Pasanisi, Atlante Scolastico Metodico (1900)

See below for (a summary of) this text in English.

Hieronder staat de beschrijving van de atlas. Daarbij horen ook de volgende pagina's

• Voorwoord bij de atlas
• Plaatjes van de atlas
• Tabellen en lijsten bij de atlas
• Vergelijking (plaatjes) met Lüddecke, Deutscher Schulatlas

Titelgegevens

Titel: Pasanisi, Atlante Scolastico Metodico
Uitgever: Società Editrice Dante Alighieri, Roma (en Justus Perthes, Gotha)
Jaar: 1900

Titelpagina: Dr. Fr. M. Pasanisi.
Atlante Scolastico Metodico.
50 facciate con 74 carte.
Roma: Società Editrice Dante Alighieri. 1900. Vertaling:
Dr. F.M. Pasanisi
Methodische schoolatlas
50 bladzijden met 74 kaarten
Rome, Uitgeversmaatschappij Dante Alighieri. 1900

• Pasanisi, Atlante Scolastico Metodico, 1900
  Voorkant band   XL
  Dit is de Italiaanse uitgave van Lüddecke, Deutscher Schulatlas. Deze atlas werd vervaardigd door Justus Perthes in Gotha (Duitsland) en uitgegeven door de Società Editrice Dante Alighieri in Rome (Italië). De atlas is verschenen in de periode 1900-1907; de uitgave 1910 is nog wel vervaardigd door Justus Perthes maar niet meer afgenomen door de Società Editrice Dante Alighieri.
• De auteur Francesco Maria Pasanisi (1852-1905) had oorspronkelijk letteren gestudeerd. Vanaf de jaren 1890 was hij geïnteresseerd geraakt in de geografie en cartografie, en in het bijzonder in het onderwijs daarin op de middelbare school (gegevens van de Università degli studi di Bergamo).
• In het voorwoord van deze atlas noemt Pasanisi de twee uitgaven van Justus Perthes die hem als voorbeeld dienden: de atlassen van Sydow-Wagner en Lüddecke. Tweederde van de kaarten in deze atlas is daaraan ontleend, in feite alleen aan Lüddecke, en ongeveer een derde – in het bijzonder de deelkaarten van Italië – is eigen werk.

Band

De atlas heeft een lichtbruine linnen band  (26 × 30 cm, B × H).  Op de voorkant daarvan staan de naam van de auteur, de titel en de uitgever.

Inhoud

Op het schutblad voorin staat de legenda van de kaarten. Daarna komen de titelpagina, de inhoudsopgave en het voorwoord met informatie over de op de kaarten gebruikte transcriptie van namen. Vervolgens zijn er de 50 bladzijden met kaarten, dubbelzijdig bedrukt en soms met een kaart op twee bladzijden: zie de lijst met kaarten.

De atlas begint met een kaart van de Aarde als hemellichaam. Daarna zijn er 8 bladzijden met, vooral thematische, kaarten van de wereld. Vervolgens komen 14 bladzijden met kaarten van de werelddelen. Dan komen 16 bladzijden voor Europa en tenslotte 11 voor Italië.

De kaarten zijn vervaardigd in kleurenlithografie. Van de overzichtskaarten van de 'grote' werelddelen is er zowel een natuurkundig als een staatkundig gekleurde versie – de natuurkundige kleuring is een hoogtekleuring met arcering voor bergen. De deelkaarten van de werelddelen zijn meestal staatkundig gekleurd. De kaarten van de landen van Europa zijn meestal natuurkundig gekleurd. Van de deelkaarten van Italië is er ook steeds een natuurkundig en een staatkundig gekleurde versie. Er is gebruik gemaakt van een beperkt aantal schalen – zie de lijst van kaarten, bijkaarten en schaal – waardoor de kaarten goed met elkaar vergelijkbaar zijn.

Op de kaarten staat bovenaan links steeds "Pasanisi:" en rechts "Atlante Scolastico Metodico" met het bladnummer – twee nummers als de kaart twee bladzijden beslaat. Onderaan de kaarten staan de kaartprojectie, een schaalstok, de tekst "Gotha: Justus Perthes" en de schaal; helemaal onderaan staat "Roma: Società Editrice Dante Alighieri".

Uitgaven

Van deze atlas bestaan in ieder geval uitgaven uit de jaren 1900, 1902, 1903, 1906 en 1907. In dit exemplaar staat op de titelpagina het jaar 1900.

Vergelijking met Deutscher Schulatlas

In het voorwoord van de atlas wordt de Deutsche Schulatlas van Richard Lüddecke genoemd als bron van veel kaarten. Uit die atlas zijn inderdaad ruim 30 kaarten overgenomen en aangepast, uit de 2e druk maar ook uit latere uitgaven. De thematische kaarten van de wereld zijn ontleend aan Alexander Supan – onder andere auteur van (school)boeken over geografie. De kaart van Midden-Afrika lijkt overgenomen uit de Sydow-Wagner atlas. Van de overige kaarten heb ik de herkomst niet kunnen vaststellen.

