Spehr's geographischer Schul- und Hand-Atlas, 1e druk (1834-1835)

See below for (a summary of) this text in English.

Hieronder staat de beschrijving van de atlas. Daarbij horen ook de volgende pagina's

• Plaatjes van de atlas
• Tabellen en lijsten bij de atlas
• Vergelijking (plaatjes) met Spehr's geographischer Universal-Atlas

Titelgegevens

Titel: Geographischer Schul- und Hand-Atlas
Uitgever: Johann Peter Spehr, Braunschweig
Jaar: 1834-1835 [1e druk]

Titelpagina: Geographischer Schul- und Hand-Atlas über alle Theile der Erde
nach dem gegenwärtigen Zustande und den neuesten und zuverlässigsten Quellen entworfen
24 Blätter.
Preis: 2 Thaler oder 3 Gulden 36 Kr. Rhein.
Braunschweig  bei Johann Peter Spehr.
gest. v. L. Schulze Vertaling:
Geografische School- en Handatlas van de gehele Aarde
ontworpen naar de huidige toestand en volgens de nieuwste en betrouwbaarste bronnen
24 bladen.
Prijs: 2 thaler of 3 gulden 36 kr. Rijnlands.
Braunschweig,  Johann Peter Spehr.
gegraveerd door L. Schulze

• Spehr's geographischer Schul- und Hand-Atlas, 1834-1835
  Titelpagina   XL
  Dit is de, niet als zodanig aangegeven, 1e druk van de atlas. Hij verscheen in drie afleveringen in de jaren 1834 en 1835. In de periode 1845-1846 verscheen de 2e druk bij A.G. Reyher in Mitau (nu Jelgava in Letland) en Leipzig. Op de pagina met plaatjes staan twee kaarten daaruit.
• Deze atlas is gebaseerd op kaarten uit Spehr's geographischer Universal-Atlas, uitgegeven in 1825 door Friedrich Wilhelm Spehr (1799-1833). Die atlas is nooit voltooid; van de geplande 90 kaarten zijn er maar 36 verschenen. Met enkele aanvullingen is daaruit nu een minder ambitieuze atlas met 24 bladen samengesteld.

Band

Dit exemplaar heeft een kartonnen band  (33,5 × 43,5 cm, H × B)  beplakt met gemarmerd papier, met leren rug en hoeken. De kaarten zijn ongevouwen ingebonden.

Inhoud

De atlas bevat een titelpagina en 23 kaartbladen. Omdat de kaarten genummerd zijn van 2 t/m 24, en omdat er geen kaart lijkt te ontbreken, veronderstel ik dat blad 1 de titelpagina is. De atlas begint met een wereldkaart. Daarna komen 14 kaarten van de landen in Europa, waaronder 4 van Duitsland. Tenslotte zijn er 8 kaarten voor de overige werelddelen. Zie ook de inhoudsopgave.

De kaarten zijn vervaardigd in kopergravure en met de hand gekleurd: randkleur voor de staatkundige indeling. Ze hebben een decoratief kader met daarbinnen de kaart, de legenda bij de kaart, soms een schaalstok, en de naam van de kaart in een decoratieve cartouche. Er staat geen jaartal op de kaarten. Op 19 kaarten staat Friedrich Wilhelm Spehr als cartograaf genoemd, op de 4 andere Gustav Spehr. Alleen op de titelpagina wordt de graveur vermeld: L. Schulze. Zie voor de details de lijst van cartografen en graveurs.

Vergelijking met Spehr's geographischer Universal-Atlas (1825)

Van de geplande 90 kaarten in Spehr's geographischer Universal-Atlas (1825) zijn er maar 36 daadwerkelijk verschenen. Na het overlijden van Friedrich Wilhelm Spehr in 1833 is geprobeerd daaruit toch een wereldatlas samen te stellen. Dat was alleen mogelijk met enkele aanvullende kaarten.

Van de Universal-Atlas waren bijna alle 30 geplande (deel)kaarten van Duitsland en Oostenrijk niet verschenen. Daarvoor in de plaats bevat deze Schul- und Hand-Atlas drie deelkaarten van Duitsland en het westelijke deel van Oostenrijk. Met de, enigszins aangepaste, oro-hydrografische overzichtskaart van Duitsland ontstond zo een redelijk beeld van Midden-Europa. Het oostelijke deel van het keizerrijk Oostenrijk – Galicië, Hongarije, Kroatië, Dalmatië – is alleen summier te vinden op andere kaarten. Verder is een kaart van Zweden en Noorwegen toegevoegd, evenals een van Oost-Indië. De kaart van de Verenigde Staten van (Noord-)Amerika kwam niet voor in de Universal-Atlas maar wel in de later verschenen 'Hand-Atlas von America' (1827), waarin ook de 8 kaarten van Amerikaanse landen die wel in de Universal-Atlas stonden. De kaart van Zweden en Noorwegen en de drie deelkaarten van Duitsland zijn getekend door Gustav Spehr. De kaarten van Oost-Indië en de Verenigde Staten zijn nog gemaakt door Friedrich Wilhelm Spehr.

