Meyer's Zeitungs-Atlas (1849-1852)

See below for (a summary of) this text in English.

Hieronder staat de beschrijving van de atlas. Daarbij horen ook de volgende pagina's

• Plaatjes van de atlas
• Tabellen en lijsten bij de atlas
• Vergelijking van Meyer's Zeitungs-Atlas (1849-1852), Meyer's Universal-Atlas (1830-1840), Berghaus' Physikalischer Atlas (1837-1848)

Titelgegevens

Titel: Meyer's Zeitungs-Atlas
Uitgever: Bibliographisches Institut
Jaar: 1849-1852 (-1857)

Titelpagina (complete atlas): Neuester Zeitungs-Atlas für Alte & Neue Erdkunde
Herausgegeben von J. Meyer
Chef des Bibliographischen Instituts in Hildburghausen, Amsterdam, und New-York
Stahlstich, Druck & Verlag des Bibliographischen Instituts.
Preis: In 31 Lieferungen: 4 1/10 Thlr. = 7 1/2 Fl. rhl. Gebunden: 5 Thlr. Cr. = 8 3/4 Fl. rhein. Vertaling:
Nieuwste actuele atlas voor historische en hedendaagse geografie
Onder redactie van J. Meyer
Hoofd van het Bibliographische Instituut in Hildburghausen, Amsterdam en New York
Staalgravure, druk en uitgave van het Bibliographische Instituut.
Prijs: in 31 afleveringen: 4 1/10 Thaler = 7 1/2 Fl. rhl. Ingebonden: 5 Thlr. Cr. = 8 3/4 Fl. rhein.

• Meyer's Zeitungs-Atlas (1849-1852)
  Inhoudsopgave / Table of contents
  De letterlijke vertaling van de titel 'Zeitungs-Atlas' is 'krantenatlas'. De bedoeling van deze titel schijnt te zijn dat de atlas zo actueel is als een krant. Daarom is hier gekozen voor de vertaling 'actuele atlas'.
• Zoals de titel aangeeft, verscheen de atlas in 31 afleveringen. De eerste 30 daarvan bevatten elk 4 kaartbladen. De 31e aflevering bevatte 3 kaarten en de titelpagina. In totaal bevat deze uitgave dus 123 kaarten.
• De hier gegeven titel is die van de titelpagina van de complete atlas. De afleveringen verschenen met de titel
  • Meyer's Zeitungs-Atlas für Krieg und Frieden
  ofwel 'Meyer's actuele atlas voor oorlog en vrede'.
• In de periode 1853-1857 werd het aantal kaarten uitgebreid tot ongeveer 150. Daarbij werden ook de volgende titels gebruikt
  • Meyer's Zeitungs- und Groschen-Atlas
  • Meyer's Groschen-Atlas
  Voor de Groschen-Atlas (1853-1869) waren 180 kaarten gepland, maar daarvan zijn er waarschijnlijk niet meer dan 164 verschenen.
• Deze atlas is de opvolger van Meyer's Universal-Atlas (1830-1840). Zoals bij die atlas zijn de kaarten uit de Zeitungs-Atlas ook gebruikt in de encyclopedieën van het Bibliographische Institut (Meyers Lexikon). Vanaf 1892 zijn, juist andersom, de kaarten uit de encyclopedie gebundeld tot atlas.
• Naast deze betrekkelijk kleine atlassen verschenen in de periode 1843-1877 ook twee veel grotere atlassen, zowel in afmetingen als in aantal kaarten.
  • Meyer's Großer Hand-Atlas (1843-1860, 170 kaarten en plattegronden)
  • Meyer's Hand-Atlas (1862-1877, 100 kaarten)
• De hoofdvestiging van het Bibliographische Institut was in Hildburghausen (Thüringen). Uit de titel van deze atlas en de teksten op de kaarten blijkt dat er nevenvestigingen waren in Amsterdam, Parijs, New York en Philadelphia. De kaarten werden (ook) gegraveerd in Schweinfurt (Beieren), ongeveer 60 kilometer ten zuidwesten van Hildburghausen.

Band

De kaarten van de atlas verschenen van 1849 tot 1852 in afleveringen. Ze zijn meestal ongevouwen ingebonden. In mijn exemplaar hebben de ongevouwen kaartbladen de afmetingen  32 × 26,5 cm (B × H).

Inhoud

De atlas bevat titelpagina, inhoudsopgave en 123 kaartbladen. De nummering van de kaarten is verwarrend. In de inhoudsopgave – tevens aanwijzing voor de volgorde van inbinden – zijn de kaarten genummerd in een 'logische' volgorde. Dat is ook de nummering die hier gebruikt is, onder andere bij alle plaatjes. Maar op de kaarten zelf staan de nummers van de volgorde waarin de kaarten verschenen zijn. Als je pech hebt, zijn de kaarten in die volstrekt onlogische volgorde ingebonden (Wereldkaart, Denemarken, Oostenrijk, Canada, Nederland, enz.) Zie voor details het overzicht van inhoud, kaarten en datering van de atlas.

