Stielers Schul-Atlas, 2e reeks (1832-1852)

See below for (a summary of) this text in English.

Hieronder staat de beschrijving van de atlas. Daarbij horen ook de volgende pagina's

• Plaatjes van de atlas
• Tabellen en lijsten bij de atlas
• Vergelijking (plaatjes) met de 1e reeks

en ook

• Plaatjes van de 12e druk (1834)
• Plaatjes van de 14e druk (1835)
• Plaatjes van de 21e druk (1841)
• Plaatjes van de 22e druk (1842)

Titelgegevens

Titel: Schul-Atlas über alle Theile der Erde
Uitgever: Justus Perthes, Gotha
Jaar: 1832 (11e druk), 1833/34 (12), 1834 (13), ... , 1851/52 (31)

Titelpagina 12e druk (1834): Schul-Atlas über alle Theile der Erde nach dem neuesten Zustande, und über das Weltgebäude.
Nach Stieler's Hand-Atlas verkleinert.
Zwölfte verbesserte Auflage.
Inhalt.  ...
Gotha, bei Justus Perthes.  1834. Vertaling:
Schoolatlas van de gehele Aarde, volgens de laatste gegevens, en van het Heelal.
Verkleind uit Stielers Handatlas.
Twaalfde verbeterde druk.
Inhoud  ...
Gotha, Justus Perthes.  1834.

• Stielers Schul-Atlas, 1835
  IIa. Westliche Halbkugel – Oestliche Halbkugel   XL
  Westelijk halfrond, oostelijk halfrond
  Dit is de tweede reeks van Stielers Schul-Atlas, bestaande uit de 11e t/m 31e druk. De uitgaven in deze reeks hebben de titel "Schul-Atlas über alle Theile der Erde", die in de eerdere reeks "Kleiner Schul-Atlas über alle Theile der Erde". Pas in de latere reeksen is sprake van "Stielers Schul-Atlas".
• Zoals in de titel vermeld zijn de kaarten in deze atlas gebaseerd op die in de Hand-Atlas van Adolf Stieler. Daarom wordt hier als korte titel "Stielers Schul-Atlas" gebruikt.
• Naast deze Duitse uitgaven verscheen, vanaf 1832, ook een versie aangepast aan het Zweedse onderwijs. Na 1851 zijn ook uitgaven in andere talen en voor andere landen gemaakt; zie het overzicht.
• Bovendien verschenen er verschillende plagiaten. Voorbeelden daarvan zijn een Griekse uitgave uit 1837 en een Zweedse uitgave uit 1849. Daarin zijn veel van de kaarten – soms zonder bronvermelding – uit Stielers Schul-Atlas overgenomen. Ook deze uitgaven, voor zover bekend, worden in het overzicht genoemd.

Band

De meeste edities uit deze reeks hebben een privé-band, waarin de kaarten  (ca. 30 × 24 cm, B × H)  ongevouwen ingebonden zijn. Pas vanaf 1848 (28e druk) verkocht de uitgever ook ingebonden atlassen, met gevouwen kaarten.

Inhoud

De atlas begint met een titelblad, met titel en inhoudsopgave. Op de achterkant daarvan staat een overzicht van de departementen van Frankrijk, met hun nummer op de kaart, en ook een overzicht van andere schooluitgaven uit het fonds van de uitgever zoals

• 2 gebergtekaarten (Europa, Azië), 1 kaart van het Midden-Oosten
• 5 of 6 kaarten over fysische geografie
• de verkrijgbare regiokaarten uit Kleiner Atlas der Deutschen Bundes-Staaten
• een beknopte uitgave voor Hessen en Nassau met 9 kaarten (genoemd in de 14e druk, 1835)
• de Schul-Atlas der alten Welt

Daarna komen 26, 27 of 28 kaarten, afhankelijk van de editie. Vanaf 1841 (21e druk) is er een extra sterrenkundige kaart, vanaf 1846 (26e druk) is de kaart van het Midden-Oosten (Vorder-Asien und Nil-Land) in de reguliere atlas opgenomen. Zie ook de inhoudsopgave (1835, 1842, 1849). De nummering van de kaarten is onhandig, met Romeinse cijfers I-XX (1-20) en soms een extra letter. Deze nummering berust op die van de uitgaven uit de 1e reeks van deze schoolatlassen.

De atlas begint met 1 of 2 sterrenkundige kaarten. Daarna komen 2 wereldkaarten, 16 kaarten van Europese landen, met de nadruk op Midden-Europa, en 7 of 8 kaarten van de andere werelddelen. Zie ook de lijst van kaarten, bijkaarten en schaal.

