Justus Perthes Atlas antiquus, 9e-10e druk (1924-ca. 1943)

See below for (a summary of) this text in English.

Hieronder staat de beschrijving van de atlas. Daarbij horen ook de volgende pagina's

• Voorwoord van de atlas
• Plaatjes van de atlas
• Tabellen en lijsten bij de atlas

Titelgegevens

Titel: Atlas antiquus
Uitgever: Justus Perthes, Gotha
Jaar: 1924-ca. 1943 (9e-10e druk)

Titelpagina Duitse uitgave (9e druk, 1931): Justus Perthes Atlas antiquus
Taschen-Atlas der Alten Welt
24 Karten in Kupferstich mit Namenverzeichnis und einem Abriß der alten Geschichte
Bearbeitet von Dr. Alb. van Kampen
Neunte Auflage
Gotha: Justus Perthes Vertaling:
Justus Perthes' Atlas antiquus
Zakatlas van de Oudheid
24 kaarten in kopergravure met een register en een schets van de Oude Geschiedenis
Bewerkt door Dr. Alb. van Kampen.
Negende druk
Gotha: Justus Perthes

Titelpagina Franse uitgave (9e druk, ca. 1924): Justus Perthes Atlas antiquus
Atlas de poche du monde ancien
24 cartes coloriées et gravées sur cuivre avec un index
par Dr. Alb. van Kampen
Neuvième édition
Gotha: Justus Perthes Vertaling:
Justus Perthes' Atlas antiquus
Zakatlas van de Oudheid
24 gekleurde kaarten in kopergravure met een register
door Dr. Alb. van Kampen.
Negende druk
Gotha: Justus Perthes

• Perthes Atlas antiquus
  Voorkant banden (ca. 1924, ca. 1943)
  Dit is de tweede reeks van zakatlassen van de Oudheid van Justus Perthes. Deze atlassen zijn onder verschillende titels tot 1961 uitgegeven. Zie ook het overzicht van alle zakatlassen van Justus Perthes.
• Kenmerkend voor deze reeks is de sobere voorkant van de band, met titel
  • Justus Perthes Atlas antiquus
  De atlassen uit de eerste reeks hadden een meer decoratieve band met de titel in sierletters en een plantaardig motief.
• Deze atlas is verschenen in een Duitse uitgave met titelpagina, voorwoord en schets van de Oude Geschiedenis in het Duits. Daarnaast zijn er ook uitgaven in andere talen
  • Atlas antiquus. Pocket Atlas of the Ancient World (Engels)
  • Atlas antiquus. Atlas de poche du monde ancien (Frans)
  • Atlas antiquus. Atlante tascabile del mondo antico (Italiaans)
  • Atlas antiquus. Atlas portátil de Geografía antigua / Atlas portátil de la Edad antigua (Spaans)
  Die hebben de titelpagina in de betreffende taal; het voorwoord en de schets van de Oude Geschiedenis ontbreken. De kaarten zijn in alle uitgaven in het Latijn.
• De auteur van deze atlas is Albert van Kampen (1842-1891). Na het overlijden van Albert van Kampen is de atlas voltooid door Max Schneider – zie ook het voorwoord.

Band

De atlas heeft een band van bruin 'calico' (gedrukt katoen) van  10,5 × 17,5 cm (B × H).  Op de voorkant staat de titel "Justus Perthes Atlas antiquus" met het logo van Justus Perthes in de vorm van het monogram JP. De titel staat ook op de rug. Op de schutbladen wordt reclame gemaakt voor enkele andere cartografische uitgaven van Justus Perthes zoals de overige zakatlassen en de 10e druk van Stielers Hand-Atlas. Latere uitgaven (vanaf 1941?) hebben een soberder kartonnen band met een linnen rug, waarbij de reclame op de schutbladen ontbreekt.

De schutbladen van de 9e druk (Duitse uitgave, 1931) zijn voorzien van een drukcode.

• 267. VI/31. 5000

Deze code bestaat uit het druknummer (Druckauftragsnummer), de datum en het aantal gedrukte exemplaren van het schutblad – dat hoeft niet hetzelfde te zijn als het aantal exemplaren van de atlas.

Inhoud

De atlas bevat een titelpagina, een bladzijde met de inhoudsopgave en een bladzijde met de gebruikte afkortingen. De Duitse uitgave heeft daarna een voorwoord van twee bladzijden en een schets van de Oude Geschiedenis in 26 bladzijden. Die tekst ontbreekt in de uitgaven in het Frans – waarschijnlijk ook in de andere talen. Daarna zijn er de 24 kaarten met afmetingen  20 × 17 cm,  in kleur, enkelzijdig gedrukt op steviger papier dan dat van de tekstpagina's. Tenslotte is er een register van 56 bladzijden.

