Russisch
Het Russisch is een Slavische taal die voornamelijk in Rusland en in de vroegere Sovjet-republieken wordt gesproken.
Alfabet en uitspraak
Het Russisch wordt geschreven met cyrillische letters. In de lijst hieronder staan de hoofdletters en de kleine letters vermeld, de cursieve varianten, en de bijbehorende ISO-transliteratie. Daarbij is aan elke cyrillische letter één Latijnse letter(combinatie) toegevoegd die een aanwijzing geeft voor de uitspraak. ISO 9:1995 is de meest recente transliteratie, maar die wordt weinig gebruikt. ISO R/9 wordt veel vaker gebruikt – ook op deze website.
| Russisch | cursief | naam | ISO R/9 | ISO 9:1995 | uitspraak |
|---|---|---|---|---|---|
| А а | А а | а | A a | A a | a (als in lat) |
| Б б | Б б | бэ | B b | B b | b; aan het eind van een woord: p |
| В в | В в | вэ | V v | V v | v; aan het eind van een woord: f |
| Г г | Г г | гэ | G g | G g | 'Franse g' (als in garçon); aan het eind van een woord: k |
| Д д | Д д | дэ | D d | D d | d; aan het eind van een woord: t |
| Е е | Е е | е | E e | E e | met klemtoon: je (e als in het) |
| Ё ё | Ё ё | ё | Ë ë | Ë ë | jo (o als in pot) wordt vaak geschreven als Е е |
| Ж ж | Ж ж | жэ | Ž ž | Ž ž | zj |
| З з | З з | зэ | Z z | Z z | z |
| И и | И и | и | I i | I i | ie (als in niet) |
| Й й | Й й | и краткое | J j | J j | j (alleen na een klinker: ай = aj enz.) |
| К к | К к | ка | K k | K k | k |
| Л л | Л л | эль | L l | L l | l |
| М м | М м | эм | M m | M m | m |
| Н н | Н н | эн | N n | N n | n |
| О о | О о | o | O o | O o | met klemtoon: o (als in pot) |
| П п | П п | пэ | P p | P p | p |
| Р р | Р р | эр | R r | R r | 'rollende' r (met de tong) |
| С с | С с | эс | S s | S s | s |
| Т т | Т т | тэ | T t | T t | t |
| У у | У у | у | U u | U u | oe |
| Ф ф | Ф ф | фэ | F f | F f | f |
| Х х | Х х | ха | Ch ch | H h | ch (als in lachen) |
| Ц ц | Ц ц | це | C c | C c | ts |
| Ч ч | Ч ч | че | Č č | Č č | tsj |
| Ш ш | Ш ш | ша | Š š | Š š | sj |
| Щ щ | Щ щ | ща | Šč šč | Ŝ ŝ | sjtsj (vaak een lange sj) |
| Ъ ъ | Ъ ъ | твёрдый знак | ʺ | ʺ | hard-teken: de medeklinker ervoor is hard |
| Ы ы | Ы ы | ы | Y y | Y y | 'harde i' (tussen de i in dit en de stomme e in de) |
| Ь ь | Ь ь | мягкий знак | ʹ | ʹ | zacht-teken: de medeklinker ervoor is zacht |
| Э э | Э э | э абаротное | Ė ė | È è | e (als in het) |
| Ю ю | Ю ю | ю | Ju ju | Û û | joe |
| Я я | Я я | я | Ja ja | Â â | met klemtoon: ja (a als in lat) |
Letters van vóór 1918
| Russisch | cursief | ISO R/9 | ISO 9:1995 | nu vervangen door |
|---|---|---|---|---|
| І і | І і | I i | Ì ì | И и |
| Ѳ ѳ | Ѳ ѳ | Ḟ ḟ | F̀ f̀ | Ф ф |
| Ѣ ѣ | Ѣ ѣ | Ě ě | Ě ě | Е е |
| Ѵ ѵ | Ѵ ѵ | Ẏ ẏ | Ỳ ỳ | И и |
Bij een opeenvolging van medeklinkers vindt vaak assimilatie plaats. De laatste medeklinker beïnvloedt dan de op een na laatste medeklinker; bijvoorbeeld: b-k wordt p-k, v-s wordt f-s enz.
De klemtoon van een woord (van meer dan één lettergreep) is onregelmatig. In leerboeken, en in leesboeken voor beginners, wordt die daarom vaak bij elk woord apart aangegeven: al doende leert men. Bij sommige klinkers hangt de uitspraak af van de klemtoon.
De uitspraak van de О о hangt af van de ligging van de klemtoon in het woord.
- in de lettergreep met klemtoon: o (als in pot)
- in de lettergreep direct voor de lettergreep met klemtoon: een zwakke a (als in lat)
- in alle andere lettergrepen zonder klemtoon: een nog zwakkere a, bijna als een stomme e (als in de)
De Е е en de Я я worden in de lettergreep direct voor de lettergreep met klemtoon uitgesproken als een И и.
Het Russisch kent, net als andere Slavische talen, harde en zachte (gepalataliseerde) medeklinkers. Bij de zachte variant hoor je er een soort j-klank achteraan. Alle medeklinkers (behalve Ч ч en Щ щ) zijn hard als ze gevolgd worden door de 'harde' klinkers А а, О о, У у, Ы ы of Э э. Ze zijn zacht als ze gevolgd worden door de 'zachte' klinkers Е е, Ё ё, И и, Ю ю en Я я, of door het 'zacht-teken' Ь ь. Soms wordt een harde medeklinker (meestal van een voorvoegsel) gevolgd door een zachte klinker. Om de medeklinker 'hard te houden' wordt hij gevolgd door het 'hard-teken' Ъ ъ. Vóór 1918 werd het 'hard-teken' ook geschreven aan het eind van een woord dat op een harde medeklinker eindigde: атласъ → атлас.
