Putzgers Historischer Schul-Atlas, 24e druk (1900)

See below for (a summary of) this text in English.

Hieronder staat de beschrijving van de atlas. Daarbij horen ook de volgende pagina's

Voorwoord bij de atlas
Plaatjes van de atlas
Tabellen en lijsten bij de atlas
Vergelijking (plaatjes) met de 14e druk

Titelgegevens

Titel: Putzgers Historischer Schul-Atlas
Uitgever: Velhagen & Klasing, Bielefeld / Leipzig
Jaar: 1900 (24e druk)

Titelpagina: F.W. Putzgers Historischer Schul-Atlas
zur alten, mittleren und neuen Geschichte
in 68 Haupt- und 71 Nebenkarten.
Bearbeitet und herausgegeben von Alfred Baldamus und Ernst Schwabe.
Ausgeführt in der Geographischen Anstalt von Velhagen & Klasing in Leipzig.
Vierundzwanzigste Auflage.
Bielefeld und Leipzig. Verlag von Velhagen & Klasing 1900.

achterkant:
Kartendruck von Körner & Sohn in Leipzig.
Textdruck von W. Drugulin in Leipzig.

Vertaling:
F.W. Putzgers Historische Schoolatlas
voor de geschiedenis van de Oudheid, de Middeleeuwen en de Nieuwe Tijd
in 68 hoofd- en 71 bijkaarten.
Bewerkt door Alfred Baldamus en Ernst Schwabe.
Uitgevoerd in de Geografische Afdeling van Velhagen & Klasing in Leipzig.
Vierentwintigste druk.
Bielefeld en Leipzig. Uitgeverij Velhagen & Klasing 1900.

Putzgers Historischer Schul-Atlas, 1900
Voorkant band XL
Deze atlas is genoemd naar Friedrich Wilhelm Putzger, auteur van de eerste 16 edities (1877-1890). Vanaf 1888 was Alfred Baldamus (mede-)auteur, vanaf 1899 in samenwerking met Ernst Schwabe. Daarbij was Baldamus verantwoordelijk voor de kaarten over de Middeleeuwen en de Nieuwe Tijd, en Schwabe voor de kaarten over de Oudheid.
Naast deze atlas was tussen 1889 en 1913 een eenvoudiger historische atlas leverbaar met als titel "Velhagen & Klasings Kleiner Geschichtsatlas". Auteur daarvan was weer Friedrich Wilhelm Putzger. Details zijn te vinden bij de beschrijving van de 3e druk (1900) van die atlas.
In het voorwoord bij de 1e druk (1877) is nog sprake van een experiment. De uitgever Velhagen & Klasing hoopte dat de atlas ondanks de lage prijs (1,50 mark) toch winstgevend zou kunnen worden. Blijkbaar is dat gelukt; de atlas kost 23 jaar later nog maar 2 mark in de eenvoudigste uitvoering.
Dit is de laatste editie waarbij de kaartbladen enkelzijdig gedrukt zijn. Vanaf de 25e druk (1901) zijn ook de achterkanten van de kaarten gebruikt. Daardoor kon de atlas meer (bij)kaarten bevatten zonder dikker en zwaarder te worden. Zie ook het voorwoord bij de 25e druk, dat ook nog is afgedrukt in de 35e druk (1911).

Band

Dit exemplaar heeft een band van donkerbruin 'calico' (gedrukt katoen) met afmetingen 18 × 26 cm (B × H). Op de voorkant staat de titel binnen een decoratief gepreegd kader; buiten het kader staat de prijs: 2 mark voor de niet-gebonden uitgave en 2,70 mark voor de gebonden uitgave. De kaarten zijn gevouwen ingebonden.

Op het schutblad voorin staan enkele recensies van de atlas en een advertentie voor de reeks wandkaarten van Alfred Baldamus. Achterin staat een advertentie voor de twee versies van de schoolatlas van R. Lehmann en W. Petzold, ook uitgegeven door Velhagen & Klasing, in de periode 1897-1912.