De atlas begint met een wereldkaart en een afbeelding van de Peutinger-kaart. Daarna komen 19 kaarten, min of meer geordend van oost (Afrika, Azië, Griekenland) naar west (Romeinse Rijk). Tenslotte zijn er 3 kaartbladen met plattegronden (Athene, Rome, enkele kleinere steden). Zie ook de inhoudsopgave, de lijst van kaarten, bijkaarten en schaal en de vertaling van de Latijnse kaartnamen.

De kaarten zijn vervaardigd in kopergravure en gedrukt in kleurenlithografie. Bovenaan de kaart staat steeds de titel "Atlas antiquus", de naam en het nummer van het blad. Onderaan staat de naam van de tekenaar V. Geyer (Valentin Geyer, 1832-1909) en de tekst "Gotha: Justus Perthes".

In de Franse uitgave van de 9e druk (ca. 1924), en in de 10e druk, staat op veel kaarten rechtsonder de graveerdatum in de bij Perthes gebruikelijke codering: de maand en het laatste cijfer van het jaar in Romeinse cijfers.

• de meeste kaarten:  IX VIII,  kaarten 12, 16, 17, 20, 23: niets

Deze codes zijn dezelfde als in de 8e druk (ca. 1908). Ook de kaarten zijn niet gewijzigd. Ik denk dus dat de kaarten in al deze uitgaven, net als die in de 8e druk, dateren van september 1908.

Uitgaven

De uitgaven (9e en 10e druk) uit deze reeks hebben geen jaartal op het titelblad. Ook aan de kaarten is niet te zien uit welk jaar de uitgave dateert. In bibliotheken zijn exemplaren van de 9e druk aanwezig die gedateerd zijn van 1924 tot 1931. Exemplaren van de 10e druk hebben daar het jaartal 1938.

Op het schutblad van mijn exemplaar van de 9e druk (Duitse uitgave) komt de drukcode  VI/31  voor. Ik neem dus aan dat het jaartal 1931 is. Mijn exemplaar van de Franse uitgave van de 9e druk heeft helemaal geen datum. Omdat de kaarten (nog?) de graveerdatum  IX VIII  hebben, neem ik aan dat het een vroege uitgave is, dus van ongeveer 1924. Merkwaardigerwijs staat in dit exemplaar de tekst "Abreviaciones" (op de bladzijde met afkortingen) in het Spaans.

Ook mijn exemplaar van de 10e druk heeft, behalve de graveerdatum  IX VIII  op de kaarten, geen enkele datum. De band is goedkoop uitgevoerd in karton en het papier van de tekstpagina's is van slechte kwaliteit. Daarom denk ik dat dit exemplaar een oorlogsuitgave is van 1941 of later. Mijn datering 1943 is dus een ruwe schatting.

Vergelijking met de 1e-8e druk

Vergeleken met de eerste reeks (1e-8e druk, 1893-1909) zijn er nauwelijks verschillen. Alleen de band is duidelijk anders: soberder dan bij de eerdere uitgaven. Het voorwoord van de Duitse uitgave is identiek evenals de kaarten in alle uitgaven. Mijn exemplaar van de Franse uitgave (9e druk) heeft geen voorwoord. De eerdere Franse uitgaven hebben dat wel.

Geraadpleegde exemplaren

• Duitse uitgaven: 1931, ca. 1943
• Franse uitgave: ca. 1924

Justus Perthes Atlas antiquus, 9th-10th editions (1924-ca. 1943)

• Below is a description of the atlas in keywords. Related pages
  • Preface of the atlas
  • Pictures of the atlas
  • Tables and lists to the atlas