Let goed op het verschil tussen de zachte С с (s-j) en de Ш ш (š = sj). In s-j kun je de s en de j nog onderscheiden; š klinkt zoals sj in het Nederlandse sjouwen. Iets dergelijks geldt voor de zachte З з (z-j) en de Ж ж (ž = zj) en voor de zachte Ц ц (ts-j) en de Ч ч (č = tsj).
Een beetje grammatica
Zelfstandige naamwoorden zijn mannelijk, vrouwelijk of onzijdig. Aan een zelfstandig naamwoord is niet altijd te zien welk geslacht het heeft. In de woordenlijst staat er daarom een (m), een (v) of een (o) bij. Verder zijn daar van elk zelfstandig naamwoord vermeld
- enkelvoud, meervoud
Het Russisch kent geen lidwoorden (de, het, een).
Om rol van een woord in een zin – onderwerp, lijdend voorwerp, maar bijvoorbeeld ook bezitsrelatie – duidelijk te maken kent het Russisch zes naamvallen. Bij geografische benamingen zul je vooral te maken krijgen met de genitivus (2e naamval), die het best te vertalen is als 'van ...'.
- мир: wereld → атлас мира: atlas van de wereld, wereldatlas
- Чёрное Море: de Zwarte Zee → берег Чёрного Моря: de kust van de Zwarte Zee, de Zwarte-Zeekust
- Европейская Россия: Europees Rusland → карта Европейской России: kaart van Europees Rusland
De uitgang van de genitivus van het enkelvoud van een zelfstandig naamwoord is meestal
- bij mannelijke en onzijdige woorden: -а of -я
- мир → мира
- море → моря
- bij vrouwelijke woorden: -ы of -и
- карта → карты
- часть → части
Een bijvoeglijk naamwoord komt in geslacht, getal (enkelvoud/meervoud) en naamval overeen met het zelfstandige naamwoord waar het bij hoort, zoals in de voorbeelden hierboven.
- Чёрное Море → Чёрного Моря
- Европейская Россия: → Европейской России
In de woordenlijst staan van de nominativus (1e naamval) van elk bijvoeglijk naamwoord in deze volgorde vermeld
- mannelijk enkelvoud / vrouwelijk enkelvoud / onzijdig enkelvoud, meervoud
Een paar woorden
Hieronder staan enkele woorden die je regelmatig op landkaarten tegenkomt. De gegeven transcriptie (aanwijzing voor de uitspraak) wijkt iets af van de hierboven gegeven transliteratie: elke palatale medeklinker wordt hier gevolgd door een j, en de Ё ё wordt getranscribeerd als jo. Verder is bij alle woorden aangegeven waar de klemtoon ligt. Vooral bij de О о is dat van invloed op de uitspraak; dat is niet in de transcriptie verwerkt.
| Russisch | transcriptie | Nederlands |
|---|---|---|
| автономный / автономная / автономное, автономные | avtonomnyj / avtonomnaja / avtonomnoje, avtonomnyje | autonoom |
| аллея, аллеи (v) | alljeja, alljeji | laan |
| архипелаг, архипелаги (m) | archjipjelag, archjipjelagji | archipel |
| атлас, атласы (m) | atlas, atlasy (m) | atlas |
| аэродром, аэродромы (m) | aerodrom, aerodromy | vliegveld |
| аэропорт, аэропорты (m) | aeroport, aeroporty | luchthaven |
| банка, банки (v) | banka, bankji | zandbank |
| бассейн, бассейны (m) | bassjejn, bassjejny | bekken, bassin |
| башня, башни (v) | bašnja, bašnji | toren |
| без, бес... | bjez, bjes... | zonder |
| белый / белая / белое, белые | bjelyj / bjelaja / bjeloje, bjelyje | wit |
| берег, берега (m) | bjereg, bjerega | oever, kust |
| болото, болота (o) | boloto, bolota | moeras |
| больница, больницы (v) | boljnica, boljnicy | ziekenhuis |
| большой / большая / большое, большие | boljšoj / boljšaja / boljšoje, boljšije | groot |
| бульвар, бульвары (m) | buljvar, buljvary | boulevard |
| бухта, бухты (v) | buchta, buchty | bocht, baai |
| бывший / бывшая / бывшое, бывшие | byvšjij / byvšaja / byvšoje, byvšjije | vroeger, voormalig |
| в | v | in, naar |
| великий / великая / великое, великие | vjeljikjij / vjeljikaja / vjeljikoje, vjeljikjije | groot |
| верхний / верхняя / верхнее, верхние | vjerchnjij / vjerchnjaja / vjerchnjeje, vjerchnjije | bovenste, boven... |
| вечный / вечная / вечное, вечные | vječnyj / vječnaja / vječnoje, vječnyje | eeuwig |
| владение, владения (o) | vladjenjije, vladjenjija | bezitting |
| вода, воды (v) | voda, vody | water |
| водопад, водопады (m) | vodopad, vodopady | waterval |
| водопровод, водопроводы (m) | vodoprovod, vodoprovody | waterleiding |
| водохранилище, водохранилищя (o) | vodochranjiljiščje, vodochranjiljiščja | waterreservoir, stuwmeer |
| возвышенность, возвышенности (v) | vozvyšjennostj, vozvyšjennostji | hoogte, hoogvlakte |
| вокзал, вокзалы (m) | vokzal, vokzaly | (hoofd)station |
| ворота (o mv) | vorota | poort |
| восток (m) | vostok | oosten |
