Andrees Handatlas, 5e druk (1906-1913)

See below for (a summary of) this text in English.

Hieronder staat de beschrijving van de atlas. Daarbij horen ook de volgende pagina's

Plaatjes van de atlas
Tabellen en lijsten bij de atlas

Titelgegevens

Titel: Andrees Handatlas
Uitgever: Velhagen & Klasing
Jaar: 1906 (5e druk, 1e uitgave), 1907 (2e uitgave), 1909 (3e uitgave), 1910 (4e uitgave), 1912 (5e uitgave), 1913 (6e uitgave)

Titelpagina 1906 (1e uitgave): Andrees Allgemeiner Handatlas in 139 Haupt- und 161 Nebenkarten
nebst vollständigem Alphabetischem Namenverzeichnis.
Fünfte, völlig neubearbeitete und vermehrte Auflage. Jubiläumsausgabe.
Herausgegeben von A. Scobel.
Bielefeld und Leipzig, Verlag von Velhagen & Klasing, 1906. Vertaling:
Andrees algemene Handatlas in 139 hoofd- en 161 bijkaarten met volledig alfabetisch register.
Vijfde druk, compleet vernieuwd en uitgebreid. Jubileum-uitgave.
Onder redactie van A. Scobel.
Bielefeld en Leipzig, uitgeverij Velhagen & Klasing, 1906.

De eerste druk verscheen in 1881. Met deze atlas werd dus het 25-jarig jubileum gevierd.
Van deze atlas bestaan uitgaven voor andere landen.
- Frankrijk: Atlas universel par Richard Andrée (1906-1913)
- Oostenrijk-Hongarije: Andrees neuer allgemeiner und österreichisch-ungarischer Handatlas (1909-1913)
- Zweden: Andrees stora Handatlas (1907)
Van deze atlas verschenen ook beknopte uitgaven.
- Neuer Volks- und Familien-Atlas (1901-1909)
- Velhagen & Klasings Kleiner Handatlas (1912)
In 1909-10 verscheen, in 2 delen, de 5e druk van het handboek bij de atlas.
In 1906 werd het boekje Wie der Andree entsteht (32 bladzijden) uitgegeven, met veel informatie over hoe de atlas werd gemaakt (HTML); ook als Acrobat-document (PDF: 11,5 MB).
Er werd geen supplement voor eerdere uitgaven uitgegeven.

Band

Andrees Handatlas 1907
Voorkant band

De atlas verscheen vanaf 1905 in eerste instantie in afleveringen (zie de plaatjes). Bij de losse afleveringen was een 'kaartendoos' leverbaar: een houten doos met hetzelfde uiterlijk als de gebonden atlas. Daarin konden de losse kaarten en het aparte register worden bewaard. De doos is groter (35 × 49 cm) dan de gebonden atlas.

De complete atlas werd geleverd in een band (31 × 45 cm) van blauw 'calico' (gedrukt katoen) met Jugendstil-ornamenten in leer op de rug (zie de plaatjes). Deze band is vrijwel dezelfde als die van de 4e druk uit 1904.

Op de voorkant staat de vergulde titel "Jubiläums-Ausgabe", "Andrees Handatlas", "Fünfte Auflage". Titel en uitgever staan ook 'horizontaal' op de rug van de band. Op de achterkant van de band staat een gepreegd Velhagen & Klasing-vignet en, onderdaan, de naam van de boekbinder: "H. Fikentscher Buchbinderei, Leipzig". Het schutblad is van groen-blauw papier met daarop vergulde ornamenten en de 'Velhagen & Klasing-chimaera'.

Inhoud

De atlas bevat titelpagina, 2 bladzijden inhoudsopgave, 207 bladzijden met kaarten in kleur, en een plaatsnamenregister van 186 bladzijden: 'Abkürzungen und Erklärungen geograph. Namen', 'Alphabetisches Namenverzeichnis' met 'Nachträge und Berichtigungen'. De gedetailleerde inhoud is te vinden in het overzicht van kaarten, bijkaarten en schaal bij de tabellen.

Op de meeste kaarten worden, onderaan links en rechts, de namen genoemd van de cartografen en graveurs. Bij de tabellen staat een overzicht van alle cartografen en graveurs.

