Брокгаузъ-Ефронъ. Географическій атласъ (1903) /
Brokgauz-Efron. Geografičeskij atlas (1903)

See below for (a summary of) this text in English.

Hieronder staat de beschrijving van de atlas. Daarbij horen ook de volgende pagina's

• Voorwoord bij de atlas
• Plaatjes van de atlas
• Tabellen en lijsten bij de atlas

Titelgegevens

Titel: Брокгаузъ-Ефронъ. Географическій атласъ / Brokgauz-Efron. Geografičeskij atlas
Uitgever: Брокгаузъ-Ефронъ / Brokgauz-Efron (Brockhaus-Jefron)
Jaar: 1903

Titelpagina: Брокгаузъ-Ефронъ.
Географическій атласъ
Вѣстника и Библіотеки Самообразованія.
С.-Петербургъ.  Типографія Акц. Общ. Брокгаузъ-Ефронъ. Прачешный пер., № 6.  1903. achterkant:
Дозволено цензурою. С.-Петербургъ, 11 октября 1903 г.

Transliteratie (ISO/R9): Brokgauzʺ-Efronʺ.
Geografičeskij atlasʺ
Věstnika i Biblioteki Samoobrazovanija.
S.-Peterburgʺ.  Tipografija Akc. Obšč. Brokgauzʺ-Efronʺ. Pračešnyj per., № 6.  1903. achterkant:
Dozvoleno cenzuroju. S.-Peterburgʺ, 11 oktjabrja 1903 g.

Vertaling:
Brockhaus-Jefron.
Geografische atlas
van Bulletin en Bibliotheek voor Zelfstudie.
Sint-Petersburg.  Drukkerij Brockhaus-Jefron N.V. Pratsjesjnyj per., № 6.  1903.
achterkant:
Toegelaten door de censuur. Sint-Petersburg, 11 oktober 1903

• Брокгаузъ-Ефронъ. Географическій атласъ, 1903
  Voorkant band   XL
  Meer informatie over het Russisch is te vinden op een aparte pagina.
• Brockhaus-Jefron is een samenwerkingsverband tussen de Duitse uitgever F.A. Brockhaus in Leipzig en de Russische uitgeverij I.A. Jefron in Sint-Petersburg. De belangrijkste uitgave was het Brockhaus-Jefron Encyclopedisch Woordenboek, dat tussen 1890 en 1906 werd uitgegeven in 86 delen. Meer informatie daarover is te vinden op de Engelse en Russische Wikipedia-pagina's.
• F.A. Brockhaus, genoemd naar de stichter Friedrich Arnold Brockhaus (1772-1823), was vooral bekend als uitgever van encyclopedieën.
• Ilja Abramovič Jefron (Илья Абрамович Ефрон, 1847-1917) had in 1880 een drukkerij in Sint-Petersburg gekocht. Vanaf 1889 werkte hij samen met Brockhaus aan de uitgave van de encyclopedie.
• "Bulletin en Bibliotheek voor Zelfstudie" (Вестник и Библиотека Самообразования / Vestnik i Biblioteka Samoobrazovanija) was een weekblad dat in de periode 1903-1905 verscheen onder redactie van Pjotr Ivanovič Brounov (Пётр Иванович Броунов). Auteurs van het Brockhaus-Jefron Encyclopedisch Woordenboek publiceerden hierin artikelen die niet in de encyclopedie opgenomen waren.
• De afkorting  Акц. Общ.  staat voor Акционерное общество (Akcionernoe obščestvo), letterlijk een maatschappij op basis van aandelen, dus ongeveer hetzelfde als een Naamloze Vennootschap.
• Het adres  Прачешный пер.  is nu bekend als Прачечный переулок (Pračečnyj pereulok) ofwel Wasserijsteeg.

Band

De atlas heeft een rode linnen band met afmetingen  24 × 32 cm (H × B).  Op de voorkant staat de korte titel "Географическій атласъ" met aan de linker zijkant gepreegde ornamenten. Op de achterkant is een Jugendstil-ornament aangebracht.

Inhoud

De atlas heeft een titelpagina met op de achterkant de toelating door de censuur, gedateerd 11 oktober 1903, en het voorwoord en de inhoudsopgave van elk een bladzijde; na kaart 23 is er een tweede titelpagina van de gratis 'oktoberbijlage', ook gedateerd 11 oktober 1903. Het kaartendeel bevat 32 kaarten in kleur. Aan het einde is er een tekstdeel van 40 bladzijden met statistische gegevens over de wereld, de werelddelen en de afzonderlijke landen.

Het kaartendeel begint met 3 wereldkaarten: de halfronden, een kaart van de zeestromingen, temperaturen en volkeren, en een kaart van de koloniën. Daarna komen 11 kaarten van de werelddelen met, behalve voor Australië, steeds een natuurkundige en een staatkundige kaart. Vervolgens zijn er 7 kaarten van Rusland en de buurlanden in Azië, 10 van de landen in Europa en een van de Verenigde Staten. Zie ook de lijst van kaarten, bijkaarten en schaal en de transliteratie en vertaling.