| восточный / восточная / восточное, восточные | vostočnyj / vostočnaja / vostočnoje, vostočnyje | oostelijk, Oost-... |
| впадина, впадины (v) | vpadjina, vpadjiny | holte |
| временный / временная / временное, временные | vrjemjennyj / vrjemjennaja / vrjemjennoje, vrjemjennyje | tijdelijk |
| время, времена (o) | vrjemja, vrjemjena | tijd |
| вулкан, вулканы (m) | vulkan, vulkany | vulkaan |
| вы... | vy... | uit... |
| высокий / высокая / высокое, высокие | vysokjij, vysokaja, vysokoje, vysokjije | hoog |
| высота, высоты (v) | vysota, vysoty | hoogte |
| гавань, гавани (v) | gavanj, gavanji | haven |
| географический / географическая / географическое, географические | geografjičjeskjij / geografjičjeskaja / geografjičjeskoje, geografjičjeskjije | geografisch, aardrijkskundig |
| глубина, глубины (v) | glubjina, glubjiny | diepte |
| гора, горы (v) | gora, gory | berg, heuvel |
| город, города (m) | gorod, goroda | stad |
| государственный / государственная / государственное, государственные | gosudarstvjennyj / gosudarstvjennaja / gosudarstvjennoje, gosudarstvjennyje | staats... |
| государство, государства (o) | gosudarstvo, gosudarstva | staat, land |
| граница, границы (v) | granjica, granjicy | grens |
| губерния, губернии (v) | gubjernjija, gubjernjiji | gouvernement |
| дальный / дальная / дальное, дальные | daljnyj / daljnaja / daljnoje, daljnyje | ver |
| дамба, дамбы (v) | damba, damby | dijk |
| дворец, дворцы (m) | dvorjec, dvorcy | paleis |
| дерево, деревья (o) | djerjevo, djerjevja | boom, hout |
| деревянный / деревянная / деревянное, деревянные | djerjevjannyj / djerjevjannaja / djerjevjannoje, djerjevjannyje | houten |
| длинный / длинная / длинное, длинные | dljinnyj / dljinnaja / dljinnoje, dljinnyje | lang |
| дом, дома (m) | dom, doma | huis |
| дорога, дороги (v) | doroga, dorogji | weg |
| древний / древняя / древнее, древние | drjevnjij / drjevnjaja / drjevnjeje, drjevnjije | oud…, voormalig |
| железная дорога, железные дороги (v) | žjeljeznaja doroga, žjeljeznyje dorogji | spoorweg |
| железный / железная / железное, железные | žjeljeznyj / žjeljeznaja / žjeljeznoje, žjeljeznyje | ijzeren |
| железо, железа (o) | žjeljezo, žjeljeza | ijzer |
| желёный / желёная / желёное, желёные | željonyj / željonaja / željonoje, željonyje | groen |
| жёлтый / жёлтая / жёлтое, жёлтые | žjoltyj / žjoltaja / žjoltoje, žjoltyje | geel |
| за | za | achter, aan |
| залив, заливы (m) | zaljiv, zaljivy | baai, golf |
| замок, замки (m) | zamok, zamkji | kasteel |
| запад (m) | zapad | westen |
| западный / западная / западное, западные | zapadnyj / zapadnaja / zapadnoje, zapadnyje | westelijk, West-... |
| заповедник, заповедники (m) | zapovjednjik, zapovjednjikji | natuurreservaat |
| застава, заставы (v) | zastava, zastavy | barrière, controlepost |
| земля, земли (v) | zjemlja, zjemlji | Aarde, land |
| земной / земная / земное, земные | zjemnoj / zjemnaja / zjemnoje, zjemnyje | aard- |
| золото (o) | zoloto | goud |
| золотой / золотая / золотое, золотые | zolotoj / zolotaja / zolotoje, zolotyje | gouden |
| и | i | en |
| из... | iz... | uit... |
| или | ilji | of |
| имени ... (им.) | imjenji ... | genoemd naar ... |
| имя, имена (o) | imja, imjena | naam |
| император (m) | impjerator | keizer |
| императрица (v) | impjeratrica | keizerin |
| империя, империи (v) | impjerjija, impjerjiji | (keizer)rijk |
| иностранный / иностранная / иностранное, иностранные | inostrannyj / inostrannaja / inostrannoje, inostrannyje | buitenlands |
| исторический / историческая / историческое, исторические | istorjičjeskjij / istorjičjeskaja / istorjičjeskoje, istorjičjeskjije | historisch |
| источник, источники (m) | istočnjik, istočnjikji | bron |
| каменный / каменная / каменное, каменные | kamjennyj / kamjennaja / kamjennoje, kamjennyje | stenen |
| камень, камени (m) | kamjenj, kamjenji | steen |
| канал, каналы (m) | kanal, kanaly | kanaal |
| карта, карты (v) | karta, karty | (land)kaart |
| кладбище, кладбищя (o) | kladbjiščje, kladbjiščja | kerkhof |
| колодец, колодцы (m) | kolodjec, kolodcy | (water)put |
| королева, королевы (v) | koroljeva, koroljevy | koningin |
| королевство, королевства (o) | koroljevstvo, koroljevstva | koninkrijk |
| король, короля (m) | korolj, korolja | koning |
| короткий / короткая / короткое, короткие | korotkjij / korotkaja / korotkoje, korotkjije | kort |
| край, края (m) | kraj, kraja | land, gebied, territorium |
| красный / красная / красное, красные | krasnyj / krasnaja / krasnoje, krasnyje | rood |
