Andrees Handatlas, 8e druk (1922-1930)

See below for (a summary of) this text in English.

Hieronder staat de beschrijving van de atlas. Daarbij horen ook de volgende pagina's

Plaatjes van de atlas
Tabellen en lijsten bij de atlas

Titelgegevens

Titel: Andrees Handatlas
Uitgever: Velhagen & Klasing
Jaar: 1922 (8e druk, 1e uitgave), 1924 (2e uitgave), 1924/25 (3e uitgave: atlas 1924, register 1925), 1928 (4e uitgave), 1930 (5e uitgave)

Titelpagina atlas (1e uitgave): Andrees Allgemeiner Handatlas in 228 Haupt- und 198 Nebenkarten.
Mit vollständigem alphabetischem Namenverzeichnis in besonderem Bande.
Achte, völlig neubearbeitete und vermehrte Auflage.
Herausgegeben von Dr. Ernst Ambrosius.
Bielefeld und Leipzig Verlag von Velhagen & Klasing 1922 Vertaling:
Andrees algemene Handatlas in 228 hoofd- en 198 bijkaarten.
Met volledig alfabetisch register in een aparte band.
Achtste druk, compleet vernieuwd en uitgebreid.
Onder redactie van Dr. Ernst Ambrosius.
Bielefeld en Leipzig, uitgeverij Velhagen & Klasing, 1922

Titelpagina register (1e uitgave): Namenverzeichnis zu Andrees Handatlas
Achte Auflage
Bielefeld und Leipzig 1922 Verlag von Velhagen & Klasing Vertaling:
Register bij Andrees Handatlas
Achtste druk.
Bielefeld en Leipzig, 1922, uitgeverij Velhagen & Klasing.

Voor bezitters van eerdere uitgaven werd een supplement uitgegeven. Daarin staan kaarten van de landen die sinds de eerste wereldoorlog andere grenzen hebben. Niet alle kaarten zijn dus geactualiseerd.
Van deze atlas bestaan uitgaven voor andere landen.
- Denemarken: Koppels atlas (1922-23)
- Zweden: Bonniers Världsatlas (1924)
Van deze atlas verschenen ook beknopte uitgaven
- Kleiner Handatlas (1922-1928)
- Das Bild der Erde (1930)
De 8e druk is laatste 'grote' uitgave van Andrees Handatlas. In 1937 verscheen nog wel een atlas met de titel Andrees Handatlas, maar die is door de veel kleinere omvang in feite een voortzetting van de eerdere beknopte uitgaven van Andrees Handatlas.

Band

Andrees Handatlas 1930
Voorkant atlasband

De atlas werd geleverd in een band (31 × 45 cm) van donkerblauw 'calico' (gedrukt katoen); zie de plaatjes. Op de voorkant daarvan staat een ovalen motief met daarin, verguld, de titel "Andrees Handatlas", de druk "Achte Auflage" en het oostelijk en westelijk halfrond. Op de rug staan 'horizontaal' titel en druk, de V&K-Chimaera, en de naam van de uitgever. Op de achterkant staat de naam van de boekbinder "H. Fikentscher Buchbinderei, Leipzig". Het schutblad is van blauw-paars papier met daarop vergulde ornamenten en de V&K-Chimaera.

Het register werd geleverd in een aparte kleinere band (23,5 × 29 cm). Op de voorkant en de rug staat de titel "Namenverzeichnis zu Andrees Handatlas". De combinatie van atlas en register was blijkbaar te zwaar voor één enkele band. Jammer genoeg – voor de verzamelaar – is dat aparte register vaak kwijtgeraakt.

Inhoud

De atlas bevat een titelpagina en 4 bladzijden inhoudsopgave met een overzicht van alle kaarten en een systematisch overzicht van – vooral – de thematische kaarten. Verder bevat de atlas genummerde bladzijden met kaarten in kleur.

In de 1e uitgave (1922) loopt de nummering van 1 t/m 224, met extra nummers zoals 118a. In totaal zijn dat 232 bladzijden. De meeste van die bladzijden zijn enkelzijdig bedrukt, maar op 32 achterkanten staan details van de kaarten op de voorkant – meestal van dichter bevolkte gebieden. In totaal zijn er in de 1e uitgave dus 264 bladzijden met kaarten. In de latere uitgaven neemt het aantal bladzijden verder toe.

De achterkanten hebben het nummer van de voorkant, voorafgegaan door de R van Rückseite (achterkant). Zo bevat bladzijde R.85 kaarten van de omgeving van Amsterdam en van Brussel, als aanvulling op blad 85.86 (Nederland en België). De gedetailleerde inhoud van de atlas is te vinden in het overzicht van kaarten, bijkaarten en schaal.

De bladzijden met kaarten zijn van stevig papier. De meeste kaarten – op de voorkanten – beslaan twee bladzijden. De kaarten zijn bijna allemaal, met maand en jaar, gedateerd in de linker benedenhoek. In de 4e en 5e uitgave (1928, 1930) zijn voor de maanden Romeinse cijfers gebruikt. De achterkanten van de kaarten zijn niet gedateerd. Zie voor de details het overzicht van kaarten en datering.

