Perthes Taschenatlas der ganzen Welt, 60e-71e druk (1924-1937)

See below for (a summary of) this text in English.

Hieronder staat de beschrijving van de atlas. Daarbij horen ook de volgende pagina's

• Plaatjes van de atlas
• Tabellen en lijsten bij de atlas
• Enkele speciale uitgaven van de atlas

Titelgegevens

Titel: Taschenatlas der ganzen Welt
Uitgever: Justus Perthes, Gotha
Jaar: 1924-1937 (60e-71e druk)

Titelpagina (63e druk, 1927): Justus Perthes Taschenatlas der ganzen Welt
63. neubearbeitete Auflage
24 Karten in Kupferstich
[logo Justus Perthes]
Erläuternder Text von Dr. Friedrich Tamß
Gotha: Justus Perthes  1927 Vertaling:
Justus Perthes Zakatlas van de gehele Wereld
63e herziene druk
24 kaarten in kopergravure
[logo Justus Perthes]
Verklarende tekst door Dr. Friedrich Tamss
Gotha, Justus Perthes  1927

Titelpagina (70e druk, 1936): Justus Perthes Taschenatlas der ganzen Welt
70., textlich neubearbeitete Auflage
24 Karten in Kupferstich
[logo Justus Perthes]
Gotha: Justus Perthes  1936 Vertaling:
Justus Perthes Zakatlas van de gehele Wereld
70e tekstueel herziene druk
24 kaarten in kopergravure
[logo Justus Perthes]
Gotha, Justus Perthes  1936

• Perthes Taschenatlas der ganzen Welt
  Voorkant banden 1927, 1936
  Dit is de derde reeks van wereldatlassen in zakformaat van Justus Perthes. Deze atlassen zijn onder verschillende titels tot 1967 uitgegeven. Zie ook het overzicht van alle zakatlassen van Justus Perthes.
• Kenmerkend voor deze reeks is de sobere voorkant van de band, met titel
  • Justus Perthes Taschenatlas der ganzen Welt
  De atlassen uit de tweede reeks hadden een meer decoratieve band met de titel in sierletters.
• Op deze pagina's wordt de Duitstalige uitgave beschreven. Daarnaast zijn er ook uitgaven voor andere landen
  • één Zwitserse uitgave
  • Spaanstalige uitgaven (Spanje, Zuid-Amerika)
• Van deze atlas wordt geen auteur genoemd. Het voorwoord is alleen ondertekend met de initialen P.L. (Paul Langhans?)
• Er zijn verschillende speciale uitgaven van de atlas verschenen, voor kranten en andere bedrijven. Zie ook de pagina met plaatjes van enkele van deze uitgaven.
• Aparte vermelding verdient de
  • Weltatlas der Deutschen Buch-Gemeinschaft (ca. 1928)
  Deze bevat 21 kaarten uit de zakatlas en 15 in plaats van 3 detailkaarten van Duitsland, waardoor het totaal op 36 kaarten komt. Vergeleken met de Taschenatlas vom Deutschen Reich (zakatlas van Duitsland) hebben de detailkaarten een heel andere uitsnede uit dezelfde basiskaart.

Band

De atlas heeft een band van groen 'calico' (gedrukt katoen) van  10,5 × 17,5 cm (B × H).  Op de voorkant staat de titel "Justus Perthes Taschenatlas der ganzen Welt" met het logo van Justus Perthes in de vorm van het monogram JP. De titel staat ook op de rug. Op de schutbladen wordt reclame gemaakt voor enkele andere cartografische uitgaven van Justus Perthes zoals de overige zakatlassen en de 10e druk van Stielers Hand-Atlas.

De schutbladen zijn voorzien van een drukcode. Bijvoorbeeld

• 63e druk (1927):  1. I/27. 10 000   en   174. III/27. 10 000
• 70e druk (1936):  252a. VI/35. 2000   en   287. VI/36. 2000

Deze code bestaat uit het druknummer (Druckauftragsnummer), de datum en het aantal gedrukte exemplaren van het schutblad – dat hoeft niet hetzelfde te zijn als het aantal exemplaren van de atlas; zo is bijvoorbeeld de oplage van de 63e druk rond de 70.000 exemplaren en van de 70e druk ongeveer 12.000.

De banden van de speciale uitgaven van de zakatlas hebben vaak de naam en/of het logo van het betreffende bedrijf op de band; de naam Justus Perthes ontbreekt dan. Zie ook de pagina met plaatjes van enkele speciale uitgaven.

Inhoud

De atlas bevat een titelpagina, 1 bladzijde voorwoord, 1 bladzijde overzicht van de kaarten en 3 bladzijden met inhoudsopgave van het geografisch-statistische deel (geordend op land). Daarna komen 12 bladzijden met allerlei gegevens over de wereld in het algemeen en 76 bladzijden met vooral statistische gegevens over de verschillende landen (geordend op werelddeel). Daarna komen de 24 kaarten met afmetingen  19,5 × 17 cm,  in kleur, enkelzijdig gedrukt op steviger papier dan dat van de tekstpagina's. Er is geen plaatsnamenregister.