| лагуна, лагуны (v) | laguna, laguny | lagune |
| левый / левая / левое, левые | ljevyj / ljevaja / ljevoje, ljevyje | linker... |
| лёд, льды (m) | ljod, ljdy | ijs |
| ледник, ледники (m) | ljednjik, ljednjikji | gletsjer |
| ледовитый / ледовитая / ледовитое, ледовитые | ljedovityj / ljedovitaja / ljedovitoje, ljedovityje | ijs... |
| лес, леса (m) | ljes, ljesa | bos |
| лиман, лиманы (m) | ljiman, ljimany | monding, estuarium |
| лист, листы (m) | ljist, ljisty | (kaart)blad |
| малый / малая / малое, малые | malyj / malaja / maloje, malyje | klein |
| масштаб, масштабы (m) | masštab, masštaby | (kaart)schaal |
| между | mježdu | tussen |
| международный / международная / международное, международные | mježdunarodnyj / mježdunarodnaja / mježdunarodnoje, mježdunarodnyje | internationaal |
| мир, миры (m) | mjir, mjiry | wereld, heelal |
| мир, миры (m) | mjir, mjiry | vrede |
| монастырь, монастыри (m) | monastyrj, monastyrji | klooster |
| море, моря (o) | morje, morja | zee |
| морской / морская / морское, морские | morskoj / morskaja / morskoje, morskjije | zee... |
| мост, мосты (m) | most, mosty | brug |
| музей, музеи (m) | muzjej, muzjeji | museum |
| мыс, мысы (m) | mys, mysy | kaap |
| на | na | op, in, aan |
| набережная, набережные (v) | nabjerježnaja, nabjerježnyje | kade, wal |
| название, названия (o) | nazvanjije, nazvanjija | naam |
| народ, народы (m) | narod, narody | volk |
| народный / народная / народное, народные | narodnyj / narodnaja / narodnoje, narodnyje | nationaal |
| население, населения (o) | nasjeljenjije, nasjeljenjija | bevolking |
| населённый / населённая / населённое, населённые | nasjeljonnyj / nasjeljonnaja / nasjeljonnoje, nasjeljonnyje | bevolkt |
| населённый пункт, населённые пункты (m) | nasjeljonnyj punkt, nasjeljonnyje punkty | plaats, stad |
| национальный / национальная / национальное, национальные | nacionaljnyj / nacionaljnaja / nacionaljnoje, nacionaljnyje | nationaal |
| не... | nje... | niet, on... |
| нефтепровод, нефтепроводы (m) | njeftjeprovod, njeftjeprovody | oliepijpleiding |
| нефть, нефти (v) | njeftj, njeftji | olie |
| нижний / нижняя / нижнее, нижние | njižnjij / njižnjaja / njižnjeje, njižnjije | onderste, beneden... |
| низменность, низменности (v) | njizmjennostj, njizmjennostji | laagvlakte |
| новый / новая / новое, новые | novyj / novaja / novoje, novyje | nieuw |
| область, области (v) | oblastj, oblastji | oblast, provincie |
| объяснение, объяснения (o) | obʺjasnjenije, obʺjasnjenija | verklaring, toelichting |
| оглавление, оглавления (o) | oglavljenjije, oglavljenjija | inhoudsopgave |
| озеро, озёра (o) | ozjero, ozjora | meer |
| океан, океаны (m) | okjean, okjeany | oceaan |
| окрестность, окрестности (v) | okrjestnostj, okrjestnostji | omgeving |
| округ, округа (m) | okrug, okruga | gebied, district |
| орографический / орографическая / орографическое, орографические | orografjičjeskjij / orografjičjeskaja / orografjičjeskoje, orografjičjeskjije | orografisch, berg... |
| остров, острова (m) | ostrov, ostrova | eiland |
| отмель, отмели (v) | otmjelj, otmjelji | (zand)bank, wad |
| отметка, отметки (v) | otmjetka, otmjetkji | getal, cijfer |
| памятник, памятники (m) | pamjatnik, pamjatnikji | gedenkteken |
| парк, парки (m) | park, parkji | park |
| пере... | pjerje... | over... |
| перевал, перевалы (m) | pjerjeval, pjerjevaly | bergpas |
| переулок, переулки (m) | pjerjeulok, pjerjeulkji | zijstraat, steeg |
| песок, пески (m) | pjesok, pjeskji | zand |
| пещера, пещеры (v) | pješčjera, pješčjery | grot |
| плотина, плотины (v) | plotjina, plotjiny | dam |
| плошадь, плошади (v) | plošadj, plošadji | plein |
| по | po | over, langs |
| под | pod | onder |
| поле, поля (o) | polje, polja | veld |
| политический / политическая / политическое, политические | političjeskjij / političjeskaja / političjeskoje, političjeskjije | staatkundig |
| полу... | polu... | half... |
| полуостров, полуострова (m) | poluostrov, poluostrova | schiereiland |
| полушарие, полушария (o) | polušarije, polušarija | halfrond |
| порог, пороги (m) | porog, porogji | stroomversnelling |
| правый / правая / правое, правые | pravyj / pravaja / pravoje, pravyje | rechter... |
| пресный / пресная / пресное, пресные | prjesnyj / prjesnaja / prjesnoje, prjesnyje | zoet(water)... |
| при | prji | bij |
| пролив, проливы (m) | proliv, prolivy | zeestraat, inham |
