Атлас Мира / Atlas Mira (1954)

See below for (a summary of) this text in English.

Hieronder staat de beschrijving van de atlas. Daarbij horen ook de volgende pagina's

• Plaatjes van de atlas
• Tabellen en lijsten bij de atlas
• Voorwoord van de atlas

Titelgegevens

Titel: Атлас Мира / Atlas Mira
Uitgever: Главное Управление Геодезии и Картографии (ГУГК) / Glavnoe Upravlenie Geodezii i Kartografii (GUGK)
Jaar: 1954

Titelpagina atlas: Главное Управление Геодезии и Картографии
МВД СССР
АТЛАС МИРА
Москва 1954 achterkant:
Издан по постановлению Совета Министров СССР

Transliteratie (ISO/R9): Glavnoe Upravlenie Geodezii i Kartografii
MVD SSSR
ATLAS MIRA
Moskva 1954 achterkant:
Izdan po postanovleniju Soveta Ministrov SSSR

Vertaling:
Hoofdbureau voor Geodesie en Cartografie
Ministerie van Binnenlandse Zaken USSR
WERELDATLAS
Moskou, 1954
achterkant:
Uitgegeven bij besluit van de Ministerraad van de USSR

Titelpagina register: Главное Управление Геодезии и Картографии МВД СССР
АТЛАС МИРА
Указатель географических названий
Москва 1954

Transliteratie (ISO/R9): Glavnoe Upravlenie Geodezii i Kartografii MVD SSSR
ATLAS MIRA
Ukazatelʹ geografičeskich nazvanij
Moskva 1954

Vertaling:
Hoofdbureau voor Geodesie en Cartografie  Ministerie van Binnenlandse Zaken USSR
WERELDATLAS
Register van geografische namen
Moskou, 1954

• Атлас Мира / Atlas Mira (1954)
  Atlas: voorkant band
  De afkorting МВД / MVD op de titelpagina staat voor
  • Министерство внутренних дел / Ministerstvo vnutrennich del
  ofwel Ministerie van Binnenlandse Zaken.
• Op de bladzijde na de titelpagina worden de 20 leden van de redactieraad genoemd, meestal afkomstig uit de academische wereld. Voorzitter van de redactieraad was A.N. Baranov (А.Н. Баранов), algemeen staatsdirecteur van de Topografische Dienst en Stalin-prijswinnaar. Vicevoorzitter van de redactieraad en hoofdredacteur was V.N. Lysjuk (В.Н. Лысюк), staatsdirecteur van de Topografische Dienst 2e rang. Ook S.I. Šurov (С.И. Шуров), directeur van de Topografische Dienst, was hoofdredacteur van de atlas. Op verdere pagina's van de atlas worden nog veel meer medewerkers genoemd.
• In 1931 was de uitgave gepland van de Большой Советский Атлас Мира / Bolʹšoj Sovetskij Atlas Mira (= Grote Sovjet-Wereldatlas) in drie delen, die wel als voorloper van deze atlas wordt beschouwd. Maar daarvan zijn, in 1937 en 1939, alleen de eerste twee delen verschenen dus die atlas is onvolledig gebleven. Deze 1e druk dus de eerste volledige grote atlas die in de Sovjet-Unie is uitgegeven.
• Deze 1e druk van de atlas, overigens niet zo genoemd, werd alleen in het Russisch uitgegeven. Latere drukken, wel als zodanig aangegeven, zijn parallel in het Russisch en het Engels gepubliceerd.

Band

De kaarten van de atlas zijn gebonden in een donkerbruine kunstleren band van  34 × 51 cm (B × H).  Op de voorkant staat het insigne van de Sovjet-Unie – met tekst in de talen van de 16 toenmalige Unierepublieken – en daaronder de vergulde titel "АТЛАС МИРА" (Wereldatlas). Op de rug staat dezelfde titel onder een vijfpuntige ster met wereldkaart.

Het register zit in een band van  23 × 29,5 cm (B × H)  met ook het insigne van de Sovjet-Unie, de titel "АТЛАС МИРА" en de toevoeging "Указатель географических названий" (Register van geografische namen). Op de rug staat weer dezelfde titel onder een vijfpuntige ster met wereldkaart. Helaas heeft een eerdere eigenaar van dit exemplaar de atlas en het register voorzien van plakplastic.

Inhoud

De atlas begint met een pagina waarop een vignet met wereldkaart in een vijfpuntige ster, met daarin de Sovjet-Unie prominent weergegeven. Daarna komen de titelpagina, met op de achterkant het besluit van de Ministerraad tot uitgave van de atlas, een pagina met de namen van de leden van de redactieraad, een pagina met de overige redacteuren, twee pagina’s met het voorwoord en twee pagina’s met de inhoudsopgave.