De kaarten zijn vervaardigd in kopergravure (de kaart van Italië soms in staalgravure). Ze zijn met de hand gekleurd, in randkleur met bies voor de staatkundige indeling. In de rechter bovenmarge staat "Stieler's Schul-Atlas" met het kaartnummer in Romeinse cijfers. In de benedenmarge staat soms een korte toelichting bij de kaart, en een enkele keer de naam van de graveur (Alt, Behrens, Hase, Krügelstein, Mädel II, Stier). De overige informatie staat binnen het kaartkader.

Uitgaven

De 2e reeks van Stielers Schul-Atlas beslaat de uitgaven uit de jaren 1832-1852 (11e-31e druk). In 1841 is de atlas met een sterrenkundige kaart (Nº Ib) uitgebreid van 26 naar 27 kaarten, in 1846 is de extra kaart van het Midden-Oosten als 28e kaart (Nº XVIIb) in de reguliere atlas opgenomen. Zie ook de inhoudsopgave.

De kaarten zijn steeds geactualiseerd. In de loop van de periode 1832-1852 zijn ook verschillende kaarten opnieuw getekend. Bij vergelijking van de 14e druk (1835) en de 22e druk (1842) zijn de volgende nieuwe kaarten te vinden.

• III. Europa
• IV. Spanien und Portugal
• V. Frankreich
• VIII. Schweden, Norwegen und Dänemark
• XIVa. Südöstliches Deutschland
• XVb. Das Europäische Rußland
• XVIIa. Asien
• XIXa. Nord-America und West-Indien
• XIXb. Nord-Americanische Vereinigte Staaten, Canada u. Texas
• XIXc. West-Indien, Staaten von Centro-America

Zie ook de pagina met plaatjes van de kaarten van deze twee uitgaven.

Vergelijking met de 1e reeks

In de 2e reeks is er een kaart van het zonnestelsel toegevoegd, en de twee kaarten van de halfronden in de 1e reeks zijn gecombineerd tot één kaart in de 2e reeks. De eerste uitgaven uit de 2e reeks bevatten 26 kaarten, net als de atlassen uit de 1e reeks. In de 1e reeks zijn dat 20 'basiskaarten' en 6 'supplementkaarten'. In de 2e reeks zijn die supplementkaarten op een logische plaats tussen de basiskaarten geplaatst. Zie de vergelijkende tabel.

De nummering van de basiskaarten, met Romeinse cijfers I-XX (1-20), is gelijk gebleven. Als na een basiskaart een supplementkaart komt (of twee), dan krijgt de basiskaart na het nummer de letter a en de supplementkaart hetzelfde nummer met de letter b (of c). De nummering is daardoor een beetje onhandig.

De kaarten zijn natuurlijk bijgewerkt, en sommige kaarten zijn opnieuw getekend. Dat is onder andere goed te zien bij de volgende kaarten.

• VI. Italien
• IX. Dänemark
• XI. Nordwestl. Deutschland und Niederlande
• XII. Nordöstliches Deutschland
• XVI. Die Europaeische Türkey
• XVIIa. Asia
• XVIIb. Ostindien
• XIXa. Nord-America
• XIXb. Vereinigte Staaten

Zie ook de pagina met plaatjes van beide uitgaven ter vergelijking naast elkaar.

Geraadpleegde exemplaren

• 12e druk: 1834
• 14e druk: 1835
• 21e druk: 1841
• 22e druk: 1842

Stielers Schul-Atlas, 2nd series (1832-1852)

• Below is a description of the atlas in keywords. Related pages
  • Pictures of the atlas
  • Tables and lists to the atlas
  • Comparison (pictures) with the 1st series
  and also
  • Pictures of the 12th edition (1834)
  • Pictures of the 14th edition (1835)
  • Pictures of the 21st edition (1841)
  • Pictures of the 22nd edition (1842)

