Sohr-Berghaus Hand-Atlas, 7e druk (1878, 1884)
Ausgabe für Österreich

See below for (a summary of) this text in English.

Hieronder staat de beschrijving van de atlas. Daarbij horen ook de volgende pagina's

• Plaatjes van de atlas
• Tabellen en lijsten bij de atlas

Titelgegevens

Titel: Sohr-Berghaus Hand-Atlas, Ausgabe für Österreich
Uitgever: Carl Flemming
Jaar: 1878, 1884 (7e druk)

Titelpagina (1884): Ausgabe für Österreich.
Sohr-Berghaus Hand-Atlas über alle Theile der Erde.
Neu bearbeitet von F. Handtke,
Dirigent der Königlichen Redaction der Reymann'schen Karte.
7. Auflage.
Ausgabe in 35 Blättern.
Inhalts-Verzeichniss. ...
Glogau. Verlag von Carl Flemming. 1884. Vertaling:
Uitgave voor Oostenrijk.
Sohr-Berghaus Handatlas van de hele wereld.
Nieuwe bewerking door F. Handtke,
Hoofd van de Koninklijke Redactie van Reymann's kaart.
Zevende druk. Uitgave in 35 kaartbladen.
Inhoudsopgave. ...
Glogau. Uitgeverij Carl Flemming. 1884.

• Dit is de Oostenrijkse uitgave van de 7e druk van de Duitse Sohr-Berghaus Hand-Atlas.
• De naam Dr. Karl Sohr is een pseudoniem, vermoedelijk van F. (Friedrich) Handtke, redacteur van de atlas. De bekende geograaf Heinrich Berghaus heeft in 1847 een kleine bijdrage geleverd aan de atlas. Om publicitaire redenen heeft de uitgever, Carl Flemming, Berghaus' naam toen prominent op de titelpagina gezet. Heinrich Berghaus heeft daar lange tijd tegen geprotesteerd, maar de atlas is tot en met de laatste druk Sohr-Berghaus blijven heten.
• Reymann'sche Karte of Reymann's Special-Karte is de verzamelnaam voor een serie gedetailleerde kaarten (schaal 1:200.000) van Midden-Europa, uitgegeven in de periode 1806-1908. Handtke is er van 1846 tot 1874 redacteur van geweest.
• Glogau (nu Głogów in Polen) was een vrij kleine stad in de Pruisische provincie Silezië. Bij de volkstelling van 1 december 1880 had het 18.630 inwoners – ter vergelijking: de districtshoofdstad Liegnitz (nu Legnica) had er 37.157, provinciehoofdstad Breslau (nu Wrocław) 272.912 en Berlijn 1.122.504.

Band

Sohr-Berghaus Hand-Atlas, Österreich
Voorkant band

De kaarten zijn gevouwen ingebonden in een donkerbruine band van 26 × 40 cm. Op de voorkant van de band staan, in vergulde letters, de titel en het aantal kaarten. Uit deze band blijkt niet dat het de Oostenrijkse uitgave is. Alleen het aantal kaarten (35) wijkt af van het aantal in de Duitse uitgaven (25, 65 of 100).

Inhoud

De atlas bevat een titelpagina met vermelding van de druk, het aantal kaarten (35), de inhoudsopgave, en verder plaats, uitgever en jaar van uitgave. Op de titelpagina staat wel duidelijk dat het de Oostenrijkse uitgave is.

Van de 35 kaarten zijn er 3 wereldkaarten, 1 kaart van Europa, 11 kaarten van Oostenrijk-Hongarije en 4 kaarten van Duitsland. Verder zijn er 10 kaarten van de overige landen in Europa en 6 kaarten van de andere werelddelen. De nadruk ligt dus op Oostenrijk-Hongarije en de aangrenzende landen. Zie voor de details de inhoud van de atlas en de lijst van kaarten, bijkaarten en schaal.

De kaarten zijn geproduceerd in lithografie (steendruk). De kleuren – randkleur met brede 'bies' – zijn in drukwerk aangebracht. De zeeën en grotere meren zijn voorzien van vlakkleur, vaak lichtgrijs of lichtgroen en soms zelfs (licht)bruin. De kaarten zijn gedrukt op stevig papier.

Veel van de kaarten zijn 'geïsoleerde kaarten'. Ze geven alleen een goed beeld van de betreffende regio. De gebieden daarbuiten zijn dan minder gedetailleerd getekend, bijvoorbeeld door het reliëf weg te laten.

De kaarten zijn niet gedateerd. Het jaartal is dus alleen op te maken uit de titelpagina van de atlas. Op 4 van de 35 kaarten komt de naam van de cartograaf: zie de lijst van cartografen.

Uitgaven

Ik heb hier alleen de uitgave van 1884. Volgens de literatuur bestaat er ook een uitgave van 1878. De uitgaven zijn gedateerd op de titelpagina.

Vergelijking met de Duitse uitgave (7e druk, 100 kaarten)

Deze Oostenrijkse uitgave bevat alleen een deel van de kaarten van de grote Duitse uitgave (7e druk), en geen 'eigen' kaarten.