Het tekstdeel begint met een bladzijde over 'algemene gegevens' over de aarde, zoals afmetingen, booglengtes langs meridianen en parallellen, nulmeridianen (Ferro, Greenwich, Parijs, Pulkovo), oppervlakte en diepte van de zeeën, en hoogte van de sneeuwgrens. Daarna komen 2 bladzijden met gegevens over de werelddelen, zoals oppervlakte, bevolking eilanden, bergen, rivieren en klimaat. Vervolgens zijn er 32 bladzijden met statistieken over de afzonderlijke landen, steeds over een breedte van twee bladzijden. Tenslotte zijn er 5 bladzijden met gegevens over Rusland.

De kaarten zijn gedrukt in kleurenlithografie. De meeste kaarten zijn staatkundig gekleurd, vaak met randkleur, soms met vlakkleur voor de afzonderlijke provincies of staten. De kaarten van de werelddelen, behalve Australië, en van Rusland zijn er steeds in een natuurkundige variant, met hoogtekleuring, en een staatkundige, met vlakkleur.

Bovenaan staat de naam van de kaart, onderaan links de naam van de uitgever Брокгаузъ-Ефронъ, midden Приложеніе къ "Вѣстнику и Библ. Самообразованія" (bijlage bij "Bulletin en Bibliotheek voor Zelfstudie") en rechts de naam van de drukker, meestal А. Ильин / A. Iljin, soms И. Кадушин / I. Kadušin of Д. Руднев / D. Rudnev. De overige informatie zoals de legenda, staat binnen het kaartkader. De schaal is niet alleen op de gewone manier gegeven, zoals 1:25.200.000, maar soms ook, bij dezelfde schaal, als 600 werst (1066,78 m) per inch (2,54 cm).

Herkomst

Volgens het voorwoord van de atlas zijn de meeste kaarten afkomstig uit Brockhaus-Jefron Encyclopedisch Woordenboek, en bewerkt door de cartograaf en ontdekkingsreiziger Leonid Ivanovič Borodovskij (Леонид Иванович Бородовский). Het is niet eenvoudig om een overzicht te krijgen van alle kaarten uit de encyclopedie. Het is dus ook niet mogelijk om precies aan te geven welke kaarten uit de encyclopedie afkomstig zijn en welke niet.

De kaarten in de encyclopedie, en dus in deze atlas, zijn voor een deel afkomstig uit de 14e druk van het Duitse Brockhaus' Konversations-Lexikon. Er zijn dus ook kaarten die niet direct ontleend zijn aan de Duitse Brockhaus. Dat blijkt bijvoorbeeld uit de staatkundige kaarten van Noord- en Zuid-Amerika in deze atlas, die niet in de Duitse Brockhaus voorkomen.

Ook volgens het voorwoord zijn de tabellen in deze atlas gebaseerd op de Duitse "Geographisch-statistische Tabellen" van Otto Hübner, na diens dood voortgezet door Franz von Juraschek en anderen. Dat was een boekje in een handzaam formaat  (13,5 × 20 cm)  met veel gegevens over alle landen in de wereld, en bovendien een uitgebreide bronvermelding. Ook daarin staat de landeninformatie gespreid over 2 bladzijden. De eerste druk dateert van 1851 en de 59e druk van 1939. In het voorwoord bij deze atlas is sprake van de "nieuwste uitgave" daarvan, dus dat zal de 52e druk uit 1903 zijn geweest.

Брокгаузъ-Ефронъ. Географическій атласъ (1903) /
Brokgauz-Efron. Geografičeskij atlas (1903)

• Below is a description of the atlas in keywords. Related pages
  • Preface to the atlas
  • Pictures of the atlas
  • Tables and lists to the atlas

