Wielki atlas geograficzny, Nałkowski (1904)

See below for (a summary of) this text in English.

Hieronder staat de beschrijving van de atlas. Daarbij horen ook de volgende pagina's

Plaatjes van de atlas
Tabellen en lijsten bij de atlas
Vergelijking (plaatjes) met Kiepert's Hand-Atlas

Titelgegevens

Titel: Wielki atlas geograficzny
Redactie: Wacław Nałkowski, Andrzej Świętochowski
Uitgever: Saturnin Sikorski, Warschau
Cartografie: meestal Dietrich Reimer, Berlijn (3e druk van Kiepert's Hand-Atlas)
Jaar: 1904

Titelpagina: Wielki atlas geograficzny
ze skorowidzem nazw i tekstem objaśniającym
opracowany wedle najnowszych źródeł
pod redakcyą Wacława Nałkowskiego i Andrzeja Świętochowskiego.
Warszawa. Nakładem księgarni Saturnina Sikorskiego
47. Nowy Świat 47. achterkant: Дозволено Цензурою – Варшава 2 Іюля 1904 г.
Druk A.T. Jezierskiego, Warszawa, Nowy Świat 47.

Vertaling:
Grote geografische atlas
met namenregister en verklarende tekst
bewerkt naar de nieuwste bronnen
onder redactie van Wacław Nałkowski en Andrzej Świętochowski.
Warschau. Uitgave van boekhandel Saturnin Sikorski
Nowy Świat 47

achterkant:
Toegelaten door de Censuur – Warschau, 2 juli 1904
Gedrukt door A.T. Jezierski, Warschau, Nowy Świat 47

Wielki atlas geograficzny, Nałkowski, 1904
Titelpagina / Title page XL
Dit is, voor zover bekend, de enige uitgave van deze grote Poolse atlas. De eerste redacteur, Wacław Piotr Nałkowski (1851-1911), was onder andere geograaf en docent. Hij is de auteur van een groot aantal publicaties over geografie. Zie ook het artikel in de Poolse Wikipedia. Over de tweede redacteur, Andrzej Świętochowski (1844-1928), heb ik geen gegevens kunnen vinden.
Op bijna alle kaarten staat onderaan de tekst Nakład redakcyi "Wędrowca" ofwel Uitgave van de redactie van "Wędrowiec". Het geïllustreerde weekblad Wędrowiec (Wandelaar) verscheen van 1863 tot 1906 in Warschau. Het behandelde vooral geografische en sociaal-culturele onderwerpen. Zie ook het artikel in de Poolse Wikipedia. Een digitale versie van het tijdschrift is vinden op de pagina's van de Bibliotheka Cyfrowa Uniwersytetu Łódzkiego (Digital Library University of Lodz).
Polen was, sinds de Poolse Delingen in de 18e eeuw, geen onafhankelijk land meer. Het was opgedeeld tussen Pruisen (later: Duitsland), Oostenrijk en Rusland. Pas in 1918, na de Eerste Wereldoorlog, werd het weer onafhankelijk. Warschau, de stad waar deze atlas in 1904 werd uitgegeven, lag toen in het Russische deel. Dat verklaart ook de Russische tekst, achterop de titelpagina, over toelating door de censuur.
Veel kaarten in deze atlas zijn, zonder verdere bronvermelding, overgenomen uit twee Duitse atlassen. Enkele thematische kaarten (klimaat, etnografie van Europa) zijn afkomstig uit Debes' Handatlas. De meeste geografische kaarten zijn vertaalde versies van kaarten uit de 3e druk van Kiepert's Hand-Atlas.

Band

Dit exemplaar heeft een nieuwe band van 48 × 33 cm (H × B). De kaarten zijn gevouwen ingebonden.

Inhoud

De atlas heeft een titelpagina, een inhoudsopgave van een bladzijde en 53 kaartbladen. De kaarten zijn in de inhoudsopgave niet genummerd. Ze zijn wel ingebonden in de volgorde van de inhoudsopgave. Op de kaarten zelf staat een heel andere nummering met twee of meer (bladzij?)nummers per kaart; zie de tabel.

Bij de meeste kaarten horen enkele tekstpagina's met statistische gegevens en een register van plaatsnamen; bij grotere plaatsen wordt het aantal inwoners vermeld. Bij elkaar zijn er 206 tekstpagina's waarvan 179 daadwerkelijk met tekst – de overige zijn blanco achterkanten. In dit exemplaar ontbreken twee kaarten (Polen, Zuid-Rusland) en de eventuele tekstpagina's bij de kaart van Zuid-Rusland. Het totale aantal tekstpagina's kun dus meer zijn dan 206.

