Andrees österreichisch-ungarischer Handatlas (1904)

See below for (a summary of) this text in English.

Hieronder staat de beschrijving van de atlas. Daarbij horen ook de volgende pagina's

Plaatjes van de atlas
Tabellen en lijsten bij de atlas

Titelgegevens

Titel: Andrees österreichisch-ungarischer Handatlas
Uitgever: Moritz Perles, Wien
Jaar: 1904 (1e druk)

Titelpagina: Andrees neuer allgemeiner und österreich-ungarischer Handatlas
in 126 Haupt- und 139 Nebenkarten auf 189 Kartenseiten
nebst vollständigem alphabetischem Namenverzeichnis.
Herausgegeben von A. Scobel.
Wien, Verlag von Moritz Perles, K. und k. Hofbuchhandlung, I. Seilgasse 4, 1904. Vertaling:
Andrees nieuwe algemene en Oostenrijks-Hongaarse Handatlas
in 126 hoofd- en 139 bijkaarten op 189 bladzijden
met volledig alfabetisch register.
Onder redactie van A. Scobel.
Wenen, Uitgeverij Moritz Perles, Boekhandel voor het Keizerlijke en Koninklijke hof, I. Seilgasse 4, 1904.

Dit is de Oostenrijks-Hongaarse uitgave van de Duitse Andrees Handatlas, 4e druk (1899-1904) van uitgeverij Velhagen & Klasing.
Van deze Oostenrijks-Hongaarse atlas is de 2e druk verschenen in de periode 1909-1913.

Band

Andrees öst.-ung. Handatlas 1904
Voorkant band

De atlas verscheen in afleveringen, waarvoor een 'kaartendoos' beschikbaar moet zijn geweest. De complete atlas werd geleverd in een band (31 × 46 cm) van groen 'calico' (gedrukt katoen) met leer op rug en hoeken en vergulde titel "Andrees neuer allgemeiner und österreichisch-ungarischer Handatlas" met de naam van de uitgever "Verlag von Moritz Perles Wien" op de voorkant. De titel en de uitgever staan ook 'horizontaal' op de rug. Het leer van de rug is rijkelijk voorzien van ornamenten (zie de plaatjes). Op de achterkant van de band staat onderaan de naam van de boekbinder: "K. u. k. Hof-Buchbinder Hermann Scheibe Wien".

Inhoud

De atlas bevat titelpagina, 2 bladzijden inhoudsopgave en 189 bladzijden met kaarten in kleur (topografische en thematisch); de nummering van de bladzijden met kaarten loopt van 1 t/m 186 en er zijn de extra bladzijden 5a.6a (één kaart) en 155a (samen met 155 één kaart). Verder bevat de atlas een plaatsnamenregister van 174 bladzijden: 'Abkürzungen und Erklärungen geograph. Namen', 'Alphabetisches Namenverzeichnis' met 'Nachtrag und Berichtigungen'. De gedetailleerde inhoud is te vinden in het overzicht van kaarten, bijkaarten en schaal (bij de tabellen).

De bladzijden met kaarten zijn van stevig papier en enkelzijdig bedrukt. De meeste kaarten beslaan twee bladzijden. De kaarten zijn bijna allemaal, met maand en jaar, gedateerd in de linker onderhoek. In mijn exemplaren lopen de dateringen van juni 1902 t/m september 1903. Zie voor de details het overzicht van kaarten en datering (bij de tabellen).

Veel kaarten zijn voorzien van de naam van de cartografen (linksonder) en graveurs (rechtsonder). Bij de tabellen staat een compleet overzicht. Onderaan elke kaart staat nog eens "K. u. k. Hofbuchhandlung Moritz Perles in Wien" met de dubbele adelaar (van de Dubbelmonarchie Oostenrijk-Hongarije).

Uitgaven

Van de 1e druk van de atlas is alleen deze uitgave van 1904 bekend, in een 'kaartendoos' of gebonden. De totale oplage moet minstens 10.000 exemplaren zijn geweest.

Vergelijking met de Duitse uitgave (1904)

Vergeleken met de Duitse Andrees Handatlas van 1904 (4e druk) is Oostenrijk-Hongarije natuurlijk veel prominenter aanwezig. De kaarten van het Oostenrijkse deel zijn gedetailleerder, en het Hongaarse deel is helemaal royaal uitgevoerd: acht bladzijden in plaats van twee. Ook van het westen van Frankrijk zijn gedetailleerdere kaarten gegeven dan in de Duitse uitgave; die kaarten verschenen daar pas vanaf 1906 in de 5e druk.

