Gustaf Thomée, Geographisk Chartbok [1e druk] (1849)

Wordt aan gewerkt / Under construction

See below for (a summary of) this text in English.

Hieronder staat de beschrijving van de atlas. Daarbij horen ook de volgende pagina's

• Voorwoord bij de atlas
• Plaatjes van de atlas
• Tabellen en lijsten bij de atlas
• Vergelijking (plaatjes) met Stielers Schul-Atlas

Titelgegevens

Titel: Gustaf Thomée, Geographisk Chartbok
Uitgever: Zacharias Hæggström, Stockholm
Jaar: 1849 [1e druk]

Titelpagina: Geographisk Chartbok för Svenska scholorna,
lämpad efter Palmblads och Hartmans Läroböcker af Gustaf Thomée
Innehåll: ...
Stockholm, Zacharias Hæggström, 1849 Vertaling:
Geografische atlas voor Zweedse scholen,
aangepast voor gebruik bij de leerboeken van Palmblad en Hartman door Gustaf Thomée
Inhoud: ...
Stockholm, Zacharias Haeggström, 1849

• Thomée, Geographisk Chartbok, 1849
  Voorkant band   XL
  Dit is de – niet als zodanig aangegeven – 1e druk van deze atlas van Gustaf Thomée, met de titel "Geographisk Chartbok" en 24 kaarten. Latere edities, in ieder geval vanaf de derde druk, hebben de titel "Fullständig schol-atlas". Het aantal kaarten loopt daarin op tot 42 en er was ook een register van 9 bladzijden . Bovendien was daarbij, zoals al in het voorwoord van deze editie aangekondigd, een supplement beschikbaar met 8 kaarten over fysische geografie. Zie ook de details van deze uitgaven.
• Bijna alle kaarten in deze atlas zijn getekend naar kaarten uit de Duitse Stielers Schul-Atlas. Zie ook de pagina met een visuele vergelijking van beide atlassen. De auteur geeft ook in het voorwoord aan dat de Duitse atlassen, in het bijzonder die van Stieler uit 1845, een belangrijk voorbeeld zijn geweest.
• Deze atlas lijkt ook gedeeltelijk gebaseerd te zijn op een uitgave met de titel "Bäckströms Atlas" uit 1830, die ook weer afgeleid zou zijn van Stielers Schul-Atlas. Van die atlas heb ik geen verdere gegevens kunnen vinden.
• Behalve deze Zweedse uitgave zijn er ook in andere landen atlassen uitgegeven waarin een (groot) deel van de kaarten, al dan niet met bronvermelding, is overgenomen uit Stielers Schul-Atlas. Zie ook het overzicht van deze plagiaten.
• Merkwaardigerwijs was er in periode 1832-1877 ook een officiële Zweedse uitgave beschikbaar van Stielers Schul-Atlas met de titel "Skol-Atlas öfver alla verldens delar".

Band

De atlas heeft een kartonnen band met leren rug  (29 × 23,5 cm, B × H).  Op de voorkant staan de titel, de auteur, de inhouds­opgave en de prijs vermeld. De achterkant is leeg.

Inhoud

De atlas heeft een titelpagina met inhoudsopgave, op de achterkant daarvan het voorwoord, en 24 kaarten. Er is geen register. Het kaartdendeel begint met 3 wereldkaarten: oostelijk en westelijk halfrond, en een wereldkaart in Mercatorprojectie. Daarna zijn er 13 kaarten van Europa en de Europese landen, en 8 kaarten van de overige werelddelen. De Scandinavische landen zijn op 3 kaarten betrekkelijk gedetailleerd afgebeeld. Zie ook de lijst van kaarten, bijkaarten en schaal.

De kaarten zijn vervaardigd in kopergravure en met de hand gekleurd, in randkleur met bies voor de staatkundige indeling. In de rechter bovenmarge staat soms een kaartnummer. Dat is (meestal) niet hetzelfde als het nummer in de inhoudsopgave. In de overige marges staat soms toelichting bij de kaarten, zoals verklaring van de op de kaart gebruikte afkortingen of nummers. De overige informatie – naam van de kaart, eventuele schaalstok – staat, behalve bij de kaarten van de halfronden, binnen het kaartkader. Op 7 kaarten staat daar ook de naam E. Åkerland als cartograaf en/of graveur, en het jaartal 1830 – hoewel de atlas zelf als jaartal 1849 heeft.

Vermoedelijk is de nummering op de kaarten afkomstig uit de oudere uitgave "Bäckströms Atlas" van 1830. Op 6 van de kaarten staat vóór het nummer de tekst "Bäckströms Atlas, Suppl. II." Dat lijkt te wijzen op een tweede supplement bij deze oudere uitgave. De niet-genummerde kaarten vormen dan misschien het eerste supplement (de Europese landen) bij de wel genummerde 'hoofdkaarten' (wereldkaarten, werelddelen, Zweden). Overigens zijn de kaarten van dit tweede supplement precies de kaarten die in de oudste uitgaven van Stielers Schul-Atlas ook het supplement vormen.

Vergelijking met Stielers Schul-Atlas

Bijna alle kaarten in deze Zweedse atlas zijn nagetekend van kaarten in de Duitse Stielers Schul-Atlas. De enige uitzondering vormen de twee kaarten van Zweden en Noorwegen. Uit de Duitse atlas zijn de sterrenkundige kaarten en de deelkaarten van Duitsland niet gebruikt voor de Zweedse atlas.