Het kaartendeel begint met twee bladzijden legenda – ook als los vel meegeleverd. Daarna komen de 283 bladzijden met kaarten en aan het slot een pagina met nog meer namen van meerwerkers, allerlei technische gegevens over de uitgave, en aan het eind de oplage: 25.000 exemplaren.

Veel kaarten zijn 63 cm breed en beslaan daarmee twee bladzijden. De achterkant van het linkerdeel, dat eerst komt bij het bladeren in de atlas – de 'titelzijde' – bevat dan meestal een schema met het grote kaartblad en kaarten van aanliggende gebieden. Op de achterkant van het rechterdeel staat bijna altijd een kaart. Sommige kaarten zijn nog iets breder dan 63 cm en moeten dus verder uitgevouwen worden; zie de inhoudsopgave.

Het register, een apart boek, heeft een titelpagina, twee pagina’s met het voorwoord, een pagina met gebruiksaanwijzing van het register, en een pagina met gebruikte afkortingen. Daarna komt het eigenlijke namenregister van 545 pagina's. Tenslotte zijn er 14 pagina's met de vertaling van niet-Russische geografische termen en woorden die in plaatsnamen voorkomen.

In het kaartendeel van de atlas komen, na de legenda, 5 bladzijden met kaarten van de wereld, 3 bladzijden met historische kaarten, 76 bladzijden met kaarten van de Sovjet-Unie en 53 bladzijden met kaarten van West-Europa – hier in de betekenis van het deel van Europa dat buiten de Sovjet-Unie ligt. Het deel van Azië dat buiten de Sovjet-Unie ligt – hier ook 'buitenlands Azië' genoemd – beslaat 53 bladzijden, voor Afrika zijn er 18 bladzijden, voor Noord- en Zuid-Amerika 57 en voor Australië en Oceanië 12. Tenslotte zijn er 6 bladzijden met kaarten van de Atlantische Oceaan, de Middellandse Zee en de poolgebieden. Zie ook het overzicht van de namen van kaarten in transliteratie en vertaling (en de pagina over het Russisch).

Bijna elke afdeling begint met een natuurkundige kaart – met hoogtelijnen en hoogtekleuring – een staatkundige kaart en een kaart met de verbindingen in dat deel van de wereld. De rest van de afdeling bestaat dan uit natuurkundige kaarten op grotere schaal; zie de lijst van kaarten, bijkaarten en schaal.

Op de rechterachterkanten staan vaak uitvergrotingen van gebieden op de 'hoofdkaart'. Daarbij is, in tegenstelling tot de hoofdkaart, het reliëf vaak wel met een schaduweffect weergegeven, wat een veel ruimtelijker beeld geeft. In de afdeling van de Sovjet-Unie heeft ook elke Unierepubliek een eigen kaart met de administratieve indeling in staatkundige kleuring. In de andere delen van de wereld is soms ook een staatkundige kaart toegevoegd. Op sommige kaarten zijn ook de bossen ingetekend; zie het overzicht van kaarttypen.

Door het grote formaat van de atlas en het grote aantal kaarten zijn veel gebieden gedetailleerd afgebeeld, vaak op een schaal van 1:5.000.000, 1:2.500.000 of 1:1.250.000. Dat geldt in het bijzonder voor de Sovjet-Unie zelf en de 'bevriende' staten in de wereld – zoals Oost-Europa, China – maar ook voor West-Europa en de Verenigde Staten. Opvallend is het ontbreken van gedetailleerde kaarten van Joegoslavië en van Nederland. Van omgevingen van grote steden zijn soms bijkaarten op een schaal van 1:250.000 gegeven. Merkwaardigerwijs ontbreken deze omgevingskaarten voor de Sovjet-Unie, Oost-Europa en China.

In het voorwoord (zie ook de Nederlandse vertaling) wordt verantwoording afgelegd over het samenstellen van de atlas. Er is daar ook een opsomming en verantwoording te vinden van de gebruikte kaartprojecties.

Transcriptie

De atlas is natuurlijk helemaal in het Russisch, in cyrillisch schrift. Dat betekent dat alle plaatsnamen ook in cyrillische letters getranscribeerd moesten worden. In het voorwoord van het register staat te lezen welke principes daarbij toegepast zijn.

Uitgangspunt is een min of meer fonetische transcriptie zoals in

• Georgetown  →  Джорджтаун / Džordžtaun

Maar dat kan natuurlijk problemen geven, zeker als spelling en uitspraak nogal van elkaar afwijken. Als voorbeeld wordt genoemd de naam Oxford, fonetisch

• Oxford  →  Оксфъд / Oksfʺd

Omdat dit onherkenbaar zou kunnen worden, is hier gekozen voor

• Oxford  →  Оксфорд / Oksford

Soms is het handig om een fonetische transcriptie te hebben. Bij Franse namen is bijvoorbeeld niet altijd duidelijk welke slotmedeklinkers nog worden uitgesproken, en zo ja, hoe dan wel. In fonetische transcriptie wordt dat wel duidelijk.