De kaarten die wel uit de Universal-Atlas zijn overgenomen, zijn natuurlijk geactualiseerd; dat is bijvoorbeeld goed te zien aan de kaart van Afrika. Opvallend is verder dat op geen enkele kaart in deze Schul- und Hand-Atlas nog een jaartal voorkomt – in de Universal-Atlas waren alle kaarten gedateerd. Ook de namen van de graveurs L. Schulze en H. Wildt, meestal vermeld in de Universal-Atlas, zijn weggelaten; allen op de titelpagina staat nog de naam van L. Schulze.

Zie verder de vergelijkende tabel en de pagina met plaatjes van beide edities ter vergelijking naast elkaar.

Spehr's geographischer Schul- und Hand-Atlas, 1st edition (1834-1835)

• Below is a description of the atlas in keywords. Related pages
  • Pictures of the atlas
  • Tables and lists to the atlas
  • Comparison (pictures) with Spehr's geographischer Universal-Atlas

• Title description
  • Title: Geographischer Schul- und Hand-Atlas
    Publisher: Johann Peter Spehr, Braunschweig
    Year: 1834-1835 [1st edition]
  • Title page: Geographischer Schul- und Hand-Atlas über alle Theile der Erde
    nach dem gegenwärtigen Zustande und den neuesten und zuverlässigsten Quellen entworfen
    24 Blätter.
    Preis: 2 Thaler oder 3 Gulden 36 Kr. Rhein.
    Braunschweig  bei Johann Peter Spehr.
    gest. v. L. Schulze Translation:
    Geographical School and Hand Atlas of the entire Earth
    designed according to the the actual situation and after the newest and most reliable sources.
    24 sheets
    Price: 2 thaler or 3 gulden 36 kr. rhinel.
    Braunschweig,  Johann Peter Spehr.
    engraved by L. Schulze
  • Spehr's geographischer Schul- und Hand-Atlas, 1834-1835
    Title page   XL
    This is the 1st edition, not indicated as such, of the atlas. It appeared in 1834 and 1835 in three installments. In 1845 and 1846 the 2nd edition was published by A.G. Reyher in Mitau (now Jelgava in Latvia) and Leipzig. Two maps from this 2nd edition are depicted on the pictures page.
  • This atlas is based on maps from Spehr's geographischer Universal-Atlas, published in 1825 by Friedrich Wilhelm Spehr (1799-1833). That atlas was never completed; only 36 of the 90 maps planned have appeared. With some additional maps a less ambitious atlas with 24 sheets was compiled from it.
• Binding
  • This copy has a cardboard binding  (33.5 × 43.5 cm, H × W)  pasted with marbled paper, with leather spine and corners. The maps have been bound unfolded.
• Contents
  • The atlas has a title page and 23 map sheets. Because the maps are numbered from 2 to 24, and no map seems to be missing, I suppose the title page represents map number 1. The atlas starts with a world map. Thereafter are 14 maps of the European countries, among which 4 of Germany. Finally there are 8 maps for the other continents. See also the table of contents.
  • The maps have been produced in copper engraving and are hand colored in outline to indicate the political division. They have a decorative frame inside of which are the map, the key to map symbols, sometimes a linear scale, and the map name within a decorative cartouche. No year is mentioned on the maps. On 19 maps Friedrich Wilhelm Spehr is mentioned as the cartographer, on the 4 other maps Gustav Spehr. Only the title page reveals the engraver: L. Schulze. Details can be found in the list of cartographers and engravers.
• In comparison with Spehr's geographischer Universal-Atlas (1825)
  • From the planned 90 maps in Spehr's geographischer Universal-Atlas (1825), only 36 actually have appeared. After the death of Friedrich Wilhelm Spehr in 1833 an attempt was made to compile a world atlas from those maps. That was only possible with some additional maps.
  • Nearly all 30 planned (general and regional) maps of Germany and Austria of the Universal Atlas remained unpublished. In their place this Schul- und Hand Atlas contains three regional maps of Germany and the western part of Austria. With the, slightly modified, oro-hydrographical general map of Germany a decent depiction of Central Europe was created. The eastern part of the Austrian Empire – Galicia, Hungary, Croatia, and Dalmatia – is only summarily found on other maps. Furthermore, a map of Sweden and Norway was added, as well as one of the East Indies. The map of the United States of (North) America did not appear in the Universal Atlas but did in the later published 'Hand-Atlas von America' (1827), in which also the 8 maps of American countries that were present in the Universal-Atlas. The map of Sweden and Norway, and the three regional maps of Germany are drawn by Gustav Spehr. The maps of the East Indies and the United States were still made by Friedrich Wilhelm Spehr.
  • The maps that were adopted from the Universal Atlas have been updated of course, noticeable for example on the Africa map. It is striking that on none of the maps in this Schul- und Hand Atlas a year is mentioned – in the Universal Atlas all the maps were dated. The names of the engravers L. Schulze and H. Wildt, usually mentioned in the Universal Atlas, were omitted; only the title page still bears the name of L. Schulze.
  • See also the comparison table and the page with pictures of both editions side by side for comparison purposes.

© M. Witkam, 2014
met dank aan / courtesy of: E.M. Schipper