• Title description
  • Title: Atlas antiquus
    Publisher: Justus Perthes, Gotha
    Year: 1924-ca. 1943 (9th-10th editions)
  • Title page German version (9th edition, 1931):
    Justus Perthes Atlas antiquus
    Taschen-Atlas der Alten Welt
    24 Karten in Kupferstich mit Namenverzeichnis und einem Abriß der alten Geschichte
    Bearbeitet von Dr. Alb. van Kampen.
    Neunte Auflage
    Gotha: Justus Perthes Translation:
    Justus Perthes' Atlas antiquus
    Pocket Atlas of the Ancient World
    24 maps in copper engraving with an index and an outline of Ancient History
    Revised by Dr. Alb. van Kampen.
    Ninth edition
    Gotha: Justus Perthes
  • Title page French version (9th edition, ca. 1924):
    Justus Perthes Atlas antiquus
    Atlas de poche du monde ancien
    24 cartes coloriées et gravées sur cuivre avec un index
    par Dr. Alb. van Kampen
    Neuvième édition
    Gotha: Justus Perthes Translation:
    Justus Perthes' Atlas antiquus
    Pocket Atlas of the Ancient World
    24 colored maps in copper engraving with an index
    by Dr. Alb. van Kampen.
    Ninth edition
    Gotha: Justus Perthes
  • Perthes Atlas antiquus
    Front covers (ca. 1924, ca. 1943)
    This is the second series of pocket size atlases of the Ancient World from Justus Perthes. These atlases have been published until 1961 under several different titles. See also the overview of all pocket atlases from Justus Perthes.
  • The atlases of this series are characterized by their plain front cover, with only the title
    • Justus Perthes Atlas antiquus
    The atlases from the first series had a more decorative binding with ornamental lettering and a vegetal design on its cover.
  • The German version of this atlas has title page, preface and outline of Ancient History in German. Additionally versions in other languages were published
    • Atlas antiquus. Pocket Atlas of the Ancient World (English)
    • Atlas antiquus. Atlas de poche du monde ancien (French)
    • Atlas antiquus. Atlante tascabile del mondo antico (Italian)
    • Atlas antiquus. Atlas portátil de Geografía antigua / Atlas portátil de la Edad antigua (Spanish)
    Those version have a title page in their own language; the preface and outline of Ancient History are missing. In all versions the language of the maps is Latin.
  • The author of this atlas is Albert van Kampen (1842-1891). After the decease of Albert van Kampen the atlas was completed by Max Schneider – see also the preface.
• Binding
  • The atlas has a brown calico binding measuring  10.5 × 17.5 cm (W × H).  On the front cover is the title "Justus Perthes Atlas antiquus" with the Justus Perthes logo in the form of a monogram JP. The title is also given on the spine. On the endpapers are advertisements for some other cartographic works from Justus Perthes such as the other pocket atlases and the 10th edition of Stielers Hand-Atlas. Later editions (from 1941?) have a more austere cardboard binding with a cloth spine while the advertisements on the endpapers are missing.
  • The endpapers of the 9th edition (German version, 1931) are signed with a printing code.
    • 267. VI/31. 5000
    This code consists of the printing number (Druckauftragsnummer), date and number of copies printed of the endpaper – not necessarily the same as the number of copies of the atlas.
• Contents
  • The atlas has a title page, one page with the table of contents and a page with the abbreviations used. The German version continues with a preface of 2 pages and an outline of Ancient History. These texsts are missing from the French version – and probably also form the versions in other languages. The map section contains 24 map sheets measuring  20 × 17 cm,  in color, printed on one side only on heavier paper than the text pages. In the end is an index of 56 pages.
  • The atlas starts with a world map and an image of the Peutinger Map. Thereafter are 19 maps, ordered more or less from east (Africa, Asia, Greece) to west (Roman Empire). In the end are 3 map sheets with city plans (Athens, Rome, several minor cities). See also the tabel of contents, the list of maps, inset maps and scale and the translation of the Latin map names.
  • The maps have been produced in copper engraving and were printed in color lithography. In the upper margin of the maps are the title "Atlas antiquus" and the sheet name and number. In the lower margin are the name of the draftsman V. Geyer (Valentin Geyer, 1832-1909) and the text "Gotha: Justus Perthes".
  • In the French version of the 9th edition (ca. 1924), and in the 10th edition, most maps have an engraving date in the lower right, with the encoding used by Perthes: month and last digit of the year in Roman numerals.
    • most maps:  IX VIII,  maps 12, 16, 17, 20, 23: nothing
    These codes are the same as in the 8th edition (ca. 1908). The maps haven't changed either. So I assume that the maps in all these editions, just like those in the 8th edition, date from September 1908.
• Editions
  • The editions in this series (9th and 10th editions) have no year on the title page. It is not possible to derive a year from the maps either. Library copies of the 9th edition are dated from 1924 to 1931, copies of the 10th edition 1938.
  • The endpaper of my copy of the 9th edition (German version) has a printing code containing  VI/31.  I assume this copy dates from 1931. My copy of the French version of the 9th edition has no date at all. Because the maps (still?) have the engraving date  IX VIII,  I assume it is an early version, from around 1924. Curiously the text "Abreviaciones" (on the abbreviations page) is Spanish.
  • My copy of the 10th edition has, apart from the engraving date  IX VIII,  no date at all. It has a cheap cardboard binding and the quality of the text page paper is poor. So I assume this is a war-time version from 1941 or later. My date of 1943 is a rough estimate.
• In comparison with the 1st-8th editions
  • As compared to the first series (1st-8th editions, 1893-1909) there are hardly any differences. The binding is an exception: more austere than with the earlier editions. The preface of the German version is identical, as well as the maps in all versions. My copy of the French version (9th edition) has no preface. The earlier French versions did have one.

Copies consulted

• German versions: 1931, ca. 1943
• French version: ca. 1924

© M. Witkam, 2011