De atlas begint met een wereldkaart. Daarna zijn er 14 kaarten van Europese landen, met ook 3 deelkaarten van Duitsland. Tenslotte zijn er 3 kaarten van Azië, 1 van Afrika en 1 van Australië, en 4 van Noord- en Zuid-Amerika. Zie ook de inhoudsopgave.

Vanwege het formaat van de kaarten is de schaal klein. Zo hebben de overzichtskaarten van de werelddelen de schaal 1:60.000.000 (Europa 1:30.000.000). De andere schalen zijn daar veelvouden van, zoals 1:7.500.000 (de meeste landen in Europa) en 1:3.750.000 (Duitsland). Zie voor de details de lijst van kaarten, bijkaarten en schaal. Ondanks die kleine schaal staan er veel gegevens op de kaarten zonder dat ze overvol zijn.

De kaarten zijn vervaardigd in kopergravure en lithografisch gedrukt. Alle kaarten behalve de wereldkaart zijn staatkundig gekleurd (randkleur; voor enkele Sovjet-republieken vlakkleur). Bovenaan de kaart staan steeds de naam het blad, de titel "Taschen-Atlas" en het nummer van het blad. Onderaan staan de schaal, de tekst "Gotha: Justus Perthes" en een schaalstok. In de marges staan letters (verticaal) en cijfers (horizontaal) die zouden moeten helpen bij het vinden van een plaatsnaam op de kaart met behulp van het register. Maar dat register is er dus niet.

Uitgaven

In de periode 1924-1937 zijn de 60e tot en met de 71e druk van de atlas verschenen, dus bijna elk jaar een nieuwe druk (niet in 1933 en 1934); zie de lijst met uitgaven. De opzet van de atlas is in die periode niet veranderd. De kaarten werden wel geactualiseerd.

In de periode 1926-1937 zijn ook enkele speciale uitgaven verschenen, voor kranten en andere bedrijven. Daarbij wordt op de band de naam van het bedrijf vermeld en niet die van Justus Perthes. Meestal zijn enkele pagina's gewijd aan het betreffende bedrijf. Het oorspronkelijke voorwoord is vervallen, en soms vervangen door een 'eigen' voorwoord. De bladzijden met statistische informatie en de kaarten zijn hetzelfde als in de oorspronkelijke uitgave. Zie ook de pagina met plaatjes van enkele speciale uitgaven. Minstens één van deze uitgaven – die voor Siemens-Schuckert – bevat extra kaarten.

Vergelijking met de 20e-59e druk

Vergeleken met de vorige reeks uitgaven (20e-59e druk, 1884-1923) is de atlas niet wezenlijk veranderd. De band en de schutbladen zijn soberder geworden. De opzet van het statistische deel is in grote lijnen gelijk gebleven. De 24 kaarten zijn dezelfde als in de eerdere reeks, maar natuurlijk wel geactualiseerd.

In detail vertonen de kaarten wel enkele wijzigingen. De tekening van het reliëf is anders: minder gedetailleerd en met gebruik van een lichtere kleur (andere drukplaat). Het bergland is daardoor op de kaart minder zwart. De randkleur van de staatkundige indeling is feller. Ook de letters lijken iets dikker, waardoor de totaalindruk van de kaarten toch donkerder en minder open is dan in de vorige reeks uitgaven.

Oplage zakatlas (1907-1983)

• Franz Köhler: Gothaer Wege in Geographie und Kartographie, p. 257

Geraadpleegde exemplaren

• uitgaven 1927 en 1936

Perthes Taschenatlas der ganzen Welt, 60th-71st editions (1924-1937)

• Below is a description of the atlas in keywords. Related pages
  • Pictures of the atlas
  • Tables and lists to the atlas
  • Some special editions of the atlas