De kaarten zijn gegraveerd in staal; de meeste zijn met de hand gekleurd (randkleur). Aan de bovenkant staat steeds het nummer van de kaart, in de volgorde waarin de kaarten verschenen zijn. Op veel kaarten staat ook het jaar van verschijnen vermeld. In combinatie met de volgorde van verschijnen is daardoor elke kaart precies te dateren. Zie daarvoor de tabel van kaarten in volgorde van uitgave.

Op ruim tweederde van de kaarten staat de tekenaar/cartograaf genoemd. De meest voorkomende namen zijn die van Radefeld en Renner. Op ruim een kwart van de kaarten staat ook de naam van de graveur. Zie het overzicht van cartografen en graveurs. Verder staat vaak de vestigingsplaats van de uitgever genoemd. Naast Hildburghausen zijn dat Amsterdam, Parijs, Philadelphia en New York. Er is geen duidelijk verband met de datering van de kaarten. De precieze gegevens zijn te vinden in het overzicht van de vestigingsplaatsen van de uitgever.

Meyer's Zeitungs-Atlas (1849-1852)
81d. Leyden

De atlas is als volgt ingedeeld.

1. Sterrenkunde: 1 kaart
2. Historische geografie: 10 kaarten (oude geschiedenis)
3. Hedendaagse geografie: 96 kaarten
4. Fysische geografie: 16 kaarten

Het gedeelte met kaarten van de hedendaagse geografie begint met 7 kaarten van de wereld en de werelddelen. Daarna komen 66 kaarten van landen en gebieden in Europa, 4 deelkaarten van Azië, 14 van Amerika en 3 van Afrika. De laatste twee kaarten van dit deel zijn plattegronden van de steden Londen en Parijs.

Opvallend in deze atlas is het grote aantal bijkaarten met (omgevingen van) grotere en ook kleinere steden. Sommige daarvan zij zo gedetailleerd dat ze als plattegrond gebruikt zouden kunnen worden. Op de pagina met plaatjes zijn ze in groter formaat afgebeeld. Het totale overzicht is te vinden in de lijst van kaarten, bijkaarten en schaal.

Vergelijking met Meyer's Universal-Atlas

Deze Zeitungs-Atlas (1849-1852) is de opvolger van Meyer's Universal-Atlas (1830-1840). Uit die Universal-Atlas zijn 77 van de 90 kaarten overgenomen, vaak zonder wijzigingen – de suggestie van actualiteit is dus niet juist. Van de oorspronkelijke 16 kaarten over de oude geschiedenis zijn er nog 10 over. Er zijn nogal wat extra kaarten in de afdeling 'hedendaagse geografie': 96 in plaats van 73 bladen, met als opvallendste aanvulling de 6 deelkaarten van de Verenigde Staten van Amerika. De afdeling 'fysische geografie' bevat 15 nieuwe kaarten. De meeste daarvan zijn overigens zonder bronvermelding gekopieerd uit Berghaus' Physikalischer Atlas. Een kaart (110. Lengtes van rivieren) is gebaseerd op de Britse Black's General Atlas. Zie verder

• Vergelijking (tabel) van Zeitungs-Atlas met Universal-Atlas
• Vergelijking (tabel) van Universal-Atlas met Zeitungs-Atlas
• Herkomst (tabel) van de kaarten Fysische geografie
• Vergelijking (plaatjes) van Meyer's Zeitungs-Atlas (1849-1852), Meyer's Universal-Atlas (1830-1840), Berghaus' Physikalischer Atlas (1837-1848)

De statistische tabellen uit de Universal-Atlas zijn in de Zeitungs-Atlas vervallen.

Meyer's Zeitungs-Atlas (1849-1852)

• Below is a description of the atlas in keywords. Related pages
  • Pictures of the atlas
  • Tables and lists to the atlas
  • Comparison of Meyer's Zeitungs-Atlas (1849-1852), Meyer's Universal-Atlas (1830-1840), Berghaus' Physikalischer Atlas (1837-1848)

