Putzgers Historischer Schul-Atlas, 43e druk (1922)

See below for (a summary of) this text in English.

Hieronder staat de beschrijving van de atlas. Daarbij horen ook de volgende pagina's

• Plaatjes van de atlas
• Tabellen en lijsten bij de atlas
• Vergelijking (plaatjes) met de 41e druk (1918)

Titelgegevens

Titel: Putzgers Historischer Schul-Atlas
Uitgever: Velhagen & Klasing, Bielefeld / Leipzig
Jaar: 1922 (43e druk)

Titelpagina: F.W. Putzgers Historischer Schul-Atlas
zur Alten, Mittleren und Neuen Geschichte
in 290 Haupt- und Nebenkarten.
Bearbeitet und herausgegeben von Alfred Baldamus, Ernst Schwabe und Julius Koch.
Ausgeführt in der Geographischen Anstalt von Velhagen & Klasing in Leipzig.
Dreiundvierzigste Auflage.
Bielefeld und Leipzig  Verlag von Velhagen & Klasing  1922.

achterkant:
Kartendruck von Körner und Sohn in Leipzig.
Textdruck von Günther, Kirstein & Wendler in Leipzig.

Vertaling:
F.W. Putzgers Historische Schoolatlas
voor de geschiedenis van de Oudheid, de Middeleeuwen en de Nieuwe Tijd
in 290 hoofd- en bijkaarten.
Bewerkt door Alfred Baldamus, Ernst Schwabe en Julius Koch.
Uitgevoerd in de Geografische Afdeling van Velhagen & Klasing in Leipzig.
Drieënveertigste druk.
Bielefeld en Leipzig  Uitgeverij Velhagen & Klasing  1922.

• Putzgers Historischer Schul-Atlas, 1922
  Voorkant band   XL
  Deze atlas is genoemd naar Friedrich Wilhelm Putzger, auteur van de eerste 16 Duitse edities (1877-1890).
• Oorspronkelijk – vanaf 1890 – waren Alfred Baldamus en Ernst Schwabe de auteurs van de atlas. Baldamus is overleden in 1908; Julius Koch was vanaf 1913 mede-auteur.
• Dit is de laatste editie waarin de kaarten genummerd zijn naar de binnenkanten van de kaartbladen, 1-40, waarbij de buitenkanten nummers hebben zoals 10a en 10b. Dit is ook de laatste editie met een Jugendstil-band. De 44e druk en latere edities hebben een meer 'rechthoekig' bandontwerp.

Band

De atlas heeft een band van bruin 'calico' (gedrukt katoen) met een gele linnen rug. De afmetingen zijn  17,5 × 26 cm (B × H).  Op de voorkant staan de titel, de namen van de auteurs en de naam van de uitgever, alles binnen een Jugendstil-kader. De kaarten zijn gevouwen ingebonden.

Op het schutblad voorin staan advertenties voor enkele andere historische uitgaven, onder andere Droysens Historischer Handatlas. Achterin staan enkele recensies van de atlas en een overzicht van de historische wandkaarten van Alfred Baldamus.

Inhoud

De atlas heeft een titelpagina met op de achterkant de namen van de drukkerij van het kaartendeel (Körner & Sohn, Leipzig) en van het tekstdeel (Günther, Kirstein & Wendler, Leipzig). Daarna komen vier bladzijden met de inhoudsopgave.

Het kaartendeel begint met 40 kaartbladen genummerd 1-40, waarbij vaak ook de buitenkanten van de kaartbladen zijn gebruikt. Zo staat bijvoorbeeld op de 'voorkant' van blad 10 de kaart 10a, en op de 'achterkant' kaart 10b. Daarna komen 8 bladzijden met kaarten, genummerd 41-48. De kaartbladen bevatten een of meer hoofdkaarten en meestal veel bijkaarten. Volgens de titelpagina zijn er in totaal 290 hoofd- en bijkaarten. Zie voor alle details de lijst van kaarten, bijkaarten en schaal.

De bladen 1-12 bevatten kaarten over de Oudheid. Op de bladen 13-40 staan kaarten over de Middeleeuwen en de Nieuwe Tijd, met ook kaarten van enkele delen van Duitsland. De bladzijden 41-48 bevatten kaarten over de wereldoorlog, naar de stand van december 1917 – zoals in de laatste oorlogsuitgave, de 41e druk (1918). Sommige bladen zijn zo ingebonden dat ze met twee tegelijk uit te vouwen zijn waardoor een 'dubbel' kaartblad ontstaat.

De kaarten zijn vervaardigd in lithografie en afgedrukt in zinkdruk. Hierdoor was kleurendruk vrij eenvoudig te realiseren en kon in grote oplagen worden gedrukt. Er is gebruik gemaakt van vlakkleur en randkleur om de staatkundige indeling aan te geven. In de bovenmarge staan nummer en naam van de kaart. In de benedenmarge van de kaarten 41-48 staat ook  © V. & K. (= Velhagen & Klasing) en "Abgeschlossen Ende Dez. 1917" (afgesloten eind december 1917).