Vergeleken met de Duitse atlas is de volgorde van de kaarten omgekeerd. In de Duitse atlas gaan de kaarten van locaal (Duitsland) naar mondiaal (wereldkaarten) en hier is dat precies andersom: aan het begin de wereldkaarten, daarna de werelddelen en Europa, en aan het einde de kaarten van Italië. Details zijn te vinden in de vergelijkende tabel. Er is ook een aparte pagina met plaatjes van de kaarten van beide atlassen ter vergelijking naast elkaar.

Pasanisi, Atlante Scolastico Metodico (1900)

• Below is a description of the atlas in keywords. Related pages
  • Preface to the atlas
  • Pictures of the atlas
  • Tables and lists to the atlas
  • Comparison (pictures) with Lüddecke, Deutscher Schulatlas

• Title description
  • Title: Pasanisi, Atlante Scolastico Metodico
    Publisher: Società Editrice Dante Alighieri, Roma (and Justus Perthes, Gotha)
    Year: 1900
  • Title page: Dr. Fr. M. Pasanisi.
    Atlante Scolastico Metodico.
    50 facciate con 74 carte.
    Roma: Società Editrice Dante Alighieri. 1900. Translation:
    Dr. F.M. Pasanisi
    Methodical School atlas
    50 pages with 74 maps
    Rome, Dante Alighieri Publishing Company. 1900
  • Pasanisi, Atlante Scolastico Metodico, 1900
    Front cover   XL
    This is the Italian version of Lüddecke, Deutscher Schulatlas. This atlas was produced by Justus Perthes in Gotha (Germany) and published by the Società Editrice Dante Alighieri in Rome (Italy). The atlas appeared in the 1900-1907 period; the 1910 editon was still produced by Justus Perthes but not purchased by Società Editrice Dante Alighieri anymore.
  • The author Francesco Maria Pasanisi (1852-1905) had originally studied language and literature. In the 1890s he became interested in geography and cartography, especially in teaching this at High School (data from the Università degli studi di Bergamo).
  • In the preface of this atlas Pasanisi refers to the two publications from Justus Perthes that served him as an example: the atlases by Sydow-Wagner and Lüddecke. Some two thirds of the maps in this atlas were derived from those two, actually only from Lüddecke, while the other third – especially the regional maps of Italy – is his own work.
• Binding
  • The atlas has a light brown cloth binding  (26 × 30 cm, W × H).  On its front cover are the name of the author, the title and the publisher.
• Contents
  • The front endpaper contains the key to map symbols. Thereafter are the title page, the table of contents and the preface with information on the transcription of names used on the maps. Next are the 50 map pages, printed on two sides with sometimes a double page map: see the list of maps.
  • First in the atlas is a map of the Earth as an astronomical object. Thereafter are 8 pages with maps of the world, mostly thematic. Next are 14 pages for the continents, 16 for Europe and 11 for Italy.
  • The maps have been produced in color lithography. The general maps of the 'large' continents are given in both physical and political versions – the physical coloring has elevation colors with hachuring for mountains. The regional maps of the continents are usually colored politically. The maps of the European countries are mainly colored physically. The regional maps of Italy are present in both physical and political versions. Only a few different scales have been used – see the list of maps, inset maps and scale – making the maps easily comparable.
  • In the upper margin is on the left the text "Pasanisi:" and on the right "Atlante Scolastico Metodico" with the sheet number – two numbers for a double page map. In the bottom margin are mentioned the map projection, a linear scale, the text "Gotha: Justus Perthes" and the scale; below is the text "Roma: Società Editrice Dante Alighieri".
• Printings
  • The atlas was published with certainty in 1900, 1902, 1903, 1906 and 1907. This copy has the year 1900 on its title page.
• In comparison with Deutscher Schulatlas
  • In the preface of the atlas the Deutsche Schulatlas by Richard Lüddecke is mentioned as the source of many maps. Actually more than 30 maps from that atlas have been adopted, from the 2nd edition and also from later editions. The thematic world maps have been adopted from Alexander Supan – an author of geography handbooks and text books. The Central Africa map seems to be derived from the Sydow-Wagner atlas. I have not been able to find the origin of the other maps.
  • The order of the maps of the German atlas is the opposite of the order in this atlas. In the German version the maps range from local (Germany) to global (world maps) which has been reversed here: first the world maps, then the continents and Europe and in the end the maps of Italy. Details can be found in the comparison table. There is also a separate page with pictures of the maps of both atlases side by side for comparison purposes.

© M. Witkam, 2011