Putzgers Historischer Schul-Atlas, 35e druk (1911)

See below for (a summary of) this text in English.

Hieronder staat de beschrijving van de atlas. Daarbij horen ook de volgende pagina's

• Voorwoord bij de atlas
• Plaatjes van de atlas
• Tabellen en lijsten bij de atlas
• Vergelijking (plaatjes) met de 24e druk

Titelgegevens

Titel: Putzgers Historischer Schul-Atlas
Uitgever: Velhagen & Klasing, Bielefeld / Leipzig
Jaar: 1911 (35e druk)

Titelpagina: F.W. Putzgers Historischer Schul-Atlas
zur alten, mittleren und neuen Geschichte.
In 241 Haupt- und Nebenkarten.
Bearbeitet und herausgegeben von Alfred Baldamus, Ernst Schwabe und Friedrich Neubauer.
Ausgeführt in der Geographischen Anstalt von Velhagen & Klasing in Leipzig.
Fünfunddreißigste Auflage.
Bielefeld und Leipzig.  Verlag von Velhagen & Klasing.  1911.

achterkant:
Kartendruck von Körner & Sohn in Leipzig.
Textdruck von W. Drugulin in Leipzig.

Vertaling:
F.W. Putzgers Historische Schoolatlas
voor de geschiedenis van de Oudheid, de Middeleeuwen en de Nieuwe Tijd
in 241 hoofd- en bijkaarten.
Bewerkt door Alfred Baldamus, Ernst Schwabe en Friedrich Neubauer.
Uitgevoerd in de Geografische Afdeling van Velhagen & Klasing in Leipzig.
Vijfendertigste druk.
Bielefeld en Leipzig.  Uitgeverij Velhagen & Klasing  1911.

• Putzgers Historischer Schul-Atlas, 1911
  Voorkant band   XL
  Deze atlas is genoemd naar Friedrich Wilhelm Putzger, auteur van de eerste 16 edities (1877-1890). Vanaf de 14e druk (1888) was Alfred Baldamus (mede-)auteur, vanaf 1899 in samenwerking met Ernst Schwabe. Daarbij was Baldamus verantwoordelijk voor de kaarten over de Middeleeuwen en de Nieuwe Tijd, en Schwabe voor die voor die over de Oudheid.
• Alfred Baldamus is overleden in 1908. Voor deze 35e druk (1911) is zijn werk overgenomen door Friedrich Neubauer. Omdat die het te druk had met zijn eigenlijke werk, rector van een gymnasium in Frankfurt am Main, is vanaf de 36e (1913) tot en met de 43e druk (1922) Julius Koch verantwoordelijk geweest voor de kaarten over de Middeleeuwen en de Nieuwe Tijd.
• De Jugendstil-band is voor de atlas gebruikt vanaf de 26e (1902) tot en met de 43e druk (1922).

Band

De atlas heeft een band van bruin 'calico' (gedrukt katoen) met afmetingen  17,5 × 26 cm (B × H).  Op de voorkant staan de titel, de namen van de auteurs en de prijs (2,30 mark voor de niet-gebonden uitgave en 3 mark voor de gebonden uitgave) binnen een Jugendstil-kader. De kaarten zijn gevouwen ingebonden.

Op het schutblad voorin staan advertenties voor enkele andere historische uitgaven, onder andere Droysens Historischer Handatlas. Achterin staan enkele recensies van de atlas en een overzicht van de historische wandkaarten van Alfred Baldamus.

Inhoud

De atlas heeft een titelpagina met op de achterkant de namen van de drukkerij van het kaartendeel (Körner & Sohn, Leipzig) en van het tekstdeel (W. Drugulin, Leipzig). Daarna komen vier bladzijden met de inhoudsopgave, ruim twee bladzijden met het voorwoord met een uitgebreide bronvermelding, en acht bladzijden met toelichting bij de kaarten.

Het kaartendeel bevat 40 kaartbladen met, volgens de titelpagina, 241 hoofd- en bijkaarten. De kaartbladen zijn genummerd 1-40. Vaak zijn ook de buitenkanten van de kaartbladen gebruikt. Zo staat bijvoorbeeld op de 'voorkant' van blad 5 de kaart 5a, en op de 'achterkant' kaart 5b. De kaartbladen bevatten een of meer hoofdkaarten en meestal veel bijkaarten. Zie voor alle details de lijst van kaarten, bijkaarten en schaal.

De eerste 12 bladen bevatten kaarten over de Oudheid. Op de overige 28 bladen staan kaarten over de Middeleeuwen en de Nieuwe Tijd, met ook kaarten van enkele delen van Duitsland. Sommige bladen zijn zo ingebonden dat ze met twee tegelijk uit te vouwen zijn waardoor een 'dubbel' kaartblad ontstaat.

De kaarten zijn vervaardigd in lithografie en afgedrukt in zinkdruk. Hierdoor was kleurendruk vrij eenvoudig te realiseren en kon in grote oplagen worden gedrukt. Er is gebruik gemaakt van vlakkleur en randkleur om de staatkundige indeling aan te geven. In de bovenmarge staan nummer en naam van de kaart.

Vergelijking met eerdere uitgaven

Vanaf de 25e druk (1901) zijn ook de achterkanten van de kaartbladen gebruikt. Daardoor kon de atlas veel meer (bij)kaarten bevatten zonder dikker en zwaarder te worden. Zie ook het voorwoord bij de 25e druk, dat nog is afgedrukt in deze 35e druk.

