Stielers Schul-Atlas, 1e reeks (1821-1831)

See below for (a summary of) this text in English.

Hieronder staat de beschrijving van de atlas. Daarbij horen ook de volgende pagina's

• Plaatjes van de atlas
• Tabellen en lijsten bij de atlas

en ook

• Plaatjes van de uitgave 1821
• Plaatjes van de uitgave 1825
• Plaatjes van de uitgave 1829

Titelgegevens

Titel: Kleiner Schul-Atlas über alle Theile der Erde
Uitgever: Justus Perthes, Gotha
Jaar: 1821 (1e druk), 1821 (2e druk), 1823 (3e druk), ... , 1831 (10e druk)

Titelpagina 1821 (2e druk): Kleiner Schul-Atlas über alle Theile der Erde nach dem neuesten Zustande.
Nach Ad. Stieler's Hand-Atlas verkleinert.
Inhalt  ...
Zweyte verbesserte Auflage.
Gotha, bey Justus Perthes 1821. Vertaling:
Kleine schoolatlas van de gehele Aarde, volgens de laatste gegevens.
Verkleind uit Stielers Handatlas.
Inhoud  ...
Tweede verbeterde druk.
Gotha, Justus Perthes, 1821.

• Stielers Schul-Atlas 1821
  2. Westliche Halbkugel   XL
  Westelijk halfrond
  De Schul-Atlas verscheen in de periode 1821-1914 als afgeleide van Stielers Hand-Atlas.
• Er zijn bij Justus Perthes ook uitgaven verschenen voor andere landen, zo nodig vertaald: Beieren, Finland, Frankrijk, Hongarije, Italië, Oostenrijk en Zweden.
• Behalve de officiële uitgaven verschenen in verschillende landen ook plagiaten, waarbij Perthes of Stieler niet vermeld werden. Zulke uitgaven zijn bekend uit Bohemen (Tsjechië), Denemarken, Griekenland en Zweden.
• De meeste kaarten in deze schoolatlas zijn verkleinde versies – opnieuw getekend en gegraveerd – van de kaarten in de uitgave 1817-1833 van Stielers Hand-Atlas.
• Van de 1e tot en met de 10e druk van deze schoolatlas zijn bij elkaar zo'n 50.000 exemplaren verkocht.

Inhoud

De atlas begint met een titelblad, met titel en inhoudsopgave. Daar wordt ook Stielers Hand-Atlas als herkomst van de kaarten genoemd. Op de achterkant van het titelblad (2e druk, 1821) staat enige toelichting bij de kaarten van Frankrijk (lijst van departementen), Nederland (lijst van provincies) en Zwitserland (lijst van kantons). Bij de nummers op de kaarten zijn hier de namen en hoofdsteden gegeven. Verder staat er kort iets over de schaal van de kaarten. Tenslotte is er de aankondiging van aanvullende kaarten (supplement).

De eerste uitgaven van de atlas bevatten 20 kaartbladen van ongeveer 27 × 24 cm, met een kaartbeeld van ongeveer 21 × 18 cm. De kaarten zijn in Romeinse cijfers genummerd van I t/m XX. Er zijn 2 wereldkaarten (oostelijk en westelijk halfrond), 5 kaarten van Europa en de andere werelddelen, en 13 kaarten van Europese landen – waaronder 6 van Duitsland.

In de oorspronkelijke opzet waren sommige gebieden wel erg summier in kaart gebracht. Daarom verscheen in de periode 1821-1824 een supplement van 6 kaarten, van Australië, Zwitserland, Europees Rusland, Oost-Indië, West-Indië en de Verenigde Staten van Noord-Amerika; zie ook de lijst van alle kaarten. Na 1830 waren deze extra kaarten standaard in de atlas zelf opgenomen.

Vanaf 1826 was een tweede supplement van 3 kaartbladen verkrijgbaar, met natuurkundige kaarten van Europa en Azië, en een kaart van het Midden-Oosten.

De kaarten zijn meestal verkleinde versies van de kaarten uit de Hand-Atlas. Ze hebben dus ook een kleinere schaal; zie het overzicht van kaarten, bijkaarten en schaal. De Hand-Atlas heeft 73 of 75 kaartbladen en de Schul-Atlas maar 20 of 26, dus lang niet alle kaarten uit de Hand-Atlas zijn gebruikt; zie ook de vergelijking met de Hand-Atlas.