De bladzijden met kaarten zijn van stevig papier en enkelzijdig bedrukt. De meeste kaarten beslaan twee bladzijden. De kaarten zijn bijna allemaal, met maand en jaar, gedateerd in de linker onderhoek. Zie voor de details het overzicht van kaarten en datering bij de tabellen. In mijn exemplaren van de atlas komen de volgende dateringen voor.

1e uitgave (1906): november 1904 – oktober 1905
2e uitgave (1907): mei 1907 – september 1907
3e uitgave (1909): juni 1908 – februari 1909
5e uitgave (1912): maart 1911 – december 1911
6e uitgave (1913): juli 1912 – maart 1913 (oktober 1913)

Uitgaven

Van de 5e druk zijn zes uitgaven verschenen: de 1e uitgave in 1906 en daarna in 1907, 1909, 1910, 1912 en 1913. Dit komt ook tot uitdrukking op de titelpagina. In 1907 staat na "Herausgegeben von A. Scobel" de tekst "Zweiter revidierter Abdruck"; iets dergelijks (dritter, vierter, fünfter, sechster) is te vinden in de latere uitgaven. Vanaf 1912 staat op het titelblad "Herausgegeben von Professor A. Scobel". De totale oplage van de Duitse uitgave van de 5e druk was ongeveer 35.000 exemplaren. Van de buitenlandse uitgaven zullen er ongeveer 25.000 verkocht zijn.

Er zijn weinig cartografische verschillen tussen de uitgaven. Alleen kaart 169.170 (Togo und Kamerun) is in 1912 veranderd in verband met de overeenkomst in 1911 tussen Frankrijk en Duitsland over de grens van Kameroen – toen een Duitse kolonie. Daarbij hoort ook een los blad 'Nachtrag zum Namenverzeichnis' bij het register.

Vergelijking met de 4e druk

Vergeleken met de 4e druk is de omvang van de atlas verder toegenomen van 189 tot 207 blazijden met kaarten, dus met bijna 10%. Het past allemaal nog maar net in één band. In de 6e druk (1914) werd werd het register als aparte band geleverd.

De kleuren van de kaarten zijn helderder dan in de 4e druk. Het kaartbeeld heeft ook meer contrast. De kaarten lijken daardoor 'scherper'. Het systeem om de diepte van de zee aan te geven, is ook veranderd. In de 4e druk was dieper water lichter blauw gekleurd. In deze druk is dieper water juist donkerder blauw.

Een aardig detail is dat de cartograaf E. Ambrosius inmiddels zijn doctorstitel heeft gehaald: Dr. E. Ambrosius. Bij de kaartprojecties wordt niet meer de naam van Dr. A. Bludau genoemd.

De toename in het aantal bladzijden wordt onder andere veroorzaakt door het toevoegen van enkele thematische kaarten. Ook enkele gebieden – Bosnië, West-Frankrijk, Denemarken, Noord-Italië en de Duitse koloniën – zijn in meer detail in beeld gebracht. De oorspronkelijke kaarten van Noord- en Zuid-Frankrijk en van de West-Arikaanse kust konden daardoor vervallen. De gedetailleerde kaarten van Bosnië en West-Frankrijk verschenen overigens eerder al in de Oostenrijks-Hongaarse uitgave (1904) van de 4e druk van de atlas.

Er is een natuurkundige overzichtskaart van Afrika toegevoegd. De drie hoofdkaarten van Afrika (163-168) zijn opnieuw getekend, met een andere uitsnede en oriëntatie. De Duitse koloniën, in Afrika en Oceanië, zijn gedetailleerder afgebeeld; daardoor konden enkele kaarten uit de 4e druk vervallen. De kaart van Canada (179.180) is iets groter geworden.

Vergelijking van de kaarten van de 5e druk (1906) met de 4e druk (1904)
Vergelijking van de kaarten van de 4e druk (1904) met de 5e druk (1906)

Andrees Handatlas, 5th edition (1906-1913)

Below is a description of the atlas in keywords. Related pages
- Pictures of the atlas
- Tables and lists to the atlas