Vergeleken met de 25e druk is er aan de voorkanten van de kaarten niet veel veranderd. Er zijn wel meer achterkanten voor kaarten gebruikt, namelijk

• 5b. Issus
• 7b. Groei van Macedonië onder Philippus II
• 11b. Latium. Campania
• 12a. Slag bij het Teutoburgerwoud. Veldtochten van Germanicus
• 16b. Mongoolse rijken

Kaart 40a (Koloniën V) is nu bijgewerkt tot 1905 (eerst tot 1900). Er zijn twee bijkaarten toegevoegd over de Russisch-Japanse oorlog (1904-1905).

Putzgers Historischer Schul-Atlas, 35th edition (1911)

• Below is a description of the atlas in keywords. Related pages
  • Preface to the atlas
  • Pictures of the atlas
  • Tables and lists to the atlas
  • Comparison (pictures) with the 24th edition

• Title description
  • Title: Putzgers Historischer Schul-Atlas
    Publisher: Velhagen & Klasing, Bielefeld / Leipzig
    Year: 1911 (35th edition)
  • Title page: F.W. Putzgers Historischer Schul-Atlas
    zur alten, mittleren und neuen Geschichte.
    In 241 Haupt- und Nebenkarten.
    Bearbeitet und herausgegeben von Alfred Baldamus, Ernst Schwabe und Friedrich Neubauer.
    Ausgeführt in der Geographischen Anstalt von Velhagen & Klasing in Leipzig.
    Fünfunddreißigste Auflage.
    Bielefeld und Leipzig.  Verlag von Velhagen & Klasing.  1911. verso:
    Kartendruck von Körner & Sohn in Leipzig.
    Textdruck von W. Drugulin in Leipzig.
  • Translation:
    F.W. Putzger's Historical School Atlas
    for the Ancient, Medieval and Modern History
    in 241 main and inset maps.
    Edited by Alfred Baldamus, Ernst Schwabe and Friedrich Neubauer.
    Produced in the Geographical Department of Velhagen & Klasing in Leipzig.
    Thirty fifth edition.
    Bielefeld and Leipzig.  Velhagen & Klasing Publishers.  1911.
  • Putzgers Historischer Schul-Atlas, 1911
    Front cover   XL
    This atlas is named after Friedrich Wilhelm Putzger, the author of the first 16 editions (1877-1890). From the 14th edition (1888) Alfred Baldamus was (co-)author, from 1899 in cooperation with Ernst Schwabe. Baldamus was responsible for the maps on the Middle Ages and modern history, Schwabe was concerned with those on ancient history.
  • Alfred Baldamus died in 1908. For this 35th edition (1911) his work was continued by Friedrich Neubauer. Because he was too busy working as the director of the Latin school in Frankfurt am Main, Julius Koch has been responsible for the maps on the Middle Ages and modern history in the 36th (1913) through 43rd edition (1922).
  • The art nouveau binding has been used for the atlas from the 26th (1902) through the 43rd edition (1922).
• Binding
  • The atlas has a brown calico binding measuring  17.5 × 26 cm (W × H).  On the front cover are the title, the names of the authors and the price (2.30 marks for the non-bound version and 3 marks for the bound version) inside an art nouveau frame. The maps are bound folded.
  • On the front endpaper are advertisements for some other historic publications, such as Droysens Historischer Handatlas. In the back are several reviews of the atlas and an overview of the historic wall maps by Alfred Baldamus.
• Contents
  • The atlas has a title page with on its verso the names of the printers of the text section (Körner & Sohn, Leipzig) and map section (W. Drugulin, Leipzig). Thereafter are four pages with the table of contents, two pages with the preface with an extensive acknowledgement, and eight pages of explanatory text.
  • The map section contains 40 maps sheets with, according to the title page, 241 main and inset maps. The sheets are numbered 1-40. Often the outside of a sheet has been used for additional maps. Thus sheet 5 has a 'front side' 5a and a 'back side' 5b. Each sheet contains one or more main maps and usually several inset maps. Details can be found in the list of maps, inset maps and scale.
  • The first 12 sheets contain maps on ancient history. On the other 28 sheets are maps on the Middle Ages and modern history, with several regional maps of Germany. Some sheets are bound in such a way that two of them can be folded out next to each other, in fact forming a 'double' sheet.
  • The maps have been produced in lithography and printed in zincography. This allowed for an easy color printing process in high volume. Area or outline color is used to indicate the political subdivision. In the upper margin name and number of the map are given.
• In comparison with earlier editions
  • From the 25th edition (1901) the verso of most maps was used. In such a way many (inset) maps could be added without making the atlas thicker or heavier. See also the preface to the 25th edition, which is still given in this 35th edition.
  • Compared to the 25th edition the recto of the maps has not changed. More versos have been used for additional maps.
    • 5b. Issus
    • 7b. Growth of Macedonia under Philip II
    • 11b. Latium. Campania
    • 12a. Battle of the Teutoburg Forest. Campaigns of Germanicus
    • 16b. Mongol empires
    Map 40a (Colonies V) has been updated as of 1905 (was 1900). Two insets on the Russo-Japanese War (1904-1905) have been added.

© M. Witkam, 2013