• Title description
  • Title: Schul-Atlas über alle Theile der Erde
    Publisher: Justus Perthes, Gotha
    Year: 1832 (11th edition), 1833/34 (12), 1834 (13), ... , 1851/52 (31)
  • Title page 12th edition (1834): Schul-Atlas über alle Theile der Erde nach dem neuesten Zustande, und über das Weltgebäude.
    Nach Stieler's Hand-Atlas verkleinert.
    Zwölfte verbesserte Auflage.
    Inhalt.  ...
    Gotha, bei Justus Perthes.  1834. Translation:
    School Atlas of the entire Earth, according to the most recent information, and of the Universe.
    Reduced from Stielers Hand Atlas.
    Twelfth improved edition.
    Contents.  ...
    Gotha, Justus Perthes.  1834.
  • Stielers Schul-Atlas, 1835
    IIa. Westliche Halbkugel – Oestliche Halbkugel   XL
    Western hemisphere, eastern hemisphere
    This is the second series of Stielers Schul-Atlas, consisting of the 11th through 31st editions. The atlases in this series are entitled "Schul-Atlas über alle Theile der Erde"; in the earlier series the title was "Kleiner Schul-Atlas über alle Theile der Erde". The title "Stielers Schul-Atlas" is used in subsequent series.
  • As mentioned on the title page, the maps in this atlas are based on those in the Hand-Atlas by Adolf Stieler. This is why the short title "Stielers Schul-Atlas" is used here.
  • In parallel to these German editions, from 1832 appeared a version adapted to Swedish education. After 1851 there are also editions in other languages and for other countries; see the overview.
  • Moreover, several unauthorized editions were published. Among these a Greek version (1837) and a Swedish version (1849). A lot of maps in those editions have been derived – sometimes without acknowledgement – from Stielers Schul-Atlas. They have also been included, as far as known, in the overview.
• Binding
  • Most editions of this series have a private binding, where the maps (approx.  30 × 24 cm, W × H)  are bound unfolded. From 1848 (the 28th edition) the publisher also sold bound atlases, with folded maps.
• Contents
  • The atlas begins with a title page, with title and table of contents. On its verso is a list of the departments of France, with their number on the map, and also a survey of other school editions from the publisher, such as
    • 2 orographic maps (Europe, Asia), 1 map of the Middle East
    • 5 or 6 maps on physical geography
    • the available regional maps from Kleiner Atlas der Deutschen Bundes-Staaten
    • a concise edition for Hesse and Nassau with 9 maps (mentioned in the 14th edition, 1835)
    • the Schul-Atlas der alten Welt
    Thereafter are 26, 27 or 28 maps, depending on the edition. From 1841 (21st edition) there is an additional map on astronomy, from 1846 (26th edition) the additional map of the Middle East (Vorder-Asien und Nil-Land) is included in the regular atlas. See also the table of contents (1835, 1842, 1849). The numbering of the maps is awkward, with Roman numerals I-XX (1-20) and sometimes an additional letter. This numbering is based on that of the editions from the 1st series of these school atlases.
  • The atlas begins with 1 or 2 astronomical maps. Thereafter are 2 world maps, 16 maps of the European countries, with an emphasis on Central Europe, and 7 or 8 maps of the other continents. See also the list of maps, inset maps and scale.
  • The maps have been produced in copper engraving (the map of Italy sometimes in steel engraving). They are hand colored, with outline color and edging for the political division. In the upper right margin is the text "Stieler's Schul-Atlas" with the map number in Roman numerals. In the lower margin there is sometimes a brief explanation of the map, and a few times the name of the engraver (Alt, Behrens, Hase, Krügelstein, Mädel II, Stier). The other information is within the map frame.
• Editions
  • The 2nd series of Stielers Schul-Atlas consists of the 11th through 31st editions (1832-1852). In 1841, the number of maps increases from 26 to 27 with the addition of a second astronomical map (Nº Ib); in 1846 the additional map of the Middle East is included in the regular atlas as the 28th map (N º XVIIb). See also table of contents.
  • The maps are updated on a regular basis. During the period 1832-1852 several maps have also been redrawn. A comparison of the 14th edition (1835) and the 22nd edition (1842) yields the following new maps.
    • III. Europa
    • IV. Spanien und Portugal
    • V. Frankreich
    • VIII. Schweden, Norwegen und Dänemark
    • XIVa. Südöstliches Deutschland
    • XVb. Das Europäische Rußland
    • XVIIa. Asien
    • XIXa. Nord-America und West-Indien
    • XIXb. Nord-Americanische Vereinigte Staaten, Canada u. Texas
    • XIXc. West-Indien, Staaten von Centro-America
  • See also the page with pictures of the maps of these two editions.
• In comparison with the 1st series
  • In the 2nd series a map of the solar system was added, and the two maps of the hemispheres in the 1st series are combined into one map in the 2nd series. The first editions from the 2nd series contain 26 maps, just as the atlases from the 1st series. In the 1st series there are 20 'base maps' and 6 'supplement maps'. In the second series these 'supplement maps' have been inserted in a logical position between the base maps. See the comparison table.
  • The numbering of the base maps, with Roman numerals I-XX (1-20), remains unchanged. If a base map is followed by a supplement map (or two), the base map number is followed by an a, and the supplement map has the same number with a b (or c). Therefore the numbering is a bit awkward.
  • The maps have been updated of course, and some of them were redrawn. This is most evident in the following maps.
    • VI. Italien
    • IX. Dänemark
    • XI. Nordwestl. Deutschland und Niederlande
    • XII. Nordöstliches Deutschland
    • XVI. Die Europaeische Türkey
    • XVIIa. Asia
    • XVIIb. Ostindien
    • XIXa. Nord-America
    • XIXb. Vereinigte Staaten
    See also the page with pictures of both editions compared side by side.

Copies consulted

• 12th edition: 1834
• 14th edition: 1835
• 21st edition: 1841
• 22nd edition: 1842

© M. Witkam, 2013