• Angers  →  Анже / Anže
• Gers  →  Жер / Žer
• Auch  →  Ош / Oš

Er zijn natuurlijk ook gewoon Russische namen zoals

• Paris  →  Париж / Pariž

dus dan wordt niet fonetisch geschreven

• Paris  →  Пари / Pari

Namen worden soms – eventueel gedeeltelijk – in het Russisch vertaald.

• Lake Superior  →  Озеро Верхнее / Ozero Verchnee (Bovenmeer)
• New Orleans  →  Новый Орлеан / Novyj Orlean (Nieuw Orleans)

Dat kan tot vreemde resultaten leiden.

• Lago Maggiore  →  Озеро Лаго-Маджоре / Ozero Lago-Madžore (Lago-Maggiore-meer)

Maar in het algemeen zijn de transcripties redelijk te ontcijferen. De woordenlijst achter in het register geeft bovendien de betekenis van veel niet-Russische woorden.

---

Атлас Мира / Atlas Mira (1954)

• Below is a description of the atlas in keywords. Related pages
  • Pictures of the atlas
  • Tables and lists to the atlas
  • Preface of the atlas

• Title description
  • Title: Атлас Мира / Atlas Mira
    Publisher: Главное Управление Геодезии и Картографии (ГУГК) / Glavnoe Upravlenie Geodezii i Kartografii (GUGK)
    Year: 1954
  • Atlas title page:
    Главное Управление Геодезии и Картографии
    МВД СССР
    АТЛАС МИРА
    Москва 1954 reverse side:
    Издан по постановлению Совета Министров СССР
    
    Transliteration (ISO/R9): Glavnoe Upravlenie Geodezii i Kartografii
    MVD SSSR
    ATLAS MIRA
    Moskva 1954 reverse side:
    Izdan po postanovleniju Soveta Ministrov SSSR
    
