Universal-Atlas, Dr. A. Berg (ca. 1906)

See below for (a summary of) this text in English.

Hieronder staat de beschrijving van de atlas. Daarbij horen ook de volgende pagina's

Plaatjes van de atlas
Tabellen en lijsten bij de atlas
Vergelijking met Sohr-Berghaus Hand-Atlas

Titelgegevens

Titel: Universal-Atlas, Dr. A. Berg
Uitgever: Verlag für allgemeines Wissen, Leipzig
Cartografie: Flemming, Glogau
Jaar: ca. 1906

Titelpagina: Universal-Atlas
und illustriertes geographisches Handbuch
von Dr. A. Berg
Leipzig, Verlag für allgemeines Wissen Vertaling:
Algemene Atlas
met geïllustreerd geografisch handboek
door Dr. A. Berg
Leipzig, Verlag für allgemeines Wissen
(Uitgeverij voor Algemene Kennis)

De meeste kaarten in deze atlas zijn gebaseerd op de kaarten in de 8e druk (1888-1895) van Sohr-Berghaus Hand-Atlas van uitgeverij Carl Flemming. De kaarten zijn wel verkleind.
Dezelfde Sohr-Berghaus Hand-Atlas is ook de bron geweest voor de kaarten van de Hand-Atlas Otto Herkt (ca. 1910), uitgegeven door Geographischer Verlag in Leipzig. De kaarten in die atlas lijken sterk op die in deze Universal-Atlas. Ze zijn alleen niet verkleind.
De kaarten in deze atlas zijn identiek aan die in de Universal-Hand-Atlas – ook van Dr. A. Berg – die uitgegeven is door R. Jacobsthal in Berlin-Schöneberg.
Zowel 'Verlag für allgemeines Wissen, Leipzig' als 'R. Jacobsthal, Berlin-Schöneberg' lijken te wijzen op de uitgeverij 'Peter J. Oestergaard Verlag, Berlin-Schöneberg'. De status van 'Geographischer Verlag, Leipzig' is niet helder. De reden voor deze mystificatie is onduidelijk.

Band

Universal-Atlas, Dr. A. Berg
Voorkant band / Front cover

De band van de atlas (39 × 35,5 cm) is van dik papier. Op de voorkant staat een allegorische voorstelling met verschillende geografische symbolen, met daarin verwerkt de titel 'Universal Atlas' (zonder streepje). Rechts onderaan staat de tekenaar van de band, Ed. Liesen, en het jaartal 1905 (van de tekening?). De achterkant van de band is niet bedrukt.

De band is niet erg stevig. Daardoor is hij vaak beschadigd. Bij het hier afgebeelde exemplaar is de band in tweeën gevouwen geweest. De kaarten en de overige bladzijden zijn ongevouwen (plano) ingebonden.

Inhoud

De atlas bevat titelpagina, 1 bladzijde inhoudsopgave (zie de inhoud), het geografische handboek van 34 bladzijden, 52 enkelzijdig bedrukte bladen met kaarten in kleur, en tenslotte 2 bladzijden met statistische gegevens. Er is geen register van plaatsnamen.

Het geografische handboek geeft in 6 bladzijden – summiere – informatie over heelal, geologie, handel en verkeer, en de grootte en het aantal inwoners van de landen met koloniën. In de resterende bladzijden worden de landen van de wereld beschreven.

De 52 kaarten zijn genummerd van 1 t/m 50, met 2 extra kaarten (4a en 5a). Het kaartengedeelte begint met 3 'algemene' kaarten: sterrenkunde en twee wereldkaarten. Daarna komen 35 kaartbladen van Europa en tenslotte 14 bladen voor de rest van de wereld: zie de lijst van kaarten, bijkaarten en schaal.

Duitsland beslaat 24 kaartbladen, dus bijna de helft van het totale aantal. Van de overige Europese landen zijn geen detailkaarten opgenomen, ook niet van Oostenrijk-Hongarije. Het is dus typisch een atlas voor de Duitse markt.

De staatkundige eenheden op de kaarten – landen, deelstaten, provincies – worden aangegeven in vlakkleur. In combinatie met het reliëf, meestal in zwarte arcering, ontstaat een vol en onrustig kaartbeeld. De kleuren zijn ook niet mooi (vind ik), en ze zijn slordig geplaatst. De druk (kleurenlithografie) is vaak niet scherp, misschien ook door het verkleinen van de kaarten. Alles bij elkaar maakt de atlas, afgezien van de indrukwekkende band, een povere indruk.