Op de meeste kaarten worden, onderaan links en rechts, de namen genoemd van de cartografen en graveurs; bij de tabellen staat daarvan een overzicht. Soms wordt ook de projectiemethode genoemd.

Het register bevat titelpagina, 1 bladzijde inhoudsopgave van de atlas, 3 bladzijden met afkortingen en vertalingen van geografische begrippen: "Abkürzungen und Erklärungen" en 528 bladzijden met in de atlas voorkomende namen. Aan het einde staan nog 64 bladzijden aanvullingen: "Nachtrag zum Alphabetischen Namenverzeichnis".

Uitgaven

Van deze atlas bestaan vijf uitgaven

1e uitgave: atlas en register 1922
2e uitgave: atlas en register 1924
3e uitgave: atlas 1924, register 1925
4e uitgave: atlas en register 1928
5e uitgave: atlas en register 1930

De totale oplage van de 8e druk (van de Duitse uitgave) was ongeveer 25.000 exemplaren.

Band

1e t/m 4e uitgave: halfronden summier, oostelijk halfrond links
5e uitgave: halfronden gedetailleerder, oostelijk halfrond rechts (plaatjes)

Titelpagina atlas

1e uitgave: 228 Haupt- und 198 Nebenkarten
2e uitgave: 228 Haupt- und 198 Nebenkarten
Zweiter verbesserter Abdruck
3e uitgave: 228 Haupt- und 215 Nebenkarten
Dritter verbesserter Abdruck
4e uitgave: 228 Haupt- und 211 Nebenkarten
Vierter verbesserter Abdruck
5e uitgave: 231 Haupt- und 211 Nebenkarten
Fünfter verbesserter Abdruck

Atlasband, aantal bladzijden met kaarten

1e en 2e uitgave: 232 bladzijden, 32 achterkanten, totaal 264
3e en 4e uitgave: 234 bladzijden, 32 achterkanten, totaal 266
extra kaart: Sterrenkunde II (1a.2a)
5e uitgave: 240 bladzijden, 32 achterkanten, totaal 272
extra kaarten: Azië natuurkundig (146.147), Noord-Amerika natuurkundig (192.193), Zuid-Amerika natuurkundig (210.211)

Talenkaartjes vervallen in 4e en 5e uitgave (behalve van Elzas-Lotharingen); soms vervangen door nieuwe bijkaarten. Zie het overzicht van kaarten, bijkaarten en schaal.

Registerband

1e, 2e en 3e uitgave: VI + 528 + 64 bladzijden
4e uitgave: VI + 528 + 106 bladzijden
5e uitgave: VI + 528 + 116 bladzijden

Dateringen van de kaarten in mijn exemplaren

1e uitgave (1922): maart 1920 – augustus 1922
3e uitgave (1924/25): april 1924 – oktober 1924
4e uitgave (1928): februari 1927 – oktober 1927
5e uitgave (1930): januari 1929 – oktober 1929

Vergelijking met de 7e druk

De 8e druk wijkt niet substantieel af van de 7e druk. Het blauw van de banden van atlas en register is minder donker. Het papier van de kaarten van de 1e uitgave (1922) is nog van slechte kwaliteit, met veel hout erin en dus erg bruin. In de latere uitgaven is de kwaliteit van het papier veel beter. De kleuren van de kaarten lijken iets feller.

De nummering van de kaarten komt overeen met die in de 7e druk. In de 1e uitgave (1922) zijn er, in vergelijking met de 7e druk van de atlas, enkele kaarten bij gekomen: Noord-Scandinavië (118a), Finland (118b.118c), Luchtvaart in Europa (R.119), Rusland (144a.145a en 144b.145b in plaats van één enkele kaart 144.145), Java en Midden-Sumatra (163a) en het midden van Zuid-Amerika (214a.215a). De kaart van Zuid-Finland (R.111 in de 7e druk) is vervallen.

In de latere uitgaven is de oorspronkelijk kaart Sterrenkunde (1.2) vervangen door twee nieuwe kaarten (1.2 en 1a.2a). Verder zijn er natuurkundige kaarten toegevoegd van de werelddelen Azië (146.147), Noord-Amerika (192.193) en Zuid-Amerika (210.211). De nummering van die kaarten is daardoor iets gewijzigd.

Zie voor details het overzicht van kaarten en datering.