De atlas begint – in de volgorde van de inhoudsopgave – met 3 wereldkaarten, 3 thematische kaarten van de wereld (klimaat, etnografie) en 1 blad met vergelijkende diagrammen. Daarna komen de geografische kaarten, in een volgorde van ver weg naar dichtbij. Er zijn 2 kaarten van Australië en Oceanië, 6 van Zuid- en Noord-Amerika, 3 van Afrika en 5 van Azië. Bij elkaar zijn er 30 kaarten van Europa, waaronder 9 van Midden-Europa en 6 van Polen en Rusland. De kaarten zijn zo groot (46,5 × 61 cm, H × B) dat de meeste landen en regio's in redelijk grote schaal op één kaart passen.

De kaarten zijn vervaardigd in kleurenlithografie. De kleuring is staatkundig (randkleur met bies); de zeeën hebben een vlakkleur, de bergen zijn aangegeven met zwarte arcering. In de bovenmarge staat in het midden de naam van de kaart. In de benedenmarge staat links meestal de tekst Nakład redakcyi "Wędrowca" ofwel Uitgave van de redactie van "Wędrowiec". De kaarten zijn helemaal in het Pools uitgevoerd; zie ook de vertaling van de namen van de kaarten.

Vergelijking met Kiepert's Hand-Atlas

Zoals gezegd zijn de meeste geografische kaarten in deze atlas in Poolse vertaling overgenomen uit de 3e druk van de Duitse Kiepert's Hand-Atlas. In totaal zijn 42 van de 45 kaarten uit Kiepert gebruikt: alle kaarten behalve die van Aziatisch Turkije en twee van het westen van Duitsland. Enkele thematische kaarten (klimaat, etnografie van Europa) komen, geheel of gedeeltelijk, uit Debes' Handatlas. De kaart 'Porównawcze zestawienia' (7. Vergelijkende overzichten) is geïnspireerd door, en gedeeltelijk gekopieerd van, grafieken in de Oostenrijkse 'Hickmann's Universal-Taschen-Atlas'. Alleen de kaarten van Aziatisch Turkije, Polen en Rusland, en enkele thematische kaarten, lijken eigen werk te zijn.

Ook het concept met tekstpagina's bij elke kaart, met statistische gegevens en namenregister, stamt uit Kiepert's Hand-Atlas. De opzet van die tekstpagina's is vaak gelijk aan die van de Duitse atlas. Soms zijn er kaartjes in de tekst overgenomen uit de Franse Atlas de géographie moderne van Schrader, Prudent en Anthoine – of uit de Duitse Spamer's Grosser Hand-Atlas, die daar weer op gebaseerd is.

Alle details zijn te vinden in de vergelijkende tabel. Er is ook een pagina met plaatjes van de kaarten van beide uitgaven ter vergelijking naast elkaar.

Wielki atlas geograficzny, Nałkowski (1904)

Below is a description of the atlas in keywords. Related pages
- Pictures of the atlas
- Tables and lists to the atlas
- Comparison (pictures) with Kiepert's Hand-Atlas

