Lüddecke, Deutscher Schulatlas Mittelstufe, 1e druk (1895-1897)

See below for (a summary of) this text in English.

Hieronder staat de beschrijving van de atlas. Daarbij horen ook de volgende pagina's

• Voorwoord bij de atlas
• Plaatjes van de atlas
• Tabellen en lijsten bij de atlas

Titelgegevens

Titel: Lüddecke, Deutscher Schulatlas. Mittelstufe
Uitgever: Justus Perthes, Gotha
Jaar: 1895-1897 (1e druk)

Titelpagina: Deutscher Schulatlas von Dr. R. Lüddecke.
Mittelstufe.
71 Karten und 7 Bilder auf 42 Seiten.
Preis geb. M 2.60.
Gotha: Justus Perthes.  1895. Vertaling:
Duitse Schoolatlas door Dr. R. Lüddecke.
Middenbouw.
71 kaarten en 7 afbeeldingen op 42 bladzijden.
Prijs gebonden M 2,60.
Gotha, Justus Perthes.  1895.

• Lüddecke, Deutscher Schulatlas Mittelstufe, 1895
  Voorkant band   XL
  Dit is de, niet als zodanig aangegeven, 1e druk van de volledige uitgave van de Deutsche Schulatlas van Richard Lüddecke (1859-1898). Deze uitgave, met 42 bladzijden kaarten, is bedoeld voor de middenbouw (Mittelstufe). Er was ook een beknopte uitgave met minder kaarten voor de onderbouw (Unterstufe).
• Volgens het voorwoord is deze atlas te zien als voorloper van de, ook bij Justus Perthes uitgegeven, Methodischer Schulatlas van Sydow-Wagner. Die atlas, voor het eerste verschenen in 1888, was bedoeld voor de bovenbouw (Oberstufe). Een andere schoolatlas van Justus Perthes, Stielers Schulatlas, werd toen al niet meer regelmatig bijgewerkt.
• Vanaf 1895 was ook beschikbaar een reeks van 16 wandkaarten onder de titel 'Sydow-Habenicht, Methodischer Wandatlas'. De kaarten in deze atlas zijn daar min of meer verkleinde versies van.

Band

De atlas heeft een donkerblauwe linnen band  (26 × 30 cm, B × H).  Op de voorkant daarvan staan de titel, in rood, en de namen van auteur en uitgever, in zwart.

Het ongebruikelijke, bijna vierkante, formaat van de band wordt in het voorwoord toegelicht. Bij de gekozen schaal van  1:10.000.000  moest de kaart van Zuid-Europa (22/23) nog in de atlas passen. Door dit formaat is er op andere kaarten vaak ook ruimte om iets van de omgeving van het afgebeelde gebied te laten zien.

Inhoud

Op het schutblad voorin staat de legenda van de kaarten – voor alle kaarten dezelfde en makkelijk te vinden. Daarna komen de titelpagina, de inhoudsopgave en twee bladzijden met het voorwoord. Vervolgens zijn er de 42 bladzijden met kaarten, dubbelzijdig bedrukt en soms met een kaart op twee bladzijden: zie de inhoudsopgave. Op het schutblad achterin wordt reclame gemaakt voor 'Sydow-Habenicht, Methodischer Wandatlas'.

Vooraan zijn 3 bladzijden met 'algemene' kaarten: kaartschalen en voorstelling van bergen, karakteristieke landschappen. Daarna zijn er 10 bladzijden met kaarten van Duitsland en koloniën. Vervolgens komen 10 bladzijden met kaarten van Europa en de Europese landen. Daarna komen in 11 bladzijden de overige werelddelen aan de orde. Tenslotte zijn er 7 bladzijden met, vooral thematische, kaarten van de wereld, en als laatste is er een kaart met de Aarde als hemellichaam.

In het voorwoord geeft Lüddecke een verantwoording van de didactische keuzes die hij gemaakt heeft. Enkele gevolgen daarvan voor de kaarten

• Er is een beperkt aantal schalen gebruikt, namelijk 1:1.250.000, 1:2.500.000, 1:5.000.000, 1:10.000.000, 1:25.000.000 en 1:50.000.000.
• Alle kaarten zijn 'rechtop' getekend; de atlas hoeft dus niet gedraaid te worden om een kaart te kunnen lezen.
• Er zijn geen bijkaarten, behalve die van Duitsland – ter vergelijking – op kaarten van werelddelen waar Duitsland niet op staat.

De kaarten zijn vervaardigd in kleurenlithografie. De kaarten van de landen van Europa zijn meestal 'natuurkundig' gekleurd: hoogtekleuring met arcering voor bergen. Enkele kaarten (Duitsland, Midden-Duitsland, Duitse koloniën) hebben een staatkundige kleuring. Van de overzichtskaarten van de werelddelen is er zowel een natuurkundige als staatkundige versie. De deelkaarten van de werelddelen zijn staatkundig gekleurd. Er is gebruik gemaakt van een beperkt aantal schalen – zie de lijst van kaarten, bijkaarten en schaal – waardoor de kaarten goed met elkaar vergelijkbaar zijn.