De kaarten zijn vervaardigd in koperdruk; de afdrukken zijn met de hand ingekleurd (randkleur). Omdat een koperplaat maar een beperkt aantal afdrukken meegaat (ongeveer 2500), moesten de kaarten frequent opnieuw gegraveerd worden. Er zijn dan vaak herzieningen aangebracht, soms vrij uitgebreid. Er kan ook extra randtekst zijn aangebracht. De randkleur is later voorzien van een bredere 'bies'. Een enkele keer worden ook tekenaar, graveur en jaar van uitgave genoemd. Bij de pagina met plaatjes staan de kaarten uit de 2e druk (1821) en de 9e druk (1829) ter vergelijking naast elkaar.

Geraadpleegde exemplaren

• 2e druk: 1821
• 5e druk: 1825
• 9e druk: 1829

Stielers Schul-Atlas, 1st series (1821-1831)

• Below is a description of the atlas in keywords. Related pages
  • Pictures of the atlas
  • Tables and lists to the atlas
  and also
  • Pictures of the 1821 edition
  • Pictures of the 1825 edition
  • Pictures of the 1829 edition

• Title description
  • Title: Kleiner Schul-Atlas über alle Theile der Erde
    Publisher: Justus Perthes, Gotha
    Year: 1821 (1st edition), 1821 (2nd edition), 1823 (3rd edition), ... , 1831 (10th edition)
  • Title page 1821 (2nd edition):
    Kleiner Schul-Atlas über alle Theile der Erde nach dem neuesten Zustande.
    Nach Ad. Stieler's Hand-Atlas verkleinert.
    Inhalt  ...
    Zweyte verbesserte Auflage.
    Gotha, bey Justus Perthes 1821. Translation:
    School Atlas of the entire Earth, according to the most recent information.
    Reduced from Stielers Hand Atlas.
    Contents  ...
    Second improveded edition.
    Gotha, Justus Perthes, 1821.
  • Stielers Schul-Atlas 1821
    2. Westliche Halbkugel   XL
    Western hemisphere
    The Schul-Atlas was published from 1821 through 1914 as a derivative work of Stielers Hand-Atlas.
  • Versions for other countries were also published by Justus Perthes, translated if necessary: Austria, Bavaria, Finland, France, Hungary, Italy and Sweden.
  • In several countries unauthorized editions were published, sometimes even in parallel with the official versions. Such editions are known from Bohemia (Czech countries), Denmark, Greece and Sweden.
  • Most of the maps in this atlas are reduced version – redrawn and reengraved – of maps in the 1817-1833 edition of Stielers Hand-Atlas.
  • The total circulation of the first 10 editions of this school atlas has been around 50,000 copies.
• Contents
  • In front of the atlas is a title page with title and table of contents, and a reference to Stielers Hand-Atlas. On the verso of the title page (2nd edition, 1821) is some explanation on the number on the maps of France (departments), Netherlands (provinces) and Switzerland (cantons). There are also a few remarks on the scale of the maps, and an announcement of the additional map sheets (supplement).
  • The first editions of the atlas contain 20 map sheets (27 × 24 cm) with a map image of about 21 × 18 cm. The maps are numbered I-XX in Roman numerals. There are 2 hemisphere maps, 5 maps of Europe and the other continents, and 13 maps of European countries – 6 of them of Germany.
  • Some countries were represented rather concisely in the original scheme. Between 1821 and 1824 an addition of 6 map sheets was published with maps of Australia, Switzerland, Russia in Europe, the East Indies, the West Indies and the United States of North America; see the list of all maps. After 1831 these additional maps were integrated into the basic atlas.
  • Three more maps were available from 1826 on: physical maps of Europe and Asia and a map of the Middle East.
  • Most maps are reduced versions of maps in the Hand-Atlas, so their scales are reduced as well: see the list of maps, inset maps and scale. The Hand-Atlas contains 73 or 75 maps sheets and the school atlas only 20 or 26 so most maps in the Hand-Atlas have not been utilized; see the table of comparison with the Hand-Atlas.
  • The maps are copper engraved and hand colored in outline. A printing plate lasts only about 2500 prints, so the maps had to be reengraved frequently. Many revisions, not always minor ones, have been made in the process. Marginal text may be added to the maps and the outline coloring obtained edgings. In later versions the cartographer, engraver or year of publication may have been mentioned as well. On the pictures page the maps from the 2nd edition (1821) and the 9th edition (1829) are given side by side for comparison purposes.

Copies consulted

• 2nd edition: 1821
• 5th edition: 1825
• 9th edition: 1829

© M. Witkam, 2013