• Title description
  • Title: Taschenatlas der ganzen Welt
    Publisher: Justus Perthes, Gotha
    Year: 1924-1937 (60th-71st editions)
  • Title page (63rd edition, 1927): Justus Perthes Taschenatlas der ganzen Welt
    63. neubearbeitete Auflage
    24 Karten in Kupferstich
    [logo Justus Perthes]
    Erläuternder Text von Dr. Friedrich Tamß
    Gotha: Justus Perthes  1927 Translation:
    Justus Perthes Pocket Atlas of the entire World
    63rd reworked edition
    24 maps in copper engraving
    [logo Justus Perthes]
    Explanatory text by Dr. Friedrich Tamss
    Gotha, Justus Perthes  1927
  • Title page (70th edition, 1936): Justus Perthes Taschenatlas der ganzen Welt
    70. textlich neubearbeitete Auflage
    24 Karten in Kupferstich
    [logo Justus Perthes]
    Gotha: Justus Perthes  1936 Translation:
    Justus Perthes Pocket Atlas of the entire World
    70th textually reworked edition
    24 maps in copper engraving
    [logo Justus Perthes]
    Gotha, Justus Perthes  1927
  • Perthes Taschenatlas der ganzen Welt
    Front covers 1927, 1936
    This is the third series of pocket size world atlases from Justus Perthes. These atlases have been published until 1967 under several different titles. See also the overview of all pocket atlases from Justus Perthes.
  • The atlases of this series are characterized by their plain front cover, with only the title
    • Justus Perthes Taschenatlas der ganzen Welt
    The atlases from the second series had a more decorative binding with ornamental lettering on its cover.
  • On these pages the German language version is described. There are also editions for other countries
    • one Swiss version
    • Spanish language versions (Spain, South America)
  • No author is mentioned for this atlas. The preface is only signed with the initials P.L. (Paul Langhans?)
  • Several special editions of the atlas were issued, for newspapers and other companies. See also the page with pictures of some of these editions.
  • Worth mentioning separately is the
    • Weltatlas der Deutschen Buch-Gemeinschaft (ca. 1928)
    This atlas contains 21 maps from the pocket atlas and 15 instead of 3 regional maps of Germany, which makes up for a total of 36 maps. As compared to the Taschenatlas vom Deutschen Reich (pocket atlas of Germany) the regional maps of Germany have a completely different cut-out from the same base map.
• Binding
  • The atlas has a green calico binding measuring  10.5 × 17.5 cm (W × H).  On the front cover is the title "Justus Perthes Taschenatlas der ganzen Welt" with the Justus Perthes logo in the form of a monogram JP. The title is also given on the spine. On the endpapers are advertisements for some other cartographic works from Justus Perthes such as the other pocket atlases and the 10th edition of Stielers Hand-Atlas.
  • The endpapers are signed with a printing code. For example
    • 63rd edition (1927):  1. I/27. 10 000   and   174. III/27. 10 000
    • 70th edition (1936):  252a. VI/35. 2000   and   287. VI/36. 2000
    This code consists of the printing number (Druckauftragsnummer), date and number of copies printed of the endpaper – not necessarily the same as the number of copies of the atlas; for the 63rd edition this number is around 70,000 and for the 70th some 12,000.
  • The front covers of the special editions usually have the name and/or logo of the company in question; the name of Justus Perthes is missing. See also the page with pictures of some of these editions.
• Contents
  • The atlas has a title page, 1 page preface, 1 page with the list of maps and 3 pages with the table of contents of the statistical section (ordered by country). Next are 12 pages with all kinds of data on the world in general and 76 pages with mainly statistical data on the separate countries (ordered by continent). Thereafter are the 24 maps measuring  19.5 × 17 cm,  in color, printed on one side only on heavier paper than the text pages. There is no index.
  • First in the atlas is a world map. Thereafter are 14 maps of countries in Europe, with 3 regional maps of Germany. In the end are 3 maps of Asia, 1 of Africa and Australia each, and 4 of the Americas. See also the table of contents.
  • Because of the map size the scales are small. The general maps of the continents have a scale of 1:60,000,000 (Europe 1:30,000,000). The other scales are multiples of this, such as 1:7,500,000 (most countries in Europe) and 1:3,750,000 (Germany). Details can be found in the list of maps, inset maps and scale. In spite of the small scale the maps contain a lot of information without being overfilled.
  • The maps have been produced in copper engraving and were printed lithographically. All maps, except for the world map, are colored politically (outline color; area color for some Soviet republics). In the upper margin of the maps are the name of the sheet, the title "Taschen-Atlas" and the sheet number. In the lower margin are the scale, the text "Gotha: Justus Perthes" and a linear scale. In the margin of the maps are letters (vertically) and digits (horizontally) to facilitate finding names on the map with the index. Curiously this index is missing from the atlas.
• Editions
  • In the 1924-1937 period, the 60th through the 71st editions of the atlas were published, so there was a new edition almost every year (not in 1933 and 1934); see the list of editions. The design of the atlas has not changed in those years. The maps have been updated on a regular basis.
  • In the 1926-1937 period several special editions were issued, for newspapers and other companies. The company name is then mentioned on the cover and not Justus Perthes'. Usually some pages are devoted to the company in question. The original preface is omitted and sometimes replaced with a custom preface. The pages with statistical information, the index and the maps are the same as in the original edition. See also the page with pictures of some of these editions. At least one of them – for Siemens-Schuckert – contains additional maps.
• In comparison with the 20th-59th editions
  • As compared to the preceding series (20th-59th editions, 1884-1923) the atlas has not changed essentially. Binding and endpapers are more austere. The design of the statistical section has roughly remained the same. The 24 maps are the same as in the earlier series, but updated of course.
  • Closely watching the maps, some differences can be noticed. The relief has been drawn differently: less detailed and in a lighter color (different printing plate). The mountain areas therefore look less black. The outline color of the political subdivision is more intense. The lettering looks a bit heavier which gives the maps a darker and less 'open' overall impression than in the preceding series of editions.

• Number of copies pocket atlas (1907-1983)
  • Franz Köhler: Gothaer Wege in Geographie und Kartographie, p. 257

• Copies consulted
  • 1927 and 1936 editions

© M. Witkam, 2011