Title description
- Title: Wielki atlas geograficzny
  Editors: Wacław Nałkowski, Andrzej Świętochowski
  Publisher: Saturnin Sikorski, Warsaw
  Cartography: mostly Dietrich Reimer, Berlin (3rd edition of Kiepert's Hand-Atlas)
  Year: 1904
- Title page: Wielki atlas geograficzny
  ze skorowidzem nazw i tekstem objaśniającym
  opracowany wedle najnowszych źródeł
  pod redakcyą Wacława Nałkowskiego i Andrzeja Świętochowskiego.
  Warszawa. Nakładem księgarni Saturnina Sikorskiego
  47. Nowy Świat 47.
- verso: Дозволено Цензурою – Варшава 2 Іюля 1904 г.
  Druk A.T. Jezierskiego, Warszawa, Nowy Świat 47.
- Translation:
  Comprehensive geographical atlas
  with an index of names and explanatory text
  edited according to the latest sources
  by Wacław Nałkowski and Andrzej Świętochowski.
  Warsaw. Published by bookstore Saturnin Sikorski
  47 Nowy Świat
- verso:
  Allowed by Censorship, Warsaw, July 2, 1904
  Printed by A.T. Jezierski, Warsaw, Nowy Świat 47
- Wielki atlas geograficzny, Nałkowski, 1904
  Titelpagina / Title page XL
  This is, as far as known, the only edition of this comprehensive Polish atlas. The first editor, Wacław Piotr Nałkowski (1851-1911), was a geographer and teacher among other things. He is the author of a large number of publications about geography. See also the article in the Polish Wikipedia. I have not been able to find more information on the second editor, Andrzej Świętochowski (1844-1928).
- In the lower margin on the left most maps have the text Nakład redakcyi "Wędrowca" or Published by the editorial board of "Wędrowiec". The illustrated weekly Wędrowiec (Wanderer) appeared from 1863 until 1906 in Warsaw. Most articles were devoted to geography and socio-cultural subjects. See also the article in the Polish Wikipedia. A digital version of this weekly can be found on the pages of the Bibliotheka Cyfrowa Uniwersytetu Łódzkiego (Digital Library University of Lodz).
- Since the Partitions of Poland in the 18th century, Poland was no longer an independent country. It was divided by Prussia (later: Germany), Austria and Russia. It regained its independence only in 1918, after the First World War. Warsaw, the city where this atlas was published, was located in the Russian part. This explains the Russian text, on the verso of the title page, about admission by censorship.
- Many maps in this atlas have been derived, without further acknowledgement, from tow German atlases. Some thematical maps (climate, ethnography of Europe) are based on maps in Debes Handatlas. Most geographical maps are translated versions of maps from the 3rd edition of Kiepert's Hand-Atlas.
Binding
- This copy has a new binding measuring 48 × 33 cm (H × W). The maps have been bound folded.
Contents
- The atlas has a title page, a table of contents of one page and 53 map sheets. In the table of contents the maps are not numbered. They have been bound in the same order as in the table of contents. On the maps themselves quite different (page?) numbers are given, two or more per map sheet; see the table.
- Most maps have accompanying text pages. with statistics and an index of places; the number of inhabitants is mentioned for larger towns. There are 206 text pages in all, 179 of them actually with text – the others are blank versos. In this copy two maps (Poland, South Russia) are missing, as well as the probable text pages to the map of South Russia. Therefore the total number of text pages may exceed 206.
- The atlas begins – in the order of the table of contents – with 3 world maps, 3 thematical maps of the world (climate, ethnography) and 1 sheet with comparative diagrams. Thereafter are the geographical maps, ordered more or less from far away to nearby. There are 2 maps for Australia and Oceania, 6 for the Americas, 3 for Africa and 5 for Asia. In all there are 30 maps of Europe, among which 9 for Central Europe and 6 for Poland and Russia. The maps are so large (50 × 62.5 cm, H × W) that most countries and regions fit on one map in a fairly large scale.
- The maps have been manufactured in color lithography. The coloring is political (outline color with edging); the seas have area color, the mountains are indicated by black hachuring. In the upper margin in the center the name of the map. In the lower margin on the left is often the text Nakład redakcyi "Wędrowca" or Published by the editorial board of "Wędrowiec". The maps are completely in Polish; see also the translation of the map names.
In comparison with Kiepert's Hand-Atlas
- As stated above, most geographical maps in this atlas haven been adopted in a Polish translation from the 3rd edition of the German Kiepert's Hand-Atlas. In all, 42 out of 45 maps have been used: all but the map of Turkey in Asia and two maps of western Germany. Some thematical maps (climate, ethnography of Europe) originate, entirely or partially, from Debes Handatlas. The map 'Porównawcze zestawienia' (7. Comparative overviews) was inspired by, and partially copied from, diagrams in the Austrian 'Hickmann's Universal-Taschen-Atlas'. Only the maps of Turkey in Asia, Poland and Russia, and some thematical ones, seem to be original work.
- The concept of text pages accompanying each map, with statistical data and name index, also originates from Kiepert's Hand-Atlas. The design of these text pages is often the same as those in the German atlas. Some text maps have been adopted from the French Atlas de géographie moderne by Schrader, Prudent and Anthoine – or from the German Spamer's Grosser Hand-Atlas, in turn based on the French atlas.
- All details can be found in the comparison table. There is also a page with pictures of the maps of both versions side by side for comparison purposes.

valid HTML valid CSS