• Title description
  • Title: Брокгаузъ-Ефронъ. Географическій атласъ / Brokgauz-Efron. Geografičeskij atlas
    Publisher: Брокгаузъ-Ефронъ / Brokgauz-Efron (Brockhaus-Yefron)
    Year: 1903
  • Title page: Брокгаузъ-Ефронъ.
    Географическій атласъ
    Вѣстника и Библіотеки Самообразованія.
    С.-Петербургъ.  Типографія Акц. Общ. Брокгаузъ-Ефронъ. Прачешный пер., № 6.  1903. reverse side:
    Дозволено цензурою. С.-Петербургъ, 11 октября 1903 г.
  • Transliteration (ISO/R9): Brokgauzʺ-Efronʺ.
    Geografičeskij atlasʺ
    Věstnika i Biblioteki Samoobrazovanija.
    S.-Peterburgʺ.  Tipografija Akc. Obšč. Brokgauzʺ-Efronʺ. Pračešnyj per., № 6.  1903. reverse side:
    Dozvoleno cenzuroju. S.-Peterburgʺ, 11 oktjabrja 1903 g.
  • Translation:
    Brockhaus-Yefron.
    Geographical atlas
    of the Bulletin and Library for Self-education.
    Saint Petersburg.  Brockhaus-Yefron joint-stock company for typography. Pracheshnyy per., № 6.  1903.
    reverse side:
    Allowed by censorship. Saint Petersburg, October 11, 1903
  • Брокгаузъ-Ефронъ. Географическій атласъ, 1903
    Front cover   XL
    More information on the Russian language can be found on a dedicated page (in Dutch).
  • Brockhaus-Yefron is a joint venture of the German publisher F.A. Brockhaus in Leipzig and the Russian publisher I.A. Yefron in Saint Petersburg. The main publication is the Brockhaus-Yefron Encyclopedic Dictionary which appeared between 1890 and 1906 in 86 volumes. More information on this encyclopedia can be found on the Russian Wikipedia page.
  • F.A. Brockhaus, named after the founder Friedrich Arnold Brockhaus (1772-1823), was best known for publishing encyclopedias.
  • Ilya Abramovič Yefron (Илья Абрамович Ефрон, 1847-1917) had bought a printing shop in Saint Petersburg in 1880. From 1889 he cooperated with Brockhaus in publishing the encyclopedia.
  • "Bulletin and Library for Self-education" (Вестник и Библиотека Самообразования / Vestnik i Biblioteka Samoobrazovanija) was a weekly that was published in the period 1903-1905, under the editorship of Pyotr Ivanovič Brounov (Пётр Иванович Броунов). Authors of the Brockhaus-Yefron Encyclopedic Dictionary published items in it that were not included in the encyclopedia.
  • The abbreviation  Акц. Общ.  stands for Акционерное общество (Akcionernoe оbščestvo), roughly equivalent to a joint-stock company.
  • The address  Прачешный пер.  is now known as Прачечный переулок (Pračečnyj pereulok) or Laundry Lane.
• Binding
  • The atlas has a red cloth binding measuring  24 × 32 cm (H × W).  On the front cover is the short title "Географическій атласъ" with embossed ornaments on the left. The back cover has an art nouveau ornament.
• Contents
  • The atlas has a title page with on its verso the permission of the censorship, dated October 11, 1903, and the preface and table of contents of one page each; after map 23 there is a second title page of the free 'October addendum', also dated October 11, 1903. The map section contains 32 colored maps. At the end is a text section of 40 pages with statistical data of the world, the continents and the individual countries.
  • The map section begins with 3 world maps: the hemispheres, a map of ocean currents, temperatures and nations, and a map of the colonies. Thereafter are 11 maps of the continents with, except for Australia, a physical and a political map. Then there are 7 maps for Russia and neighboring countries in Asia, 10 maps for countries in Europe and one for the United States. See also the list of maps, inset maps and scale, and the transliteration and translation.
  • The text section begins with a page of 'general information' on the Earth, such as dimensions, arc length along meridians and parallels, prime meridians (Ferro, Greenwich, Paris, Pulkovo), surface and depth of the seas, and height of the snow line. Thereafter are 2 pages of data on the continents, such as area, population, islands, mountains, rivers and climate. Then there are 32 pages of statistics on individual countries, spread over two pages. Finally, there are 5 pages of information on Russia.
  • The maps have been printed in color lithography. Most maps are colored politically, often with outline color, sometimes with area color for the individual provinces or states. The maps of the continents, except Australia, and Russia are always in a physical version, with elevation coloring, and a political one, with area color.
  • In the top margin is the name of the map, at the bottom on the left the name of the publisher Брокгаузъ-Ефронъ, in the middle Приложеніе къ "Вѣстнику и Библ. Самообразованія" (annex to the "Bulletin and Library for Self-education") and on the right the name of the printer, usually А. Ильин / A. Ilyin, sometimes И. Кадушин / I. Kadušin or Д. Руднев / D. Rudnev. The other information such as the key to map symbols is inside the map frame. The scale is not only given in the usual way, such as 1:25,200,000, but sometimes, for the same scale, also as 600 versts (1066.78 m) per inch (2.54 cm).
• Origin
  • According to the preface of the atlas, most maps are derived from Brockhaus-Yefron Encyclopedic Dictionary, and edited by the cartographer and explorer Leonid Ivanovič Borodovskij (Леонид Иванович Бородовский). An overview of all the maps from the encyclopedia is hard to find. Therefore it is not possible to specify exactly which maps originate from the encyclopedia and which don't.
  • The maps in the encyclopedia, and therefore in this atlas, are derived in part from the 14th edition of the German Brockhaus' Konversations-Lexikon. There are also maps that are not directly derived from the German Brockhaus. This is evident in the political maps of North and South America in this atlas, which do not appear in the German Brockhaus.
  • Also according to the preface, the tables in this atlas are based on the German "Geographisch-statistische Tabellen" by Otto Hübner, continued after his death by Franz von Juraschek and others. That was a booklet in a handy size  (13.5 × 20 cm)  with a lot of data on all countries of the world, and also extended source material. Here as well, the country information is spread over two pages. The first edition dates from 1851, and the 59th from 1939. In the preface to this atlas the "latest edition" is mentioned, which must have been the 52nd from 1903.

© M. Witkam, 2014