Daartegenover staat dat Duitsland veel kariger is bedeeld dan in de Duitse uitgave. Een paar provincies in het oosten van Duitsland zijn op dezelfde schaal gegeven als in de Duitse uitgave, maar van het westen en zuiden – en van Zwitserland – zijn voor deze atlas speciaal kaarten op een kleinere schaal gemaakt. De andere kaarten in deze atlas komen overeen met die in de Duitse uitgave. Bij de tabellen staat een compleet overzicht.

De atlas is ook anders ingedeeld dan de Duitse uitgave: de kaarten van Oostenrijk-Hongarije staan natuurlijk vooraan. Door deze andere indeling, en door de andere kaarten, moest een compleet nieuw register worden gemaakt: een enorme klus. In latere drukken van de atlas (1909-1913) is dat probleem opgelost door aan de Duitse uitgave een supplement toe te voegen met acht kaarten (16 bladzijden) van Oostenrijk-Hongarije. Het register had ook een supplement voor deze extra kaarten.

In deze atlas is alleen in het register een verwijzing te vinden naar de oorspronkelijke Duitse uitgever Velhagen & Klasing. Aan het begin van elk katern van het register staat namelijk onderaan de bladzijde "Andree, Handatlas IV. Aufl. †", dus met verwijzing naar de Duitse 4e druk. Verder is op de laatste bladzijde van het register te lezen "Druck von Velhagen & Klasing in Bielefeld".

Andrees österreichisch-ungarischer Handatlas (1904)

Below is a description of the atlas in keywords. Related pages
- Pictures of the atlas
- Tables and lists to the atlas

Title description
- Title: Andrees österreichisch-ungarischer Handatlas
  Publisher: Moritz Perles, Wien
  Year: 1904 (1st edition)
- Title page:
  Andrees neuer allgemeiner und österreich-ungarischer Handatlas
  in 126 Haupt- und 139 Nebenkarten auf 189 Kartenseiten
  nebst vollständigem alphabetischem Namenverzeichnis.
  Herausgegeben von A. Scobel.
  Wien, Verlag von Moritz Perles, K. und k. Hofbuchhandlung, I. Seilgasse 4, 1904. Translation:
  Andrees new general and Austro-Hungarian Hand Atlas
  in 126 main and 139 inset maps on 189 map pages
  with a complete alphabetical index.
  Edited by A. Scobel.
  Vienna, Moritz Perles Publishers, Library for the Imperial and Royal Court. I. Seilgasse 4, 1904.
- This is the Austro-Hungarian version of the German Andrees Handatlas, 4th edition (1899-1904) from Velhagen & Klasing Publishers.
- 2nd edition of this Austro-Hungarian version: 1909-1913
Binding
Andrees öst.-ung. Handatlas 1904
Front cover
- Regular binding (31 × 46 cm): green calico with leather spine and corners; title "Andrees neuer allgemeiner und österreichisch-ungarischer Handatlas" and name of publisher "Verlag von Moritz Perles Wien" in gold lettering on front cover; title and publisher 'horizontally' on spine; spine with embosssed ornaments; name of book binder "K. u. k. Hof-Buchbinder Hermann Scheibe Wien" on back cover
- 'Map box' for loose maps of installments must have been available
Contents
- Title page, 2 pages list of maps, 189 pages of colored maps (numbered 1-186, extra maps 5a.6a, 155a); 174 pages alphabetical index; see list of maps, inset maps and scale in table section
- maps printed on one side only on sturdy paper; maps usually dated in lower left corner, from June 1902 through September 1903 (list of maps); most maps with names of cartographers and engravers (table); at bottom of every map: "K. u. k. Hofbuchhandlung Moritz Perles in Wien" with (imperial and royal) eagle
Printings
- Only known printing: 1904; total circulation: about 10,000 copies
In comparison with the German version (1903/04)
- Much more detail of Austria-Hungary (and west of France); less detailed maps of Germany: special maps at smaller scale for this atlas
- Different arrangement of maps: Austria-Hungary before Germany; index of German version had to be completely reworked (in later editions separate supplement for maps and index of Austria-Hungary)
- Only minor references to original publisher Velhagen & Klasing: in index on first page of every quire "Andree, Handatlas IV. Aufl. †", at end "Druck von Velhagen & Klasing in Bielefeld"
- Austro-Hungarian version as opposed to German version (in table section)
- German version as opposed to Austro-Hungarian version (in table section)

valid HTML valid CSS