Het jaar van uitgave van de atlas wordt nergens vermeld. De voorkant van de band is getekend in 1905. Ook bij de statistieken achterin is het laatste jaartal 1905 (inwoners van de grote steden). Op de kaarten 41 (Azië) en 42 (China, Japan) zijn wel al de grenswijzingen als gevolg van de Russisch-Japanse Oorlog van 1904-1905 verwerkt (Zuid-Sakhalin is Japans). Op kaart 43 (Noord-Azië) is dat nog niet het geval. Het is dus waarschijnlijk dat de atlas dateert van 1906.

Vergelijking met Sohr-Berghaus Hand-Atlas (1892)

De meeste kaarten uit deze atlas zijn eerder verschenen in de 8e druk van Sohr-Berghaus Hand-Atlas. Die kaarten zijn (lineair) met een factor 0,82 verkleind. De oppervlakte is daardoor maar 0,67 (= 0,82 × 0,82) van het origineel, dus ongeveer tweederde. Je kunt de volgende verschillen constateren.

De kaarten lijken (door het verkleinen?) minder scherp dan die in de originele atlas.
Er zijn meer bijkaarten, onder andere van omgevingen van steden.
De spoorwegen op de hoofdkaarten – niet op de deelkaarten van Duitsland – zijn nu in rood aangegeven. Ook de zeevaartlijnen zijn nu ingetekend.
De geografische lengte is in deze atlas alleen nog gegeven t.o.v. de meridiaan van Greenwich.
Het papier van de kaarten van deze atlas is van mindere kwaliteit, wat bijdraagt aan de 'goedkope' uitstraling. De druk van de kaarten is veel minder scherp dan die in Sohr-Berghaus Hand-Atlas.
Er is (uit concurrentie-overwegingen?) in deze atlas uitgebreid gebruik gemaakt van vlakkleur, naast de oorspronkelijke randkleur. Dat is niet altijd even deskundig gebeurd. Ook de plaatsing van de kleuren is matig.
De volgende 16 kaarten zijn voor deze atlas helemaal nieuw getekend.
- 1. Sternenhimmel, 2. Erdansichten, 3. Erdkarte in Mercators Projektion, 4a. Europa (physikalisch), 5. Deutsches Reich, 5a. Deutsches Reich (physikalisch), 6. Die deutschen Kolonialgebiete, 23. Grossherzogtum Baden, 25. Mecklenburg, 27. Elsass-Lothringen, 32. Schweiz, Niederlande, Belgien, Dänemark, 38. Ost-Afrika, 39. West-Afrika, 40. Süd-Afrika, 41. Asien, 49. Australien und Polynesien
De 34 uit Sohr-Berghaus Hand-Atlas overgenomen kaarten zijn wel bijgewerkt. Dat is het beste te zien aan de bijkaarten: sommige steden zijn tussen 1892 en 1906 twee keer zo groot geworden.

Zie verder de overzichten

Vergelijking van de Universal-Atlas met Sohr-Berghaus Hand-Atlas
Vergelijking van Sohr-Berghaus Hand-Atlas met de Universal-Atlas

Op een aparte pagina staan, ter vergelijking, plaatjes van kaarten van de Universal-Atlas en Sohr-Berghaus Hand-Atlas (1892).

Universal-Atlas, Dr. A. Berg (ca. 1906)

Below is a description of the atlas in keywords. Related pages
- Pictures of the atlas
- Tables and lists to the atlas
- Comparison with Sohr-Berghaus Hand-Atlas