Inhoud

De atlas heeft een titelpagina met op de achterkant de namen van de drukkerijen van het tekstdeel en van het kaartendeel. Daarna komen twee bladzijden met de inhoudsopgave, een bladzijde met het voorwoord met een uitgebreide bronvermelding, en zeven bladzijden met toelichting bij de kaarten.

Het kaartendeel bevat 39 kaartbladen met, volgens de titelpagina, 68 hoofdkaarten en 71 bijkaarten. De kaartbladen zijn genummerd 1-37 met de extra nummers 28a en 30a. Sommige bladen zijn zo ingebonden dat ze met twee tegelijk uit te vouwen zijn, waardoor een 'dubbel' kaartblad ontstaat. De kaartbladen bevatten een of meer hoofdkaarten en meestal veel bijkaarten. Zie voor de details de lijst van kaarten, bijkaarten en schaal.

De atlas begint met 12 kaartbladen over de Oudheid. Daarna komen 22 bladen met kaarten over de Middeleeuwen en de Nieuwe Tijd. Tenslotte is er een appendix van 5 bladen met kaarten van enkele delen van Duitsland. Volgens het voorwoord werden deelkaarten van Duitsland oorspronkelijk per regio los bijgevoegd bij de atlas. Vanaf de 19e druk (1893) zijn ze integraal in de atlas opgenomen.

De kaarten zijn vervaardigd in lithografie en afgedrukt in zinkdruk (hoogdruk). Hierdoor was kleurendruk vrij eenvoudig te realiseren en kon in grote oplagen worden gedrukt. Vaak is gebruik gemaakt van vlakkleur om de staatkundige indeling aan te geven. In de bovenmarge staan nummer en naam van de kaart. De verdere gegevens staan binnen het kaartkader.

Vergelijking met eerdere uitgaven

Ten opzichte van eerdere edities was de 14e druk uit 1888 geheel vernieuwd. Hij bevatte 32 kaartbladen. Vanaf de 19e druk (1893) was dat aantal uitgebreid met een appendix – Anhang – met de kaarten 33-36 van delen van Duitsland (Beieren, Baden, Württemberg, Saksen). In latere edities is daar nog een kaart 37 van Noordwest-Duitsland bijgekomen, en is kaart 30 over de geschiedenis van Pruisen uitgebreid tot de twee kaartbladen 30 en 30a. In deze 24e druk (1900) tenslotte is kaart 28, Duitsland 1815-1866 en Italië vanaf 1815, uitgebreid tot de twee kaartbladen 28 en 28a. Daarop is onder andere een etnografische kaart van Midden- en Zuidoost-Europa opgenomen.

Details zijn te vinden in de tabel waarin de 24e en de 14e druk zijn vergeleken. Er is ook een pagina met plaatjes van beide uitgaven ter vergelijking naast elkaar. Daarop is te zien welke – kleine – wijzigingen in de bijkaarten zijn aangebracht.

Putzgers Historischer Schul-Atlas, 24th edition (1900)

Below is a description of the atlas in keywords. Related pages
- Preface to the atlas
- Pictures of the atlas
- Tables and lists to the atlas
- Comparison (pictures) with the 14th edition

