Putzgers Historischer Schul-Atlas, Große Ausgabe, 44e druk (1923)

See below for (a summary of) this text in English.

Hieronder staat de beschrijving van de atlas. Daarbij horen ook de volgende pagina's

• Voorwoord bij de atlas
• Plaatjes van de atlas
• Tabellen en lijsten bij de atlas
• Vergelijking (plaatjes) met de 43e druk (1922)

Titelgegevens

Titel: Putzgers Historischer Schul-Atlas, Große Ausgabe
Uitgever: Velhagen & Klasing, Bielefeld / Leipzig
Jaar: 1923 (44e druk)

Titelpagina: F.W. Putzgers Historischer Schul-Atlas
Große Ausgabe
Vierundvierzigste vermehrte und verbesserte Auflage
Bearbeitet und herausgegeben von Alfred Baldamus, Ernst Schwabe und Julius Koch
Ausgeführt in der Geographischen Anstalt von Velhagen & Klasing in Leipzig
Bielefeld und Leipzig  Verlag von Velhagen & Klasing  1923

achterkant:
Schutzformel für die Vereinigten Staaten von Amerika:
Copyright by Velhagen & Klasing 1923

Vertaling:
F.W. Putzgers Historische Schoolatlas
Grote uitgave
Vierenveertigste uitgebreide en verbeterde druk
Bewerkt door Alfred Baldamus, Ernst Schwabe en Julius Koch.
Uitgevoerd in de Geografische Afdeling van Velhagen & Klasing in Leipzig
Bielefeld en Leipzig  Uitgeverij Velhagen & Klasing  1923

• Putzgers Historischer Schul-Atlas, Große Ausgabe, 1923
  Voorkant band   XL
  Deze 44e druk, opvolger van de 43e druk uit 1922, is de eerste uitgave van de atlas met in de titel de toevoeging "Große Ausgabe". Naast deze volledige uitgave waren er ook een beknopte uitgave (Kleine Ausgabe, 1920-1942) en een 'middenuitgave' (Neue Ausgabe / Mittlere Ausgabe, 1930-1934). Zie voor de details het overzicht van alle edities.
• De atlas is genoemd naar Friedrich Wilhelm Putzger, auteur van de eerste 16 Duitse edities (1877-1890).
• Oorspronkelijk – vanaf 1890 – waren Alfred Baldamus en Ernst Schwabe de auteurs van de atlas. Baldamus is overleden in 1908; Julius Koch was vanaf 1913 mede-auteur.

Band

De atlas heeft een band van bruin 'calico' (gedrukt katoen) met een linnen rug. De afmetingen zijn  17,5 × 26 cm (B × H).  Op de voorkant staan binnen een rechthoekig kader de titel, de namen van de auteurs en verder logo en naam van de uitgever. De kaarten zijn gevouwen ingebonden.

Op het schutblad voorin staat het voorwoord. Achterin staan advertenties voor enkele andere historische uitgaven, onder andere de al in 1886 verschenen Historische Handatlas van Droysen, en een overzicht van de historische wandkaarten van Alfred Baldamus.

Inhoud

De atlas heeft een titelpagina met op de achterkant de vermelding van het auteursrecht van de uitgever. Daarna komen 6 bladzijden met de inhoudsdopgave in volgorde van de kaarten, en 7 bladzijden met een 'systematische' inhoudsopgave, waarin de kaarten naar thema zijn geordend.

Daarna komt het kaartendeel met 168 bladzijden, waaronder 6 blanco. De kaarten daarin beslaan een of twee bladzijden. De meeste kaarten hebben enkele bijkaarten. Zie voor alle details de lijst van kaarten, bijkaarten en schaal. Sommige kaartbladen zijn zo ingebonden dat ze met twee tegelijk uit te vouwen zijn waardoor een kaart van 4 bladzijden ontstaat.

Het kaartendeel bestaat uit drie afdelingen.

1. Geschiedenis van Europa en het Middellandse Zeegebied (Zur Geschichte des mittelmeerischen Kulturkreises) met 125 bladzijden.
2. Geschiedenis van de andere werelddelen (Ausbreitung des mittelmeerischen Kulturkreises über die Erde) met 19 bladzijden.
3. Geschiedenis van Duitsland (Zur Geschichte der deutschen Länder) met 18 bladzijden (en 6 blanco).

De eerste afdeling is onderverdeeld in Oudheid (48 bladzijden), Middeleeuwen (30) en Nieuwe Tijd (47).

De kaarten zijn vervaardigd in lithografie en afgedrukt in zinkdruk. Er is gebruik gemaakt van vlakkleur en randkleur om de staatkundige indeling aan te geven. In de bovenmarge staan nummer en naam van de kaart.

Vergelijking met de 43e druk

Vergeleken met de 43e druk is de atlas volledig herzien. Van buiten is dat al goed zichtbaar: de Jugendstil-band, gebruikt vanaf de 25e (1902) tot en met de 43e druk (1922) is vervangen door veel 'zakelijker' band.

Ook aan de inhoud is het nodige veranderd. De nummering van de kaarten was oorspronkelijk per kaartblad van twee bladzijden, met de extra nummers zoals 10a en 10b voor de achterkanten. Nu zijn de bladzijden doorlopend genummerd. Ook de volgorde van de kaarten en de ordening van bijkaarten is gewijzigd, met de kaarten van Duitsland aan het einde.