| проспект, проспекты (m) | prospjekt, prospjekty | (brede) straat |
| пустыня, пустыни | pustynja, pustynji | woestijn |
| пути сообщения | putji soobščenija | verbindingen |
| путь, пути (m) | putj, putji | weg |
| равнина, равнины (v) | ravnjina, ravnjiny | vlakte |
| развалина, развалины (v) | razvaljina, razvaljiny | ruïne(s) |
| разлив, разливы (m) | razljiv, razljivy | overstroming |
| река, реки (v) | rjeka, rjekji | rivier |
| рельеф, рельефы (m) | rjeljef, rjeljefy | reliëf |
| республика, республики (v) | rjespubljika, rjespubljikji | republiek |
| родник, родники (m) | rodnjik, rodnjikji | bron |
| русло, русла (o) | ruslo, rusla | (rivier)bedding |
| с, со | s, so | vanaf, uit; met |
| сад, сады (m) | sad, sady | tuin |
| садовый / садовая / садовое, садовые | sadovyj / sadovaja / sadovoje, sadovyje | tuin... |
| святой / святая / святое, святые | svjatoj / svjataja / svjatoje, svjatyje | heilig |
| север (m) | sjevjer | noorden |
| северный / северная / северное, северные | sjevjernyj / sjevjernaja / sjevjernoje, sjevjernyje | noordelijk, Noord-... |
| синий / синяя / синее, синие | sjinjij / sjinjaja / sjinjeje, sjinjije | blauw |
| скала, скалы (v) | skala, skaly | rots |
| -ский / -ская / -ское, -ские | -skjij / -skaja / -skoje, -skjije | achtervoegsel om bij een zelfstandig naamwoord (zoals een plaatsnaam) een bijvoeglijk naamwoord te maken: Москва → Московский |
| снег, снега (m) | snjeg, snjega | sneeuw |
| собор, соборы (m) | sobor, sobory | kathedraal |
| соединённый / соединённая / соединённое, соединённые | sojedinjonnyj / sojedinjonnaja / sojedinjonnoje, sojedinjonnyje | verenigd |
| солёный / солёная / солёное, солёные | soljonyj / soljonaja / soljonoje, soljonyje | zout(water)... |
| солончак, солончаки (m) | solončak, solončakji | zoutpan |
| соль, соли (v) | solj, solji | zout |
| союз, союзы (m) | sojuz, sojuzy | verbond, unie |
| средний / средняя / среднее, средние | srjednjij / srjednjaja / srjednjeje, srjednjije | midden... |
| старый / старая / старое, старые | staryj / staraja / staroje, staryje | oud |
| стена, стены (v) | stjena, stjeny | muur |
| столица, столицы (v) | stoljica, stoljicy | hoofdstad |
| страна, страны (v) | strana, strany | land |
| сухой / сухая / сухое, сухие | suchoj / suchaja / suchoje, suchjije | droog |
| у | u | bij |
| указатель, указательи (m) | ukazatjelj, ukazatjelji | register |
| улица, улицы (v) | uljica, uljicy | straat |
| физический / физическая / физическое, физические | fjizjičjeskjij / fjizjičjeskaja / fjizjičjeskoje, fjizjičjeskjije | natuurkundig |
| хозяйство, хозяйства (o) | chozjajstvo / chozjajstva | economie |
| хребет, хребты (m) | chrebet, chrebty | gebergte |
| центральный / центральная / центральное, центральные | cjentraljnyj / cjentraljnaja / cjentraljnoje, cjentraljnyje | centraal |
| церковь, церкви (v) | cjerkovj, cjerkvji | kerk |
| часть, части (v) | častj, častji | deel |
| чёрный / чёрная / чёрное, чёрные | čjornyj / čjornaja / čjornoje, čjornyje | zwart |
| шар, шары (m) | šar, šary | bol |
| штат, штаты (m) | štat, štaty | (deel)staat |
| юг (m) | jug | zuiden |
| южный / южная / южное, южные | južnyj / južnaja / južnoje, južnyje | zuidelijk, Zuid-... |
Terminologie van de administratieve indeling in het Sovjet-tijdperk
| Russisch | transcriptie | Nederlands |
|---|---|---|
| СССР: Союз Советских Социалистических Республик | SSSR: Sojuz Sovjetskjich Socialjistjičjeskjich Rjespubljik | Unie van Socialistische Sovjet-republieken (USSR): de Sovjet-Unie |
| ССР: Советская Социалистическая Республика | SSR: Sovjetskaja Socialjistjičjeskaja Rjespubljika | Socialistische Sovjet-republiek (SSR): deelrepubliek van de Sovjet-unie |
| РСФСР: Российская Советская Федеративная Социалистическая Республика | RSFSR: Rossjijskaja Sovjetskaja Fjedjeratjivnaja Socialjistjičeskaja Rjespubljika | Russische Federatieve Socialistische Sovjet-republiek (RSFSR): de (belangrijkste) deelrepubliek Rusland |
| АССР: Автономная Советская Социалистическая Республика | ASSR: Avtonomnaja Sovjetskaja Socialjistjičeskaja Rjespubljika | Autonome Socialistische Sovjet-republiek (ASSR): autonoom onderdeel van een deelrepubliek |
| АО: Автономная Область | AO: Avtonomnaja Oblastj | Autonoom district |
| Автономный Округ | Avtonomnyj Okrug | Autonoom gebied |
| НО: Национальный Округ | NO: Nacionaljnyj Okrug | Nationaal gebied |
Tellen
Ook de telwoorden hebben naamvallen. Hier is steeds nominativus (1e naamval) gegeven.