Op de kaarten staat bovenaan links steeds "R. Lüddecke:" en rechts "Deutscher Schulatlas (M. St.)", soms "Mittel-Stufe" in plaats van "M. St.", met het bladnummer – twee nummers als de kaart twee bladzijden beslaat. Onderaan de kaarten staan de kaartprojectie, een schaalstok, de tekst "Gotha: Justus Perthes" en de schaal.

Uitgaven

Van de 1e druk bestaan uitgaven uit de jaren 1895, 1896 en 1897. Dit exemplaar is van 1895.

Lüddecke, Deutscher Schulatlas Mittelstufe, 1st edition (1895-1897)

• Below is a description of the atlas in keywords. Related pages
  • Preface to the atlas
  • Pictures of the atlas
  • Tables and lists to the atlas

• Title description
  • Title: Lüddecke, Deutscher Schulatlas. Mittelstufe
    Publisher: Justus Perthes, Gotha
    Year: 1895-1897 (1st edition)
  • Title page: Deutscher Schulatlas von Dr. R. Lüddecke.
    Mittelstufe.
    71 Karten und 7 Bilder auf 42 Seiten.
    Preis geb. M 2.60.
    Gotha: Justus Perthes.  1895. Translation:
    German School Atlas by Dr. R. Lüddecke.
    Junior High School.
    71 maps and 7 pictures on 42 pages.
    Price bound M 2.60
    Gotha, Justus Perthes.  1895.
  • Lüddecke, Deutscher Schulatlas Mittelstufe, 1895
    Front cover   XL
    This is the 1st edition, not indicated as such, of the comprehensive version of the Deutsche Schulatlas by Richard Lüddecke (1859-1898). This version, with 42 map pages, was meant for Junior High School (Mittelstufe). A concise version with less maps was available for Middle School (Unterstufe).
  • According to the preface this atlas can be considered a predecessor of the Sydow-Wagner Methodischer Schulatlas, also published by Justus Perthes. That atlas, first published in 1888, was meant for the Senior High School (Oberstufe). Another school atlas from Justus Perthes, Stielers Schulatlas, was not updated regularly anymore in those days.
  • Also available, from 1895, was a series of wall maps entitled 'Sydow-Habenicht, Methodischer Wandatlas'. The maps in this atlas have been designed as reduced versions of those wall maps.
• Binding
  • The atlas has a dark blue cloth binding  (26 × 30 cm, W × H).  Its front cover shows the title, in red, and the names of the author and publisher, in black.
  • The unusual, almost square, shape of the binding is explained in the preface. At a scale of  1:10,000,000  the map of Southern Europe (22/23) shoot fit inside the atlas. This size also allows showing some of the surrounding areas of the regions depicted on other maps.
• Contents
  • The front endpaper contains the key to map symbols, identical for all maps and easy to find. Thereafter are the title page, the table of contents and two pages with the preface. Next are the 48 map pages, printed on two sides with sometimes a double page map: see the table of contents. The rear endpaper has an advertisement for 'Sydow-Habenicht, Methodischer Wandatlas'.
  • First in the atlas are 3 pages with maps on 'general subjects': map scales and representation of mountains, typical surface shapes. Thereafter are 10 pages of maps of Germany and colonies. Next are 10 map pages for Europe and the European countries, followed by 11 pages for the other continents. In the end are 7 pages with maps of the world, mostly thematic, and a map of the Earth as an astronomical object.
  • In the preface Lüddecke gives account for the didactical choices he has made. Some consequences for the maps
    • Only a few scales have been used: 1:1,250,000, 1:2,500,000, 1:5,000,000, 1:10,000,000, 1:25,000,000 en 1:50,000,000.
    • All maps were drawn 'upright'; therefore the atlas doesn't have to be rotated in order to read a map.
    • There are no inset maps except for those of Germany – for comparison – on the maps of the continents where Germany doesn't appear.
  • The maps have been produced in color lithography. The maps of the European countries are mainly colored 'physically': elevation colors with hachuring for mountains. Some maps (Germany, Central Germany, German colonies) have a political coloring. The general maps of the continents are given in both physical and political versions. The regional maps are colored politically. Only a few different scales have been used – see the list of maps, inset maps and scale – making the maps easily comparable.
  • In the upper margin is on the left the text "R. Lüddecke:" and on the right "Deutscher Schulatlas (M. St.)", sometimes "Mittel-Stufe" instead of "M. St.", with the sheet number – two numbers for a double page map. In the bottom margin are mentioned the map projection, a linear scale, the text "Gotha: Justus Perthes" and the scale.
• Printings
  • The 1st edition was printed in 1895, 1896 and 1897. This copy is the 1895 printing.

© M. Witkam, 2013