Verder zijn er 20 bladzijden met nieuwe kaarten toegevoegd, zoals

• enkele economische kaarten (1, 76, 77)
• kaarten over stadsontwikkeling (2, 146, 151)
• kaarten over de situatie voor en na de wereldoorlog (122.123, 142.143)

Er zijn ook enkele kaarten vervallen, vooral plattegronden van veldslagen.

Alle details zijn te vinden in de vergelijkende tabel. Er is ook een pagina met plaatjes van beide uitgaven ter vergelijking naast elkaar.

Putzgers Historischer Schul-Atlas, Große Ausgabe, 44th edition (1923)

• Below is a description of the atlas in keywords. Related pages
  • Preface to the atlas
  • Pictures of the atlas
  • Tables and lists to the atlas
  • Comparison (pictures) with the 43rd edition (1922)

• Title description
  • Title: Putzgers Historischer Schul-Atlas, Große Ausgabe
    Publisher: Velhagen & Klasing, Bielefeld / Leipzig
    Year: 1923 (44th edition)
  • Title page: F.W. Putzgers Historischer Schul-Atlas
    Große Ausgabe
    Vierundvierzigste vermehrte und verbesserte Auflage
    Bearbeitet und herausgegeben von Alfred Baldamus, Ernst Schwabe und Julius Koch
    Ausgeführt in der Geographischen Anstalt von Velhagen & Klasing in Leipzig
    Bielefeld und Leipzig  Verlag von Velhagen & Klasing  1923 verso:
    Schutzformel für die Vereinigten Staaten von Amerika:
    Copyright by Velhagen & Klasing 1923
  • Translation:
    F.W. Putzgers Historical School Atlas
    Comprehensive edition
    Forty fourth expanded and corrected edition
    Edited by Alfred Baldamus, Ernst Schwabe and Julius Koch
    Produced in the Geographical Department of Velhagen & Klasing in Leipzig
    Bielefeld and Leipzig  Velhagen & Klasing Publishers  1923
  • Putzgers Historischer Schul-Atlas, Große Ausgabe, 1923
    Front cover   XL
    This 44th edition, successor to the 43rd edition from 1922, is the first edition with the indication "Große Ausgabe" in the title. Apart from this comprehensive edition, there were also a concise edition (Kleine Ausgabe, 1920-1942) and a medium edition (Neue Ausgabe / Mittlere Ausgabe, 1930-1934). Details can be found in the list of all editions.
  • The atlas is named after Friedrich Wilhelm Putzger, the author of the first 16 German editions (1877-1890).
  • Originally – from 1889 – Alfred Baldamus and Ernst Schwabe were the authors of the atlas. Alfred Baldamus died in 1908; from 1913 Julius Koch was co-author.
• Binding
  • The atlas has a brown calico binding with a cloth spine; it measures  17.5 × 26 cm (W × H).  On the front cover are, inside a rectangular frame, the title, the names of the authors and the logo and name of the publisher. The maps are bound folded.
  • On the front endpaper is the preface. In the back are advertisements for some other historic publications, such as Droysens Historischer Handatlas (published in 1886), and an overview of the historic wall maps by Alfred Baldamus.
• Contents
  • The atlas has a title page with on its verso a mention of the copyright of the publisher. Thereafter are 6 pages with the table of contents in the order of the maps, and 7 pages with a 'systematic' table of contents where the maps are ordered by theme.
  • Thereafter is the map section with 168 pages, 6 of them blank. The maps are single or double page. Most of them have several inset maps. Details can be found in the list of maps, inset maps and scale. Some map sheets are bound in such a way that two of them can be folded out next to each other, in fact forming a 4 page map.
  • The maps are divided in three sections.
    1. History of Europe and the Mediterranean (Zur Geschichte des mittelmeerischen Kulturkreises) with 125 pages.
    2. History of the other continents (Ausbreitung des mittelmeerischen Kulturkreises über die Erde) with 19 pages.
    3. History of Germany (Zur Geschichte der deutschen Länder) with 18 pages (and 6 blank).
    The first section is subdivided in Ancient History (48 pages), Middle Ages (30) en Modern History (47).
  • The maps have been produced in lithography and printed in zincography. Area or outline color is used to indicate the political subdivision. In the upper margin the name and number of the map are given.
• In comparison with the 43rd edition
  • In comparison with the 43rd edition the atlas has completely been revised. This is already obvious on the outside, where the art nouveau binding, used for the atlas from the 25th (1902) through 43rd (1922) editions, has been replaced with a more austere cover.
  • The contents have also changed considerably. Originally the maps were numbered per double page sheet with additional number such as 10a and 10b for the verso. In this edition the pages are numbered continuously. The order of the maps and the arrangement of inset maps were altered as well, the maps on Germany now coming in the back of the atlas.
  • Twenty pages of new maps were added, for example
    • some economic maps (1, 76, 77)
    • maps on city building and expansion (2, 146, 151)
    • maps on the situation before and after the World War (122.123, 142.143)
    A few maps were discarded, in particular the plans of battlefields.
  • Details can be found in the comparison table. There is also a page with pictures of both editions side by side for comparison purposes.

© M. Witkam, 2013