| 1 | один / одна / одно | odjin / odna / odno | 11 | одиннадцать | odjinnadcatj |
| 2 | два / две / два | dva / dvje / dva | 12 | двенадцать | dvjenadcatj |
| 3 | три | trji | 13 | тринадцать | trjinadcatj |
| 4 | четыре | čjetyrje | 14 | четырнадцать | čjetyrnadcatj |
| 5 | пять | pjatj | 15 | пятнадцать | pjatnadcatj |
| 6 | шесть | šjestj | 16 | шестнадцать | šjestnadcatj |
| 7 | семь | sjemj | 17 | семнадцать | sjemnadcatj |
| 8 | восемь | vosjemj | 18 | восемнадцать | vosjemnadcatj |
| 9 | девять | djevjatj | 19 | девятнадцать | djevjatnadcatj |
| 10 | десять | djesjatj | 20 | двадцать | dvadcatj |
| 10 | десять | djesjatj | 100 | сто | sto |
| 20 | двадцать | dvadcatj | 200 | двести | dvjestji |
| 30 | тридцать | trjidcatj | 300 | триста | trjista |
| 40 | сорок | sorok | 400 | четыреста | čjetyrjesta |
| 50 | пятьдесят | pjatjdjesjat | 500 | пятьсот | pjatjsot |
| 60 | шестьдесят | šjestjdjesjat | 600 | шестьсот | šjestjsot |
| 70 | семьдесят | sjemjdjesjat | 700 | семьсот | sjemjsot |
| 80 | восемьдесят | vosjemjdjesjat | 800 | восемьсот | vosjemjsot |
| 90 | девяносто | djevjanosto | 900 | девятьсот | djevjatjsot |
| 100 | сто | sto | 1000 | тысяча | tysjača |
| 1 | один | 1e | первый / -ая / -ое, -ые | pjervyj / -aja / -oje, -yje |
| 2 | два | 2e | второй / -ая / -ое, -ые | vtoroj / -aja / -oje, -yje |
| 3 | три | 3e | третий / -ья / -ье, -ьи | trjetjij / -ja / -je, -ji |
| 4 | четыре | 4e | четвёртый / -ая / -ое, -ые | čjetvjortyj / -aja / -oje, -yje |
| 5 | пять | 5e | пятый / -ая / -ое, -ые | pjatyj / -aja / -oje, -yje |
| 6 | шесть | 6e | шестой / -ая / -ое, -ые | šjestoj / -aja / -oje, -yje |
| 7 | семь | 7e | седьмой / -ая / -ое, -ые | sjedjmoj / -aja / -oje, -yje |
| 8 | восемь | 8e | восьмой / -ая / -ое, -ые | vosjmoj / -aja / -oje, -yje |
| 9 | девять | 9e | девятый / -ая / -ое, -ые | djevjatyj / -aja / -oje, -yje |
| 10 | десять | 10e | десятый / -ая / -ое, -ые | djesjatyj / -aja / -oje, -yje |
| 11 | одиннадцать | 11e | одиннадцатый / ... | odjinnadcatyj / ... |
| 12 | двенадцать | 12e | двенадцатый / ... | dvjenadcatyj / ... |
| 13 | тринадцать | 13e | тринадцатый / ... | trjinadcatyj / ... |
| 14 | четырнадцать | 14e | четырнадцатый / ... | čjetyrnadcatyj / ... |
| 15 | пятнадцать | 15e | пятнадцатый / ... | pjatnadcatyj / ... |
| 16 | шестнадцать | 16e | шестнадцатый / ... | šjestnadcatyj / ... |
| 17 | семнадцать | 17e | семнадцатый / ... | sjemnadcatyj / ... |
| 18 | восемнадцать | 18e | восемнадцатый / ... | vosjemnadcatyj / ... |
| 19 | девятнадцать | 19e | девятнадцатый / ... | djevjatnadcatyj / ... |
| 20 | двадцать | 20e | двадцатый / ... | dvadcatyj / ... |
| 21 | двадцать один | 21e | двадцать первый / ... | dvadcatj pjervyj / ... |
| 30 | тридцать | 30e | тридцатый / ... | trjidcatyj / ... |
| 40 | сорок | 40e | сороковой / ... | sorokovoj / ... |
| 50 | пятьдесят | 50e | пятидесятый / ... | pjatjidjesjatyj / ... |
| 60 | шестьдесят | 60e | шестидесятый / ... | šjestjidjesjatyj / ... |
| 70 | семьдесят | 70e | семидесятый / ... | sjemjidjesjatyj / ... |
| 80 | восемьдесят | 80e | восьмидесятый / ... | vosjmjidjesjatyj / ... |
| 90 | девяносто | 90e | девяностый / ... | djevjanostyj / ... |
| 100 | сто | 100e | сотый / ... | sotyj / ... |
| 200 | двести | 200e | двухсотый / ... | dvuchsotyj / ... |
| 300 | триста | 300e | трёхсотый / ... | trjochsotyj / ... |
| 400 | четыреста | 400e | четырёхсотый / ... | čjetyrjochsotyj / ... |
| 500 | пятьсот | 500e | пятисотый / ... | pjatjisotyj / ... |
| 600 | шестьсот | 600e | шестисотый / ... | šjestjisotyj / ... |
| 700 | семьсот | 700e | семисотый / ... | sjemjisotyj / ... |
| 800 | восемьсот | 800e | восьмисотый / ... | vosjmjisotyj / ... |
| 900 | девятьсот | 900e | девятисотый / ... | djevjatjisotyj / ... |
| 1000 | тысяча | 1000e | тысячный / ... | tysjačnyj / ... |
In de rangtelwoorden 200e t/m 900e staat de genitivus (2e naamval) van de getallen 2 t/m 9.
Plaatsnamen
Op kaarten staat niet aangegeven waar de klemtoon van een plaatsnaam ligt. Het is daarom lastig om de naam correct uit te spreken. Hieronder staat een lijst van plaatsnamen met klemtoon. Van plaatsen in Rusland is ook een vroegere naam gegeven, of een naam in een andere taal. Van plaatsen buiten Rusland in de voormalige Sovjet-Unie zijn de (vroegere) Russische naam en de huidige naam gegeven.