Vergelijking met de 41e druk

In vergelijking met de oorlogsuitgaven, hier in het bijzonder de 41e druk uit 1918, zijn de volgende veranderingen te constateren.

• Het voorwoord en de toelichting bij de kaarten uit de 41e druk ontbreken in de 43e druk.
• Het aantal van 18 'oorlogskaarten' (41-58) uit de 41e druk is teruggebracht tot 8 (41-48). De meeste kaarten van slagvelden uit de 41e druk zijn weggelaten.

De kaartbladen 1-40 zijn identiek in beide edities. Zie verder de vergelijkende tabel. Er is ook een pagina met plaatjes van beide uitgaven ter vergelijking naast elkaar.

Putzgers Historischer Schul-Atlas, 43rd edition (1922)

• Below is a description of the atlas in keywords. Related pages
  • Pictures of the atlas
  • Tables and lists to the atlas
  • Comparison (pictures) with the 41st edition (1918)

• Title description
  • Title: Putzgers Historischer Schul-Atlas
    Publisher: Velhagen & Klasing, Bielefeld / Leipzig
    Year: 1918 (41st edition)
  • Title page: F.W. Putzgers Historischer Schul-Atlas
    zur Alten, Mittleren und Neuen Geschichte
    in 290 Haupt- und Nebenkarten.
    Bearbeitet und herausgegeben von Alfred Baldamus, Ernst Schwabe und Julius Koch.
    Ausgeführt in der Geographischen Anstalt von Velhagen & Klasing in Leipzig.
    Dreiundvierzigste Auflage.
    Bielefeld und Leipzig  Verlag von Velhagen & Klasing  1922. verso:
    Kartendruck von Körner und Sohn in Leipzig.
    Textdruck von Günther, Kirstein & Wendler in Leipzig.
  • Translation:
    F.W. Putzger's Historical School Atlas
    for the Ancient, Medieval and Modern History
    in 290 main and inset maps.
    Edited by Alfred Baldamus, Ernst Schwabe and Julius Koch.
    Produced in the Geographical Department of Velhagen & Klasing in Leipzig.
    Forty third edition.
    Bielefeld and Leipzig.  Velhagen & Klasing Publishers.  1922.
  • Putzgers Historischer Schul-Atlas, 1922
    Front cover   XL
    This atlas is named after Friedrich Wilhelm Putzger, the author of the first 16 German editions (1877-1890).
  • Originally – from 1889 – Alfred Baldamus and Ernst Schwabe were the authors of the atlas. Alfred Baldamus died in 1908; from 1913 Julius Koch was co-author.
  • This is the last edition in which the maps are numbered after the insides of the sheets, 1-40, where the outsides have number such as 10a and 10b. This is also the last edition with an art nouveau binding. The covers of the 44th edition and subsequent editions have a more 'rectangular' design.
• Binding
  • The atlas has a brown calico binding with a yellow cloth spine; it measures  17.5 × 26 cm (W × H).  On the front cover are the title, the names of the authors and the name of the publisher, all of it inside an art nouveau frame. The maps are bound folded.
  • On the front endpaper are advertisements for some other historic publications, such as Droysens Historischer Handatlas. In the back are several reviews of the atlas and an overview of the historic wall maps by Alfred Baldamus.
• Contents
  • The atlas has a title page with on its verso the names of the printers of the text section (Körner & Sohn, Leipzig) and map section (Günther, Kirstein & Wendler, Leipzig). Thereafter are four pages with the table of contents.
  • The map section begins with 40 maps sheets numbered 1-40, where the outside of a sheet often has been used for additional maps. Thus sheet 10 has a 'front side' 10a and a 'back side' 10b. Therafter are 8 map pages numbered 41-48. Each sheet contains one or more main maps and usually several inset maps. According to the title page the total number of main and inset maps is 290. Details can be found in the list of maps, inset maps and scale.
  • The sheets 1-12 contain maps on ancient history. On the sheets 13-40 are maps on the Middle Ages and modern history, with several regional maps of Germany. The pages 41-48 contain maps on the World War, as of December 1917 – as in the last war edition, the 41st edition (1918). Some sheets are bound in such a way that two of them can be folded out next to each other, in fact forming a 'double' sheet.
  • The maps have been produced in lithography and printed in zincography. This allowed for an easy color printing process in high volume. Area or outline color is used to indicate the political subdivision. In the upper margin name and number of the map are given. In the lower margin of the maps 41-48 is also mentioned  © V. & K. (= Velhagen & Klasing) and "Abgeschlossen Ende Dez. 1917" (completed at the end of December 1917).
• In comparison with the 41st edition
  • In comparison with the war editions, especially the 41st edition from 1918, the following changes can be noticed.
    • The preface and the explanatory text to the maps from the 41st edition are missing in the 43rd edition.
    • The number of 18 'war maps' (41-58) from the 41st edition has been reduced to 8 (41-48). Most maps of battlefields from the 41st edition have been omitted.
    Sheets 1-40 are identical in both editions. Details can be found in the comparison table. There is also a page with pictures of both editions side by side for comparison purposes.

© M. Witkam, 2013