Title description
- Title: Putzgers Historischer Schul-Atlas
  Publisher: Velhagen & Klasing, Bielefeld / Leipzig
  Year: 1900 (24th edition)
- Title page: F.W. Putzgers Historischer Schul-Atlas
  zur alten, mittleren und neuen Geschichte
  in 68 Haupt- und 71 Nebenkarten.
  Bearbeitet und herausgegeben von Alfred Baldamus und Ernst Schwabe.
  Ausgeführt in der Geographischen Anstalt von Velhagen & Klasing in Leipzig.
  Vierundzwanzigste Auflage.
  Bielefeld und Leipzig. Verlag von Velhagen & Klasing 1900. verso:
  Kartendruck von Körner & Sohn in Leipzig.
  Textdruck von W. Drugulin in Leipzig.
- Translation:
  F.W. Putzger's Historical School Atlas
  for the Ancient, Medieval and Modern History
  in 68 main and 71 inset maps.
  Edited by Alfred Baldamus and Ernst Schwabe.
  Produced in the Geographical Department of Velhagen & Klasing in Leipzig.
  Twenty fourth edition.
  Bielefeld and Leipzig. Velhagen & Klasing Publishers 1900.
- Putzgers Historischer Schul-Atlas, 1900
  Front cover XL
  This atlas is named after Friedrich Wilhelm Putzger, the author of the first 16 editions (1877-1890). From 1888 Alfred Baldamus was (co-)author, from 1899 in cooperation with Ernst Schwabe. Baldamus was responsible for the maps on the Middle Ages and modern history, Schwabe was concerned with the maps on ancient history.
- Between 1889 and 1913 a more basic historical atlas was also available. Its title was "Velhagen & Klasings Kleiner Geschichtsatlas" and its author Friedrich Wilhelm Putzger. Details can be found in the description of the 3rd edition of that atlas.
- In the preface to the 1st edition the atlas is still called an experiment. The publisher hoped to make a profit on the atlas despite the low price (1.50 marks). Apparently this has succeeded; after 23 years the atlas still costs only 2 marks for the unbound version.
- This is the last edition in which the map sheets were printed single sided. From the 25th edition (1901) the verso of most maps was used. In such a way (inset) maps could be added without making the atlas thicker or heavier. See also the preface to the 25th edition, which is still given in the 35th edition (1911).
Binding
- This copy has a dark brown calico binding measuring 18 × 26 cm (W × H). On the front cover is the title inside a decorative embossed frame; outside the frame the price is mentioned: 2 marks for the non-bound edition and 2.70 marks for the bound edition. The maps are bound folded.
- On the front endpaper some reviews are given, as well as an advertisement for the series of wall maps by Alfred Baldamus. On the rear endpaper is an advertisement for the two versions of the school atlas by R. Lehmann en W. Petzold, also published by Velhagen & Klasing, in the 1897-1912 period.
Contents
- The atlas has a title page with on its verso the names of the printers of the text and map sections. Thereafter are two pages with the table of contents, one page with the preface with an extensive acknowledgement, and seven pages of explanatory text.
- The map section contains 39 maps sheets with, according to the title page, 68 main maps and 71 inset maps. The sheets are numbered 1-37 with additional numbers 28a and 30a. Some sheets are bound in such a way that two of them can be folded out next to each other, in fact forming a 'double' sheet. Each sheet contains one or more main maps and usually several inset maps. Details can be found in the list of maps, inset maps and scale.
- The atlas begins with 12 map sheets on the Ancient world. Thereafter are 22 sheets on the Middle Ages and modern history. In the end is an appendix of 5 sheets with maps of some German regions. According to the preface these maps originally were added individually to the atlas to form regional editions. From the 19th edition (18930 they are an integral part of the atlas.
- The maps have been produced in lithography and printed in zincography. This allowed for an easy color printing process in high volume. Often an area color is used to indicate the political subdivision. In the upper margin the map name and number are given. All other information is inside the map frame.
In comparison with earlier editions
- With respect to earlier editions the 14th edition from 1888 was completely renewed. It contained 32 map sheets. From the 19th edition (1893), the number of map sheets has expanded to include an appendix – Anhang – with the maps 33-36 on parts of Germany (Bavaria, Baden, Württemberg, Saxony). In later editions a map 37 of Northwest Germany was added, and map 30 on the history of Prussia was extended to the two map sheets 30 and 30a. Finally, in this 24th edition (1900) map 28, Germany 1815-1866 and Italy from 1815, is extended to the two map sheets 28 and 28a, also containing an ethnographic map of Central and Southeastern Europe.
- Details can be found in the table where the 24th and 14th editions are compared. There is also a page with pictures of both editions side by side for comparison purposes. This page makes clear which – minor – changes have been made in the inset maps.

valid HTML valid CSS