Title description
- Title: Andrees Handatlas
  Publisher: Velhagen & Klasing
  Year: 1906 (5th edition, 1st printing), 1907 (2nd printing), 1909 (3rd printing), 1910 (4th printing), 1912 (5th printing), 1913 (6th printing)
- Title page 1906 (1st printing):
  Andrees Allgemeiner Handatlas in 139 Haupt- und 161 Nebenkarten
  nebst vollständigem Alphabetischem Namenverzeichnis.
  Fünfte, völlig neubearbeitete und vermehrte Auflage. Jubiläumsausgabe.
  Herausgegeben von A. Scobel.
  Bielefeld und Leipzig, Verlag von Velhagen & Klasing, 1906. Translation:
  Andrees general Hand Atlas in 139 main and 161 inset maps with a complete alphabetical index.
  Fifth, completely reworked and expanded edition. Anniversary edition.
  Edited by A. Scobel
  Bielefeld and Leipzig, Velhagen & Klasing Publishers, 1906.
- First edition in 1881; this is the 25th aniversary
- Several editions for other countries:
  - France: Atlas universel par Richard Andrée (1906-1913)
  - Austria-Hungary: Andrees neuer allgemeiner und österreichisch-ungarischer Handatlas (1909-1913)
  - Sweden: Andrees stora Handatlas (1907)
- Concise editions:
  - Neuer Volks- und Familienatlas (1901-1909)
  - Kleiner Handatlas (1912)
  - Velhagen & Klasings Kleiner Handatlas (1912)
- 5th edition of the handbook (1909-10, 2 volumes)
- Booklet Wie der Andree entsteht (1906, 32 pages), with a lot of information on producing the atlas (HTML); also as an Acrobat document (PDF: 11.5 MB).
- No supplemental for earlier editions
Binding
Andrees Handatlas 1907
Front cover
- Wooden 'map box' (35 × 49 cm) in book form available for loose maps from installments
- Regular binding of complete atlas (31 × 45 cm): blue calico, leather spine with Art Nouveau ornaments; green-blue end paper with company logo; title "Jubiläums-Ausgabe", "Andrees Handatlas", "Fünfte Auflage" in gilt lettering; title 'horizontally' on spine
Contents
- Title page, 2 pages list of maps, 207 pages of colored maps; 186 pages alphabetical index; maps printed on sturdy paper on one side only; maps dated in lower left corner; in table section:
  - list of maps and dates
  - list of maps, inset maps and scale
- Most maps at bottom left and right with names of cartographers and engravers; list of cartographers and engravers in table section
- Map dates (in my copies of the atlas)
  - 1st printing (1906): November 1904 – October 1905
  - 2nd printing (1907): May 1907 – September 1907
  - 3rd printing (1909): June 1908 – February 1909
  - 5th printing (1912): March 1911 – December 1911
  - 6th printing (1913): July 1912 – March 1913 (October 1913)
Printings
- Six printings: 1906, 1907, 1909, 1910, 1912, 1913
- On title page of 2nd printing, after "Herausgegeben von A. Scobel": "Zweiter revidierter Abdruck" (second revised printing); similar additions in later printings (dritter = third, vierter = fourth, fünfter = fifth, sechster = sixth)
- On title page of 5th printing (1912) and later: "Herausgegeben von Professor A. Scobel"
- Total circulation of German version about 35,000 copies; other versions about 25,00 copies
- Only minor cartographical differences betweeen printings; sheet 169.170 (Togo und Kamerun) changed in 1912 according to 1911 Cameroons border treaty between France and Germany; loose additional page to index: 'Nachtrag zum Namenverzeichnis'
In comparison with 4th edition
- Number of map pages increased with nearly 10% from 189 to 207; atlas almost too heavy for binding; separate index volume as from 1914 (6th edition)
- Map colors more clear; maps look 'sharper' because of more contrast; color coding of sea depth has changed: deeper water is now darker blue (used to be lighter)
- Cartographer E. Ambrosius may now call himself Dr. E. Ambrosius; Dr. A. Bludau is no longer mentioned as a designer of map projections
- More thematic maps; more detailed maps of Bosnia, Western France, Denmark, Northern Italy, German colonies; older maps of Northern and Southern France and of West African colonies omitted; new maps of Bosnia and Western France published earlier in Astro-Hungarian version (1904) of 4th edition of the atlas
- New physical map of Africa; new design for main maps of Africa (163-168); more detailed maps of German colonies in Africa and the Pacific; Canada map (179.180) slightly enlarged
  - maps of 5th edition as opposed to 4th edition (in table section)
  - maps of 4th edition as opposed to 5th edition (in table section)

valid HTML valid CSS