Plaatsen in Rusland
| Russisch | transcriptie | andere/vroegere naam |
|---|---|---|
| Абакан | Abakan | |
| Агинское | Agjinskoje | |
| Анадырь | Anadyrj | |
| Ангарск | Angarsk | |
| Архангельск | Archangjeljsk | |
| Астрахань | Astrachanj | |
| Барнаул | Barnaul | |
| Белгород | Bjelgorod | |
| Бежица | Bježica | Орджоникидзеград (Ordžonjikjidzjegrad) |
| Биробиджан | Bjirobjidžan | ביראבידזשאן (Jiddisch) |
| Благовещенск | Blagovješčjensk | |
| Братск | Bratsk | |
| Брянск | Brjansk | |
| Великий Новгород | Vjeljikjij Novgorod | |
| Владивосток | Vladjivostok | |
| Владикавказ | Vladjikavkaz | Орджоникидзе (Ordžonjikjidzje), Дзауджикау (Dzaudžjikau) |
| Владимир | Vladjimjir | |
| Волгоград | Volgograd | Царицын (Carjicyn), Сталинград (Staljingrad) |
| Волгодонск | Volgodonsk | |
| Волжский | Volžskjij | |
| Вологда | Vologda | |
| Воркута | Vorkuta | |
| Воронеж | Voronjež | |
| Горно-Алтайск | Gorno-Altajsk | Улала (Ulala), Ойрот-Тура (Ojrot-Tura) |
| Грозный | Groznyj | |
| Дзержинск | Dzjeržjinsk | Растяпино (Rastjapjino) |
| Дудинка | Dudjinka | |
| Екатеринбург | Jekatjerjinburg | Свердловск (Svjerdlovsk) |
| Иваново | Ivanovo | |
| Ижевск | Ižjevsk | |
| Иркутск | Irkutsk | |
| Йошкар-Ола | Joškar-Ola | |
| Казань | Kazanj | |
| Калининград | Kaljinjingrad | Königsberg (Dui.), Królewiec (Pol.), Karaliaučius (Lit.) |
| Калуга | Kaluga | |
| Кемерово | Kjemjerovo | Щегловск (Ščjeglovsk) |
| Киров | Kjirov | Вятка (Vjatka) |
| Комсомольск-на-Амуре | Komsomoljsk-na-Amurje | |
| Кострома | Kostroma | |
| Краснодар | Krasnodar | Екатеринодар (Jekatjerjinodar) |
| Красноярск | Krasnojarsk | |
| Кудымкар | Kudymkar | |
| Курган | Kurgan | |
| Курск | Kursk | |
| Кызыл | Kyzyl | Белоцарск (Bjelocarsk), Хем-Белдыр (Chem-Bjeldyr) |
| Липецк | Ljipeck | |
| Магадан | Magadan | |
| Магнитогорск | Magnjitogorsk | |
| Майкоп | Majkop | |
| Махачкала | Machačkala | |
| Минеральные Воды | Mjinjeraljnjije Vody | |
| Москва | Moskva | Moskou (Ned.), Moskau (Dui.), Moscow (Eng.), Moscou (Fra.) |
| Мурманск | Murmansk | |
| Набережные Челны | Nabjerježnyje Čjelny | Брежнев (Brježnjev) |
| Назрань | Nazranj | |
| Нальчик | Naljčjik | |
| Нижний Новгород | Njižnjij Novgorod | Горький (Gorjkjij) |
| Нижний Тагил | Njižnjij Tagjil | |
| Новокузнецк | Novokuznjeck | Кузнецк (Kuznjeck), Сталинск (Staljinsk) |
| Новомосковск | Novomoskovsk | |
| Новосибирск | Novosjibjirsk | Новониколаевск (Novonjikolajevsk) |
| Норильск | Norjiljsk | |
| Омск | Omsk | |
| Орёл | Orjol | |
| Оренбург | Orjenburg | Чкалов (Čkalov) |
| Орск | Orsk | |
| Охотск | Ochotsk | |
| Палана | Palana | |
| Пенза | Pjenza | |
| Пермь | Pjermj | Молотов (Molotov) |
| Петрозаводск | Pjetrozavodsk | |
| Петропавловск-Камчатский | Pjetropavlovsk-Kamčatskjij | Петропавловская гавань (Pjetropavlovskaja gavanj), Петропавловский Порт (Pjetropavlovskjij Port) |
| Псков | Pskov | Pleskau (Dui.) |
| Пятигорск | Pjatigorsk | |
| Ростов-на-Дону | Rostov-na-Donu | |
| Рязань | Rjazanj | |
| Салехард | Saljechard | Обдорск (Obdorsk) |
| Самара | Samara | Куйбышев (Kujbyšjev) |
| Санкт-Петербург | Sankt-Pjetjerburg | Петроград (Pjetrograd), Ленинград (Ljenjingrad), St. Petersburg (Ned. Dui.) |
| Саранск | Saransk | |
| Саратов | Saratov | |
| Смоленск | Smoljensk | |
| Сочи | Soči | |
| Ставрополь | Stavropolj | Ворошиловск (Vorošilovsk) |
| Старый Оскол | Staryj Oskol | |
| Стерлитамак | Stjerljitamak | |
| Сургут | Surgut | |
| Сыктывкар | Syktyvkar | Усть-Сысольск (Ustj-Sysoljsk) |
| Таганрог | Taganrog | |
| Тамбов | Tambov | |
| Тверь | Tvjerj | Калинин (Kaljinjin) |
| Тольятти | Toljattji | Togliatti (Ita.) |
| Томск | Tomsk | |
| Тула | Tula | |
| Тура | Tura | |
| Тюмень | Tjumjenj | |
| Улан-Удэ | Ulan-Ude | Верхнеудинск (Vjerchnjeudjinsk) |
| Ульяновск | Uljanovsk | |
