Putzgerov historički školski atlas (1904)
See below for (a summary of) this text in English.
Hieronder staat de beschrijving van de atlas. Daarbij horen ook de volgende pagina's
- Voorwoord bij de atlas
- Plaatjes van de atlas
- Tabellen en lijsten bij de atlas
- Vergelijking (plaatjes) met de Oostenrijkse uitgave
Titelgegevens
Titel: Putzgerov historički školski atlas
Uitgever: A. Pichlers Weduwe & Zoon, Wenen
(Velhagen & Klasing, Bielefeld / Leipzig)
Jaar: 1904
Titelpagina:
Putzgerov historički školski atlas
za stari, srednji i novi vijek
u 32 lista i 97 karata
za srednje škole u Hrvatskoj i Slavoniji
po 22. njemačkom izdanju od Alfreda Baldamusa i Ernsta Schwabea,
a 2. češkom izdanju Vavr. Jos. Dušeka
priredio i upotpunio Dr. Stjepan Srkulj,
prof. u kr. donjogradskoj gimnaziji zagrebačkoj.
...
U Beču 1904. Nakladom A. Pichlera udovice i sina.
Vertaling:
Putzgers Historische Schoolatlas
voor de geschiedenis van de Oudheid, de Middeleeuwen en de Nieuwe Tijd
in 32 hoofd- en 97 bijkaarten
voor het middelbaar onderwijs in Kroatië-Slavonië
naar de 22e Duitse editie van Alfred Baldamus en Ernst Schwabe,
en de 2e Tsjechische editie van Vavr. Jos. Dušek
voorbereid en uitgewerkt door Dr. Stjepan Srkulj,
docent aan het koninklijke Donjogradska gimnazija in Zagreb.
...
Wenen, 1904. Uitgeverij van A. Pichlers Weduwe & Zoon.
Titel op de band:
F.W. Putzgerov historički školski atlas
Naredbom visoke kr. hr. slav.-dalm. zemaljske vlade,
odjela za bogoštvolje i nastavu od 5. prosinca 1904, broj 9016,
pripušten za učevnu porabu u svim srednjim školama.
Kruto vezan stoji 5 krune
Beč A. Pichlera udova i sin
- Dit is de enige Kroatische uitgave van "Putzgers Historischer Schul-Atlas", bedoeld voor middelbare scholen in het Koninkrijk Kroatië en Slavonië, toen een deel van Hongarije, en in het Koninkrijk Dalmatië, deel van Oostenrijk.
- Volgens de titelpagina is deze uitgave gebaseerd op de 22e Duitse editie (1897) en de 2e Tsjechische editie (1900). De kaarten zijn grotendeels dezelfde als die in, bijvoorbeeld, de 32e druk voor Oostenrijk en de 24e druk voor Duitsland, maar alle tekst is natuurlijk in het Kroatisch vertaald. Zie voor meer informatie over deze uitgaven het overzicht en de lijst van alle edities.
- Stjepan Srkulj (1869-1951), auteur van historische boeken, was in die tijd leraar aan het Donjogradska gimnazija in Zagreb. Hij was in de perioden 1917-1920 en 1928-32 burgemeester van Zagreb.
- Het Kroatisch, een Zuid-Slavische taal, was één van de vele talen in Oostenrijk-Hongarije. Rond 1910 werd het, samen met het verwante Servisch, gesproken door ruim 4 miljoen van de in totaal 51 miljoen inwoners van Oostenrijk-Hongarije. Ter vergelijking: het Duits werd gesproken door 12 miljoen inwoners.
- Behalve deze Kroatische uitgave waren er uitgaven in enkele
West-Slavische
talen van Oostenrijk-Hongarije.
- Putzgerův historický školní atlas (Tsjechische uitgave)
- Putzgera Atlas historyczny (Poolse uitgave)
Band
De atlas heeft een band van bruin 'calico' (gedrukt katoen) met afmetingen 16,5 × 26 cm (B × H). Op de voorkant staan de titel "Putzgerov historički školski atlas", de toestemming voor het gebruik op scholen in Kroatië-Slavonië en Dalmatië, de prijs (5 kronen) en de naam van de uitgever.
Inhoud
De atlas heeft een titelpagina, twee bladzijden met de inhoudsopgave en zeven bladzijden met toelichting bij de kaarten. Op de eerste bladzijde van de toelichting staat een noot waarin de gebruikte bronnen worden genoemd. Het kaartendeel bevat 32 kaartbladen met, volgens de titelpagina, 32 hoofd- en 97 bijkaarten. Er is geen register. De kaartbladen bevatten een of meer hoofdkaarten en meestal veel bijkaarten. Zie voor de details de lijst van kaarten, bijkaarten en schaal.
De atlas begint met 11 kaartbladen over de Oudheid. Daarna komen 21 bladen met kaarten over de Middeleeuwen en de Nieuwe Tijd, waaronder 2 kaarten over de geschiedenis van de Slavische volkeren. De kaarten zijn vervaardigd in lithografie en afgedrukt in zinkdruk. Hierdoor was kleurendruk vrij eenvoudig te realiseren en kon in grote oplagen worden gedrukt. Er is gebruik gemaakt van vlakkleur en randkleur om de staatkundige indeling aan te geven. In de bovenmarge staan nummer en naam van de kaart.
Vergelijking met de Oostenrijkse uitgave
Meer dan op de Duitse uitgave lijkt deze atlas op de Oostenrijkse uitgave. Dat is ook wel begrijpelijk omdat het hele Kroatischtalige gebied destijds in Oostenrijk-Hongarije lag. Dan zijn kaarten over de geschiedenis van Duitse deelstaten (wel in de Duitse uitgave) natuurlijk minder relevant dan een kaart over de geschiedenis van Oostenrijk-Hongarije (wel in de Oostenrijkse uitgave, niet in de Duitse uitgave).