Vaak zijn de kaarten in de Zweedse atlas vergelijkbaar met die in de uitgaven van rond 1845 van de Duitse atlas. Er zijn ook enkele kaarten die afgeleid zijn van oudere uitgaven van de Duits atlas. Dat geldt onder andere voor de kaarten van de halfronden en die van enkele werelddelen. Vermoedelijk heeft dat te maken met de herkomst van de Zweedse atlas als opvolger van "Bäckströms Atlas".

De overeenkomsten (en verschillen) zijn het beste te zien in de pagina met plaatjes van de kaarten van beiden atlassen ter vergelijking naast elkaar. Er is ook een vergelijkingstabel (met sorteermogelijkheden) waaruit de overeenkomsten zijn af te lezen.

Gustaf Thomée, Geographisk Chartbok [1st edition] (1849)

• Below is a description of the atlas in keywords. Related pages
  • Preface to the atlas
  • Pictures of the atlas
  • Tables and lists to the atlas
  • Comparison (pictures) with x

• Title description
  • Title: Gustaf Thomée, Geographisk Chartbok
    Publisher: Zacharias Hæggström, Stockholm
    Year: 1849 [1st edition]
  • Title page: Geographisk Chartbok för Svenska scholorna,
    lämpad efter Palmblads och Hartmans Läroböcker af Gustaf Thomée
    Innehåll: ...
    Stockholm, Zacharias Hæggström, 1849 Translation:
    Geographical atlas for Swedish schools,
    suited for use with the textbooks of Palmblad and Hartman by Gustaf Thomée
    Contents: ...
    Stockholm, Zacharias Haeggström, 1849
  • Thomée, Geographisk Chartbok, 1849
    Front cover   XL
    This is the 1st edition – not indicated as such – of the atlas by Gustaf Thomée. It has the title "Geographisk Chartbok" and it contains 24 maps. Subsequent editions, from the 3rd on, have a different title: "Fullständig schol-atlas"; they contain up to 42 maps and an index of 9 pages . Also available was a supplement of 8 maps on physical geography, as already announced in the preface of this edition. See also the details about these editions.
  • Almost every map in this atlas has been designed after maps in the German Stielers Schul-Atlas. See also the page with a visual comparison of both atlases. In the preface the author also indicates that the German atlases, in particular Stielers from 1845, have served as an example.
  • This atlas also seems partly based on a publication titled "Bäckströms Atlas" from 1830, in turn derived from Stielers Schul-Atlas. I have not been able to find further information on that atlas.
  • Besides this Swedish edition, there are also atlases published in other countries where a (large) part of the maps is adopted from Stielers Schul-Atlas, with or without acknowledgment. See also the overview of these unauthorized editions.
  • Curiously, in the period 1832-1877 there was also available an official Swedish edition of Stielers Schul-Atlas with the title "Skol Atlas öfver alla verldens Delar".
• Binding
  • The atlas has a cardboard binding with a leather spine  (29 × 23,5 cm, B × H).  On the front cover the title, author, table of contents and price are mentioned. The back cover is empty.
• Contents
  • The atlas has a title page with table of contents, on its verso the preface, and 24 maps. There is no index. The map section begins with 3 world maps: eastern and western hemispheres, and a world map in Mercator projection. Thereafter are 13 maps of Europe and the European countries, and 8 maps of the other continents. With 3 maps Scandinavia is depicted in relative detail. See also the list of maps, inset maps and scale.
  • The maps are produced in copper engraving and hand colored in outline (with edging) to indicate the political division. There is sometimes a map number in the upper right margin. This is almost nowhere the same as the number in the table of contents. In the other margins is sometimes more information on the map, such as an explanation of the abbreviations or numbers used on the map. Other information – name of the map, linear scale – is, except for the maps of the hemispheres, within the map frame. On 7 maps there is also the name of E. Åkerland as a cartographer and/or engraver, and the year 1830 – although the atlas itself is dated 1849.
  • Presumably, the numbers on the maps originate from the earlier publication "Bäckströms Atlas" from 1830. On 6 of the maps the text "Bäckströms Atlas, Suppl. II." appears before the map number. This seems to indicate a second supplement to the older publication. The non-numbered maps may constitute the first supplement (European countries) to the numbered 'main maps' (maps of the world, continents, Sweden). The maps of the second supplement are exactly the same maps that also constitute supplement in the earliest editions of Stielers Schul-Atlas.
• In comparison with Stielers Schul-Atlas
  • Almost all maps in this Swedish atlas were copied from maps in the German Stielers Schul-Atlas. The only exceptions are the two maps of Sweden and Norway. The astronomical maps and the regional maps of Germany from the German atlas have not been used for the Swedish atlas.
  • Often the maps in the Swedish atlas are similar to those in the editions from around 1845 of the German atlas. Some maps are obviously derived from earlier editions of the German atlas. These include the maps of the hemispheres and those of some continents. Probably this is due to the origin of the Swedish atlas as a successor of "Bäckströms Atlas".
  • The similarities (and differences) are best observed on the page with pictures of the maps of both atlases side by side for comparison. There is also a (sortable) comparison table with the correspondences between both atlases.

© M. Witkam, 2013