| Усть-Ордынский | Ustj-Ordynskjij | |
| Уфа | Ufa | |
| Хабаровск | Chabarovsk | |
| Ханты-Мансийск | Chanty-Mansjijsk | Остяко-Вогульск (Ostjako-Voguljsk) |
| Чебоксары | Čjeboksary | Шупашкар (Šupaškar: Tsjoevasjisch) |
| Челябинск | Čjeljabjinsk | |
| Череповец | Čjerjepovjec | |
| Черкесск | Čjerkjessk | Баталпашинск (Batalpašjinsk), Сулимов (Suljimov), Ежово-Черкесск (Ježovo-Čjerkjessk) |
| Чита | Čjita | |
| Элиста | Eljista | Элст (Elst: Kalmukkisch), Степной (Stjepnoj) |
| Южно-Сахалинск | Južno-Sachaljinsk | Тоёхара (Tojochara) |
| Якутск | Jakutsk | |
| Ярославль | Jaroslavlj |
Plaatsen buiten Rusland
| Russisch | transcriptie | huidge naam | transliteratie | land |
|---|---|---|---|---|
| Акмолинск | Akmoljinsk | Астана | Astana | Kazachstan |
| Актюбинск | Aktjubjinsk | Ақтөбе | Aqtöbe | Kazachstan |
| Алма-Ата | Alma-Ata | Алматы | Almatı | Kazachstan |
| Андижан | Andjižan | Andijon | - | Oezbekistan |
| Ашхабад | Ašchabad | Aşgabat | - | Turkmenistan |
| Баку | Baku | Bakı | - | Azerbeidzjan |
| Бендеры | Bjendjery | Tighina | - | Moldavië |
| Бухара | Buchara | Buxoro | - | Oezbekistan |
| Гянджа | Gjandža | Gəncə | - | Azerbeidzjan |
| Джалал-Абад | Džalal-Abad | Жалалабат | Žalalabat | Kirgizië |
| Джамбул | Džambul | Тараз | Taraz | Kazachstan |
| Днепропетровск | Dnjepropjetrovsk | Дніпропетровськ | Dnipropetrovsʹk | Oekraïne |
| Ереван | Jerevan | Երևան | Jerevan | Armenië |
| Запорожье | Zaporožʹe | Запоріжжя | Zaporižžja | Oekraïne |
| Караганда | Karaganda | Қарағанды | Qarağandı | Kazachstan |
| Киев | Kijev | Киïв | Kiïv | Oekraïne |
| Кишинёв | Kišinjov | Chişinău | - | Moldavië | Красноводск | Krasnovodsk | Türkmenbaşy | - | Turkmenistan |
| Куляб | Kuljab | Кӯлоб | Kūlob | Tadzjikistan |
| Курган-Тюбе | Kurgan-Tjube | Қурғонтеппа | Qurghonteppa | Tadzjikistan |
| Ленинабад | Ljenjinabad | Хуҷанд | Chučhand | Tadzjikistan |
| Львов | Lʹvov | Львів | Lʹviv | Oekraïne |
| Нахичеван | Nachjičjevan | Naxçıvan | - | Azerbeidzjan |
| Одесса | Odjessa | Одеса | Odesa | Oekraïne |
| Пржевальск | Pržjevalʹsk | Каракол | Karakol | Kirgizië |
| Семипалатинск | Semjipalatjinsk | Семей | Semey | Kazachstan |
| Сталинабад | Staljinabad | Душанбе | Dušanbe | Tadzjikistan |
| Сталинири | Staljinjirji | ცხინვალი | Tskhinvali | Georgië |
| Степанакерт | Stjepanakjert | Xankəndi, Ստեփանակերտ | Xankəndi, Stepanakert | Azerbeidzjan |
| Ташауз | Tašauz | Daşoguz | - | Turkmenistan |
| Ташкент | Taškjent | Toshkent | - | Oezbekistan |
| Тбилиси | Tbjiljisi | თბილისი | Tbilisi | Georgië |
| Уральск | Uralʹsk | Орал | Oral | Kazachstan |
| Ура-Тюбе | Ura-Tjube | Истаравшан | Istaravšan | Tadzjikistan |
| Усть-Каменогорск | Ustʹ-Kamjenogorsk | Өскемен | Öskemen | Kazachstan |
| Фергана | Fjergana | Fargona | - | Oezbekistan |
| Фрунзе | Frunzje | Бишкек | Biškek | Kirgizië |
| Хaрьков | Charʹkov | Харків | Charkiv | Oekraïne |
| Хива | Chjiva | Xiva | - | Oezbekistan |
| Хорезм | Chorjezm | Xorazm | - | Oezbekisten |
| Чарджоу | Čardžou | Türkmenabat | - | Turkmenistan |
| Черновцы | Čjernovcy | Чернівці | Černivci | Oekraïne |
Rivieren
| Russisch | transcriptie | andere/vroegere naam |
|---|---|---|
| Алдан | Aldan | |
| Амур | Amur | |
| Ангара | Angara | |
| Аргунь | Argunj | |
| Вилюй | Vjiljuj | |
| Волга | Volga | Wolga (Ned. Dui.) |
| Вятка | Vjatka | |
| Дон | Don | |
| Енисей | Jenisjej | |
| Западная Двина | Zapadnaja Dvjina | Daugava (Let.), Westelijke Dwina (Ned.) |
| Иртыш | Irtyš | |
| Ишим | Išjim | |
| Кама | Kama | |
| Катунь | Katunj | |
| Колыма | Kolyma | |
| Лена | Ljena | |
| Нижняя Тунгуска | Njižnjaja Tunguska | |
| Обь | Obj | |
| Ока | Oka | |
| Оленёк | Oljenjok | |
| Северная Двина | Sjevjernaja Dvjina | Noordelijke Dwina (Ned.) |
| Сура | Sura | |
| Урал | Ural |
© M. Witkam, 2007
(rev. 2010-10-02)