    Translation:
    Chief Administration of Geodesy and Cartography
    Ministry of Home Affairs USSR
    WORLD ATLAS
    Moscow 1954
    reverse side:
    Published by decision of the Council of Ministers of the USSR
  • Index title page: Главное Управление Геодезии и Картографии МВД СССР
    АТЛАС МИРА
    Указатель географических названий
    Москва 1954 Transliteration (ISO/R9): Glavnoe Upravlenie Geodezii i Kartografii MVD SSSR
    ATLAS MIRA
    Ukazatelʹ geografičeskich nazvanij
    Moskva 1954 Translation:
    Chief Administration of Geodesy and Cartography  Ministry of Home Affairs USSR
    WORLD ATLAS
    Index of geographical names
    Moscow 1954
  • Атлас Мира / Atlas Mira (1954)
    Atlas: front cover
    The acronym МВД / MVD on the title page is an abbreviation of
    • Министерство внутренних дел / Ministerstvo vnutrennich del
    or 'Ministry of Home Affairs'.
  • On the page following the title, the names of the members of the editorial board are given, most of them from academia. President of the editorial board is A.N. Baranov (А.Н. Баранов), General State Director of Topographic Survey and Stalin Prize winner. Deputy Chairman of the Editorial Board and Managing Editor was V.N. Lysjuk (В.Н. Лысюк), State Director of Topographic Survey 2nd rank. S.I. Šurov (С.И. Шуров), Director of Topographic Survey, was also Managing Editor of the atlas. On subsequent pages many more collaborators are mentioned.
  • In 1931 the publication was planned of the Большой Советский Атлас Мира / Bolʹšoj Sovetskij Atlas Mira (= Comprehensive Soviet World Atlas) in three volumes; it is sometimes considered to be the precursor to this atlas. Only two of these volumes have been published, in 1937 and 1939, so that atlas has remained incomplete. Therefore this is the first complete comprehensive atlas that was published in the Soviet Union.
  • This 1st edition of the atlas – not indicated as such – was only published in Russian. Subsequent editions were published in parallel, in Russian and English.
• Binding
  • The maps of the atlas have been bound in a dark brown leatherette binding measuring  34 × 51 cm (W × H).  On the front cover are the insignia of the Soviet Union – with text in the languages of the 16 former Union Republics – and the gilt title "АТЛАС МИРА" (World Atlas). On the spine is the same title under a five-pointed star with a world map.
  • The index volume has a binding measuring  23 × 29.5 cm (W × H),  also with the insignia of the Soviet Union, the title "АТЛАС МИРА" and the additional text "Указатель географических названий" (Index of geographical names). On the spine is the same title under a five-pointed star with a world map. Unfortunately a former owner of this copy has pasted plastic foil over both volumes.
• Contents
  • On the first page of the atlas is a vignette with a world map inside a five-pointed star, prominently depicting the Soviet Union. Thereafter is the title page, on the reverse side the decision of the Council of Ministers of the USSR to publish the atlas, a page with the names of the editorial board, a page with the other editors, a preface of two pages and the table of contents in two pages.
  • First in the map section are two pages with a key to map symbols – also given as a separate sheet. Thereafter are the 283 pages with maps and finally a page with more names of collaborators, technical information and at the end the number of copies printed (25,000).
  • Many maps are on a double page, with a total width of 63 cm. The reverse side of the left-hand page which comes first in leafing through atlas – the 'title side' – usually has a scheme with the current map and the adjacent sheets. A map is printed on the reverse side of almost all right-hand pages. Some maps are even wider than 63 cm and therefore have a foldout; see the table of contents.
  • The index, a separate volume, has a title page, a preface of two pages, a page on how to use the index, and a page with the abbreviations used. Thereafter is the actual index of 545 pages. In the end are 14 pages with translations of non-Russian geographical terms and words that occur in place names.
  • After the key to map symbols the map section has 5 pages of world maps, 3 pages with historical maps, 76 pages with maps of the Soviet Union en 53 pages with maps of Western Europe – meaning in this case the part of Europe that is outside the Soviet Union. The non-Soviet part of Asia – here also named 'foreign Asia' – covers 53 pages, Africa 18, the Americas 57 and Australia-Oceania 12. In the end are 6 pages with maps of the Atlkantic Ocean, the mediterranean Sea and the Polar regions. See also the list of map names in transliteration and translation.
  • Most sections start with a physical map – with contour lines and hypsometric coloring – a political map and a map of the communications in the region in question. The rest of each section consists of physical maps at a larger scale; see the list of maps, inset maps and scale.
  • On the reverse sides of many right-hand pages are enlargements of regions on the 'main map'. Contrary to the main maps, on these maps the relief is often indicated with shading, which gives a more spatial effect. In the section on the Soviet Union each Union Republic has a map of its administrative subdivision in political coloring. A political map is sometimes also given for other regions. On some maps the forests are indicated; details can be found in the list of types of maps.
  • The size of the atlas is considerable and so is the number of maps. Many regions are therefore depicted in detail, often at a scale of 1:5,000,000, 1:2,500,000 or 1:1,250,000. This has been done in particular for the Soviet Union itself and the 'friendly' states in the world – Eastern Europe, China – but also for Western Europe and the United States. Remarkably these detailed maps are missing for Yugoslavia and the Netherlands. The environs of metropoles are sometimes given in (inset) maps at a scale of 1:250,000. Curiously, for the Soviet Union, Eastern Europe and China these city maps are absent.
  • In the preface (see also the English translation) account is given of the composition of the atlas. There is also an overview and account of the map projections used in the atlas.
• Transcription
  • Of course the atlas is written in Russian in Cyrillic script. Therefore all place names had to be transcribed in the Cyrillic alphabet. In the index preface an account is given of the principles adapted.
  • Basically a more or less phonetic transcription is applied as in
    • Georgetown → Джорджтаун / Džordžtaun
    This may cause problems, especially when spelling and pronunciation are rather different. As an example serves the name of Oxford, phonetically
    • Oxford → Оксфъд / Oksfʺd
    This tends to be unrecognizable, so the transcription
    • Oxford → Оксфорд / Oksford
    is preferred here.
  • Sometimes a phonetic spelling is comfortable. In French names for example, it is not always clear which final consonants are pronounced, and if so, how. In a phonetic transcription it becomes obvious.
    • Angers → Анже / Anže
    • Gers → Жер / Žer
    • Auch → Ош / Oš
    But a Russian version, if any exists, is preferred of course
    • Paris → Париж / Pariž
    and not, phonetically
    • Paris → Пари / Pari
  • Names may be – partially – translated in Russian
    • Lake Superior → Озеро Верхнее / Ozero Verchnee (Upper Lake)
    • New Orleans → Новый Орлеан / Novyj Orlean (New Orleans)
    This sometimes gives strange results
    • Lago Maggiore → Озеро Лаго-Маджоре / Ozero Lago-Madžore (Lake Lago Maggiore)
    But in general the transcriptions can be deciphered reasonably well. And the glossary in the back of the index gives the meaning of many non-Russian words.

---

© M. Witkam, 2010

   

Atlassen Kaarten Thema's Info Summary Plaatjes Tabellen Voorwoord