Title description
- Title: Universal-Atlas, Dr. A. Berg
  Publisher: Verlag für allgemeines Wissen, Leipzig
  Cartography: Flemming, Glogau
  Year: ca. 1906
- Title page:
  Universal-Atlas
  und illustriertes geographisches Handbuch
  von Dr. A. Berg
  Leipzig, Verlag für allgemeines Wissen Translation:
  Universal Atlas
  with an Illustrated Geographical Handbook
  by Dr. A. Berg
  Leipzig, Verlag für allgemeines Wissen
  (Publishers for Common Knowledge)
- The majority of the maps in this atlas are bases on maps in the 8th edition (1888-1895) of Sohr-Berghaus Hand-Atlas from Carl Flemming Publishers. The maps have been scaled down.
- The same Sohr-Berghaus Hand-Atlas has also been the source of Hand-Atlas Otto Herkt (ca. 1910), published by Geographischer Verlag in Leipzig. The maps in that atlas look a lot like those in the Universal-Atlas, but they have not been downscaled.
- The maps in this atlas are identical to those in the Universal-Hand-Atlas, also by Dr. A. Berg, which was published by R. Jacobsthal in Berlin-Schöneberg.
- Both 'Verlag für allgemeines Wissen, Leipzig' and 'R. Jacobsthal, Berlin-Schöneberg' seem to have a connection with the publishing house 'Peter J. Oestergaard Verlag, Berlin-Schöneberg'. The status of 'Geographischer Verlag, Leipzig' is not obvious. The reasons for this mystification are unclear.
Binding
Universal-Atlas, Dr. A. Berg
Voorkant band / Front cover
- Sturdy paper binding (39 × 35,5 cm); on front cover an allegorical pictures with several geographical symbols and title 'Universal Atlas' (without a hyphen); in lower right corner name of the artist, Ed. Liesen, and year 1905 (of the artwork?); back cover empty.
- Cover not solid, and often damaged; this copy has been folded; the maps and other pages are bound unfolded.
Contents
- Title page, 1 page table of contents, the geographical handbook with 34 pages, 52 colored map sheets printed on one side only, 2 pages of statistics; no index.
- The geographical handbook gives brief information (6 pages) on universe, geology, communications, area and number of inhabitants of colonial powers; the rest is devoted to a description of the countries in the world.
- 52 sheets numbered 1 through 50, with 2 additional sheets (4a and 5a); map section consists of 3 'general' maps (astronomy, world maps); 35 map sheets for Europe; 14 sheets for the rest of the world (see list of maps, inset maps and scale).
- 24 sheets for Germany alone; no regional maps of other European countries, not even of Austria-Hungary; typically an atlas for the German market.
- Political entities indicated by area coloring; combined with (usually) black hachuring of mountain areas it gives an overloaded map image; the colors are not esthetically pleasing (in my opinion), and certainly not positioned carefully; the lithography printing makes for unsharp maps (maybe the downscaling as well); apart from the impressive binding, the atlas has an overall poor look.
- The publishing year is not given. The artwork on the front cover is dated 1905, which is also the most recent year for the statistics in the back of the book. The Russo-Japanese War (1905-1906) must have ended recently: South Sakhalin is Japanese on sheets 41 (Asia) and 42 (China, Japan) but still Russian on sheet 43 (North Asia). This seems to indicate that the atlas was published in 1906.
In comparison with Sohr-Berghaus Hand-Atlas (1892)
- Most of the maps in this atlas have been published earlier in the 8th edition of Sohr-Berghaus Hand-Atlas; map size was reduced with a factor 0.82 (linear), so map area is only 0.67 (= 0.82 × 0.82) times the original: about two thirds; main differences:
  - Maps look less sharp (caused by downscaling?).
  - More inset maps, especially of urban areas.
  - Railroads on main maps – not on regional maps of Germany – now in red; sea lines indicated.
  - Lower quality paper, contributing to the poor look inside.
  - Extensive area coloring (because the competition also employed it?) in addition to the outline coloring; color choices sometimes unfortunate; poor color positioning.
  - 16 newly drawn map sheets:
    - 1. Sternenhimmel, 2. Erdansichten, 3. Erdkarte in Mercators Projektion, 4a. Europa (physikalisch), 5. Deutsches Reich, 5a. Deutsches Reich (physikalisch), 6. Die deutschen Kolonialgebiete, 23. Grossherzogtum Baden, 25. Mecklenburg, 27. Elsass-Lothringen, 32. Schweiz, Niederlande, Belgien, Dänemark, 38. Ost-Afrika, 39. West-Afrika, 40. Süd-Afrika, 41. Asien, 49. Australien und Polynesien
  - The 34 sheets adopted from the Sohr-Berghaus have been updated, which is best told from the inset maps: the area of some cities has doubled between 1892 and 1906.
- Universal-Atlas as opposed to Sohr-Berghaus
- Sohr-Berghaus as opposed to Universal-Atlas
- Separate page with maps of the Universal-Atlas and the Sohr-Berghaus Hand-Atlas side by side for comparison purposes.

valid HTML valid CSS