Vergeleken met de Oostenrijkse 32e druk van 1910 (een ongewijzigde herdruk van de uitgave uit 1900) zijn een paar verschillen te constateren.
- De kaart van Palestina (Nº 1 in de Oostenrijkse uitgave) ontbreekt hier. Daarom zijn ook alle kaartnummers verschillend.
- Er zijn in deze uitgave twee extra kaarten (Nº 19 en 20) over de geschiedenis van de Noord- en Zuid-Slavische volkeren.
- Op enkele kaarten (Nº 13, 14, 18) staan in deze uitgave andere bijkaarten. Die hebben betrekking op de geschiedenis van de Slavische volkeren in Duitsland, Polen en Bosnië.
Zie verder de vergelijkende tabel. Er is ook een pagina met plaatjes van beide uitgaven ter vergelijking naast elkaar.
Putzgerov historički školski atlas (1904)
- Below is a description of the atlas in keywords. Related pages
- Preface to the atlas
- Pictures of the atlas
- Tables and lists to the atlas
- Comparison (pictures) with the Austrian version
- Title description
- Title: Putzgerov historički školski atlas
Publisher: A. Pichlers Widow & Son, Vienna (Velhagen & Klasing, Bielefeld / Leipzig)
Year: 1904 - Title page:
Putzgerov historički školski atlas
za stari, srednji i novi vijek
u 32 lista i 97 karata
za srednje škole u Hrvatskoj i Slavoniji
po 22. njemačkom izdanju od Alfreda Baldamusa i Ernsta Schwabea,
a 2. češkom izdanju Vavr. Jos. Dušeka
priredio i upotpunio Dr. Stjepan Srkulj,
prof. u kr. donjogradskoj gimnaziji zagrebačkoj.
...
U Beču 1904. Nakladom A. Pichlera udovice i sina. Translation:
Putzger's Historical School Atlas
for the Ancient, Medieval and Modern History
in 32 main and 97 inset maps
for secondary education in Croatia-Slavonia.
after the 22nd German edition by Alfred Baldamus and Ernst Schwabe,
and the 2nd Czech edition by Vavr. Jos. Dušek
prepared and completed by Dr. Stjepan Srkulj,
teacher at the royal Donjogradska gimnazija in Zagreb.
...
Vienna, 1904. A. Pichlers Widow & Son Publishers. - Cover title:
F.W. Putzgerov historički školski atlas
Naredbom visoke kr. hr. slav.-dalm. zemaljske vlade,
odjela za bogoštvolje i nastavu od 5. prosinca 1904, broj 9016,
pripušten za učevnu porabu u svim srednjim školama.
Kruto vezan stoji 5 krune
Beč A. Pichlera udova i sin - This is the only Croatian edition of "Putzgers Historischer Schul-Atlas". It was written for secondary schools in the Kingdom of Croatia and Slavonia, at that time part of Hungary, and in the Kingdom of Dalmatia, part of Austria.
- According to the title page this edition is based on the 22nd German edition (1897) and the 2nd Czech edition (1900). The maps are mostly the same as those in, for example, the 32nd edition for Austria and the 24th edition for Germany, but of course all text is translated into Croatian. More information on these editions can be found in the overview and the list of all editions.
- Stjepan Srkulj (1869-1951), author of historical books, was at that time teacher at the Donjogradska gimnazija in Zagreb. In the periods 1917-1920 and 1928-1932 he was the mayor of Zagreb.
- Croatian, a South Slavic language, was one of the many languages in Austria-Hungary. Around 1910, joined with the related Serbian, it was spoken by over 4 million people out of the 51 million inhabitants of Austria-Hungary. In comparison: German was spoken by 12 million people.
- Besides this Croatian version there were editions in some
West Slavic
languages of Austria-Hungary.
- Putzgerův historický školní atlas (Czech version)
- Putzgera Atlas historyczny atlas (Polish version)
- Title: Putzgerov historički školski atlas
- Binding
- The atlas has a brown calico binding measuring 16.5 × 26 cm (W × H). On the front cover are mentioned the title "Putzgerov historički školski atlas", the permission for using the atlas at schools in Croatia-Slavonia and Dalmatia, the price (5 crowns) and the name of the publisher.
- Contents
- The atlas has a title page, two pages with the table of contents and seven pages of explanatory text. On the first explanation page is a note mentioning the sources used. The map section contains 32 map sheets with, according to the title page, 32 main and 97 inset maps. There is no index. Each sheet contains one or more main maps and usually several inset maps. Details can be found in the list of maps, inset maps and scale.
- The atlas begins with 11 map sheets on the Ancient world. Thereafter are 21 sheets on the Middle Ages and modern history, among which 2 sheets on the history of the Slavic nations. The maps have been produced in lithography and printed in zincography. This allowed for an easy color printing process in high volume. Area or outline color is used to indicate the political subdivision. In the upper margin the map name and number are given.
- In comparison with the Austrian version
- This atlas looks more like the Austrian version than like the German version. This is understandable because the whole Croatian-speaking region was located inside Austria-Hungary in those days. In such a case maps on the history of German states (present in the German version) are less relevant than a map on the history of Austria-Hungary (present in the Austrian version, not in the German version).
- Compared with the Austrian
32nd edition from 1910 (an
unaltered reprint of the 1900 edition) a few differences can be noted.
- The map of Palestine (Nº 1 in the Austrian version) is missing here. Therefore, all map numbers are different.
- There are two additional maps in this version (Nº 19, 20) on the history of the North and South Slavic nations.
- Some maps in this version (Nº 13, 14, 18) have different inset maps. They relate to the history of the Slavic nations in Germany, Poland and Bosnia.
© M. Witkam, 2013