De kaarten van planeten en sterren uit de Duitse uitgave zijn vervallen, evenals de meeste deelkaarten van Duitsland en de andere Europese landen. Ook van de andere werelddelen zijn er alleen overzichtskaarten.

Alle 11 kaarten van Oostenrijk-Hongarije zijn wel uit de Duitse uitgave overgenomen; ze staan natuurlijk vóór die van de andere Europese landen. Van Duitsland zijn alleen de kaarten overgenomen van de streken die aan Oostenrijk-Hongarije grenzen: Pruisen, Beieren en Saksen. Ook Italië is, als buurland, in iets meer detail weergegeven. De nadruk ligt dus, zoals te verwachten was, op Oostenrijk-Hongarije en de aangrenzende landen.

Zie verder de overzichten

• Vergelijking van de Oostenrijkse uitgave (1884) met de Duitse uitgave (7e druk, 100 kaarten)
• Vergelijking van de Duitse uitgave (7e druk, 100 kaarten) met de Oostenrijkse uitgave (1884)

Sohr-Berghaus Hand-Atlas, 7th edition (1878, 1884)
Ausgabe für Österreich

• Below is a description of the atlas in keywords. Related pages
  • Pictures of the atlas
  • Tables and lists to the atlas

• Title description
  • Title: Sohr-Berghaus Hand-Atlas, Ausgabe für Österreich
    Publisher: Carl Flemming
    Year: 1878, 1884 (7th edition)
  • Title page (1884):
    Ausgabe für Österreich.
    Sohr-Berghaus Hand-Atlas über alle Theile der Erde.
    Neu bearbeitet von F. Handtke,
    Dirigent der Königlichen Redaction der Reymann'schen Karte.
    7. Auflage.
    Ausgabe in 35 Blättern.
    Inhalts-Verzeichniss. ...
    Glogau. Verlag von Carl Flemming. 1884. Translation:
    Edition for Austria.
    Sohr-Berghaus Hand Atlas of the World
    New revision by F. Handtke,
    President of the Royal Editorial Board of Reymann's Map.
    7th edition. Contains 35 map sheets.
    Table of contents. ...
    Glogau. Carl Flemming Publisher. 1884.
  • This is the Austrian version of the 7th edition of the German Sohr-Berghaus Hand-Atlas.
  • The name of Sohr is a pseudonym, probably of the editor of the atlas, F. (Friedrich) Handtke. The famous geographer Heinrich Berghaus had made a minor contribution to the atlas back in 1847. Carl Flemming, publisher of the atlas, used this to mention Berghaus' name prominently on the atlas title page. Berghaus has in vain protested against this abuse of his name, but the atlas has kept its name of Sohr-Berghaus ever since.
  • The Reymann'sche Karte or Reymann's Special-Karte is a collective name of detailed maps (scale 1:200,000) of Central Europe, published 1806-1908; from 1846 to 1874 Handtke was chief editor of the series.
  • Glogau (now Głogów in Poland) was a modest town in the Prussian province of Silesia; at the 1880 census it had only 18,630 inhabitants – the district capital Liegnitz (now Legnica) had 37,157 inhabitants, provincial capital Breslau (Wrocław) 272,912 and Berlin 1,122,504.
• Binding
  Sohr-Berghaus Hand-Atlas, Österreich
  Front cover
  • Dark brown binding with a size of 26 × 40 cm. Front cover with gilt title and number of map sheets.
  • It is unclear from the outside that this is the Austrian version of the atlas. Only the number of map sheets (35) differs from that of the German versions (25, 65 or 100).
• Contents
  • Title page with edition, number of map sheets (35), table of contents, publisher, year of publication. It is evident from the title page that this is the Austrian version.
  • The atlas contains 35 map sheets: 3 world maps, 1 map of Europe, 11 maps of Austria-Hungary, 4 maps of Germany, 10 of the rest of Europe and 6 for the other continents. Details in the list of maps, inset maps and scale.
  • The maps are produced by lithographic printing, with outline colors and edgings and area coloring of seas in color lithography (light grey, light green, sometimes light brown). They are printed on sturdy paper.
  • There are many 'isolated maps', giving only a good idea of the region itself; areas outside are often drawn in considerably less detail.
  • The maps are not dated. The publication year can only be derived from the title page. The name of the cartographer is on only 4 of the maps (see the list of cartographers).
• Printings
  • I only have this 1884 printing. According to the bibliography there is also an 1878 printing. Publication year is on the title page.
• In comparison with the German version (7th edition, 100 map sheets)
  • This Austrian version contains only a subset of the maps of the German version; no maps were specially produced for this version.
  • Omitted from the German version are: the star and planet maps, most regional maps of Germany and the other European countries and all regional maps of the other continents.
  • All of the 11 maps of Austria-Hungary have been adopted from the German versions, as are maps of German regions bordering Austria-Hungary (Prussia, Bavaria and Saxony) and maps of the neighboring Italy. The focus is, as could be expected, on Austria-Hungary.
  • Austrian version as opposed to German version
  • German version as opposed to Austrian version

© M. Witkam, 2007