• Title description
  • Title: Meyer's Zeitungs-Atlas
    Publisher: Bibliographisches Institut
    Year: 1849-1852 (-1857)
  • Title page (complete atlas): Neuester Zeitungs-Atlas für Alte & Neue Erdkunde
    Herausgegeben von J. Meyer
    Chef des Bibliographischen Instituts in Hildburghausen, Amsterdam, und New-York
    Stahlstich, Druck & Verlag des Bibliographischen Instituts.
    Preis: In 31 Lieferungen: 4 1/10 Thlr. = 7 1/2 Fl. rhl. Gebunden: 5 Thlr. Cr. = 8 3/4 Fl. rhein. Translation:
    Newest up-to-date Atlas for Ancient and Modern Geography
    Edited by J. Meyer
    Chief of the Bibliographical Institute in Hildburghausen, Amsterdam and New York
    Engraved in steel, printed and published by the Bibliographical Institute.
    Price: In 31 installments: 4 1/10 Thlr. = 7 1/2 Fl. rhl. Bound: 5 Thlr. Cr. = 8 3/4 Fl. rhein.
  • Meyer's Zeitungs-Atlas (1849-1852)
    Inhoudsopgave / Table of contents
    A literal translation of 'Zeitungs-Atlas' is 'newspaper atlas'. This was meant to indicate that the atlas is as up-to-date as a newspaper, which explains the translation given here.
  • The atlas was published in 31 installments as indicated in the title. The first 30 installments contained 4 map sheets each. The last one had 3 maps and the title page, so this edition contains 123 maps.
  • The title given here is the title of the complete atlas. The installments were published with the title
    • Meyer's Zeitungs-Atlas für Krieg und Frieden
    or 'Meyer's up-to-date Atlas for War and Peace'.
  • In the years 1853-1857 the number of maps increased to about 150. Alternative titles were
    • Meyer's Zeitungs- und Groschen-Atlas
    • Meyer's Groschen-Atlas
    Some 180 maps were planned for the Groschen-Atlas (1853-1869), but probably not more than 164 of them were actually published.
  • This atlas is the successor to Meyer's Universal-Atlas (1830-1840). As with that atlas, the maps from the Zeitungs-Atlas were also used in the encyclopedias published by the Bibliographische Institut (Meyers Lexikon). From 1892 on the maps form the encyclopedia have in turn been used to compose a separate atlas.
  • In the years 1843-1877 two larger atlases, both in maps size and number of maps, were published.
    • Meyer's Großer Hand-Atlas (1843-1860, 170 map sheets and city plans)
    • Meyer's Hand-Atlas (1862-1877, 100 map sheets)
  • The headquarters of the Bibliographische Institut were located in Hildburghausen (Thuringia). The title of the atlas and text on the maps indicate that there were branches in Amsterdam, Paris, Philadelphia and New York. The maps were (also) engraved in Schweinfurt (Bavaria), approximately 60 kilometer southwest of Hildburghausen.
• Binding
  • The maps of the atlas were published in installments from 1849 through 1852. They were usually bound unfolded. In my copy their size is  32 × 26.5 cm (W × H).
• Contents
  • The atlas contains a title page, a table of contents and 123 map sheets. The numbering of the maps is confusing. In the table of contents – also meant to indicate the binding order – the maps are numbered in a 'logical' sequence. This is the numbering scheme used here, also for the pictures of the atlas. But the individual maps are numbered in the order in which they were published. Unfortunately they have sometimes been bound in this curious order (World map, Denmark, Austria, Canada, Netherlands, etc.) Details can be found in the overview of contents, maps and date.
  • The maps have been engraved in steel and most of them are hand colored in outline. In the top margin is often the number of the map, given in the publication order. On many maps the year of publication is indicated. Combined with the order of publication every map can be dated accurately. See the list of maps in publication order.
  • On more than two thirds of the maps the cartographer is mentioned. The most frequent names are those of Radefeld and Renner. On a quarter of the maps there is also the name of the engraver. See the list of cartographers and engravers. The location of the publisher is also mentioned on most maps. Besides Hildburghausen these locations are Amsterdam, Paris, Philadelphia and New York. There is no clear relationship with the publication year of the maps. Details can be found in the list of publisher locations.
  • Meyer's Zeitungs-Atlas (1849-1852)
    50a. Verona
    The atlas is subdivided into the following sections.
    1. Astronomy: 1 sheet
    2. Ancient geography: 10 sheets
    3. Modern geography: 96 sheets
    4. Physical geography: 16 sheets
    The section on modern geography has 7 maps of the world and the continents, followed by 66 maps of countries and regions in Europe, 4 regional maps of Asia, 14 of the Americas and 3 of Africa. It concludes with plans of the cities of Paris and London.
  • Remarkable in this atlas is the large number of inset maps of larger and smaller cities (or their environs). Some of them are as detailed as to be used as a city plan. On the picture page they are shown enlarged. See also the list of maps, inset maps and scale.
• In comparison with Meyer's Universal-Atlas (1830-1840)
  • This Zeitungs-Atlas (1849-1852) is the successor to Meyer's Universal-Atlas (1830-1840). From that Universal-Atlas 77 (out of 90) maps have been adopted, often without any modification – so the suggestion of the atlas title to be up-to-date is not correct. From the original 16 maps on ancient history, 10 have been used again. The section on modern geography has been expanded considerably: from 73 to 96 sheets. The most notable addition is the series of 6 regional maps of the United States of America. The section on physical geography contains 15 new maps. Most of these have been copied from Berghaus' Physikalischer Atlas (without mentioning the source). One map (110. River lengths) is based upon Black's General Atlas. Details can be found in the following tables.
    • Zeitungs-Atlas as opposed to Universal-Atlas (table)
    • Universal-Atlas as opposed to Zeitungs-Atlas (table)
    • Origin of maps on Physical geography (table)
    • Comparison (pictures) of Meyer's Zeitungs-Atlas (1849-1852), Meyer's Universal-Atlas (1830-1840), Berghaus' Physikalischer Atlas (1837-1848)
    The statistical tables in the Universal-Atlas have been omitted from the Zeitungs-Atlas.

© M. Witkam, 2010