Andrees Handatlas, 8th edition (1922-1930)

Below is a description of the atlas in keywords. Related pages
- Pictures of the atlas
- Tables and lists to the atlas

Title description
- Title: Andrees Handatlas
  Publisher: Velhagen & Klasing
  Year: 1922 (8th edition, 1st printing), 1924 (2nd printing), 1924/25 (3rd printing: atlas 1924, index 1925), 1928 (4th printing), 1930 (5th printing)
- Atlas title page (1st printing):
  Andrees Allgemeiner Handatlas in 228 Haupt- und 198 Nebenkarten.
  Mit vollständigem alphabetischem Namenverzeichnis in besonderem Bande.
  Achte, völlig neubearbeitete und vermehrte Auflage.
  Herausgegeben von Dr. Ernst Ambrosius.
  Bielefeld und Leipzig Verlag von Velhagen & Klasing 1922 Translation:
  Andrees general Hand Atlas in 228 main and 198 inset maps
  With a complete alphabetical index in a separate volume.
  Eighth, completely reworked and expanded edition.
  Edited by Dr. Ernst Ambrosius.
  Bielefeld and Leipzig, Velhagen & Klasing Publishers, 1922
- Index title page (1st printing):
  Namenverzeichnis zu Andrees Handatlas
  Achte Auflage
  Bielefeld und Leipzig 1922 Verlag von Velhagen & Klasing Translation:
  Index to Andrees Hand Atlas
  Eighth edition
  Bielefeld and Leipzig, 1922, Velhagen & Klasing Publishers
- Supplemental for the owners earlier editions, with maps of countries whose borders have changed after the first world war; not all maps upgraded.
- Versions for other countries
  - Denmark: Koppels atlas (1922-23)
  - Sweden: Bonniers Världsatlas (1924)
- Concise editions
  - Kleiner Handatlas (1922-1928)
  - Das Bild der Erde (1930)
- This 8th edition is the last comprehensive edition of the atlas. The 1937 edition with the name Andrees Handatlas is actually a continuation of the concise editions of Andrees Handatlas.
Binding
Andrees Handatlas 1930
Front cover
- Atlas was sold in a dark blue calico binding (31 × 45 cm); on front cover an oval ornament with inside, in gilt lettering, title "Andrees Handatlas", edition "Achte Auflage", and hemispheres; spine with title and edition, the V&K-Chimaera, and name of publisher; on back cover name of binder "H. Fikentscher Buchbinderei, Leipzig"; blue-purple end papers with company logo.
- Smaller separate index volume (23.5 × 29 cm) with title "Namenverzeichnis zu Andrees Handatlas" on front cover and spine; combination of atlas and index obviously too heavy for one binding.
Contents
- Atlas volume
  - Title page, 4 pages numerical and systematic lists of maps, 232 numbered pages of colored maps in 1st printing (more in later printings); most maps printed on one side only, but on reverse side of 32 maps are detailed maps of more densely populated areas (number of map pages therefore 264 in 1st printing); numbers of those maps prefixed with an R (Rückseite = reverse side).
  - Maps printed on sturdy paper; maps usually dated in lower left corner, months in roman numerals in 4th and 5th printings (1928, 1930).
  - Most maps at bottom left and right with names of cartographers and engravers; in table section:
    - list of maps and dates
    - list of maps, inset maps and scale
    - list of cartographers and engravers
- Index volume
  - Title page, 1 page list of atlas maps, 3 pages abbreviations and translations of geographical terms in German: "Abkürzungen und Erklärungen", 528 pages of place names; at the end 64 pages of addenda: "Nachtrag zum Alphabetischen Namenverzeichnis".
Printings
- Five printings
  - 1922 (1st printing), 1924 (2nd printing), 1924/25 (3rd printing: atlas 1924, index 1925), 1928 (4th printing), 1930 (5th printing)
  - Total circulation about 25,000 copies
- 5th printing with slightly different front cover: hemispheres more detailed and eastern hemisphere on the right (picture).
- Different numbers of maps on title pages
  - 1st and 2nd printings: 228 main and 198 inset maps
  - 3rd printing: 228 main and 215 inset maps
  - 4th printing: 228 main and 211 inset maps
  - 5th printing: 231 main and 211 inset maps
- Number of map pages (including reverse sides) in atlas volume
  - 1st and 2nd printings: 264 map pages
  - 3rd and 4th printings: 266 map pages
    added: Astronomy II (1a.2a)
  - 5th printings: 272 map pages
    added: physical maps of Asia (146.147), North America (192.193), South America (210.211)
- Linguistic inset maps dropped in 4th and 5th printings (except Alsace-Lorraine)
- Number of pages in index volume
  - 1st, 2nd and 3rd printings: VI + 528 + 64 pages
  - 4th printing: VI + 528 + 106 pages
  - 5th printing: VI + 528 + 116 pages
- Date of maps (in my copies)
  - 1st printing: March 1920 – August 1922
  - 3rd printing: April 1924 – October 1924
  - 4th printing: February 1927 – October 1927
  - 5th printing: January 1929 – October 1929
In comparison with the 7th edition
- 8th edition not substantially different form 7th edition; slightly lighter blue binding; poor paper quality in 1st printing (1922), much better in subsequent printings; map colors seem more vivid.
- Same map numbering scheme as in 7th edition; a few more maps: in 1st printing new maps of Northern Scandinavia (118a), Finland (118b.118c), Airlines in Europe (R.119), Russia (144a,145a and 144b.145b instead of one single map 144.145), Java and Central Sumatra (163a) and central South America (214a.215a); map of Southern Finland dropped (R.111 in 7th edition).
- In subsequent printings physical maps added of the continents of Asia (146.147), North America (192.193) and South America (210.211); map numbering scheme slightly modified.
- See also list of maps and dates

valid HTML valid CSS