E. Wagner's Atlas der Geheele Aarde (ca. 1850)
See below for (a summary of) this text in English.
Hieronder staat de beschrijving van de atlas. Daarbij horen ook de volgende pagina's
Titelgegevens
Titel: E. Wagner's Atlas der Geheele Aarde
Uitgever: Dannenfelser en Doorman, Utrecht
Jaar: ca. 1850
Titelpagina:
Atlas der Geheele Aarde, in 28 kaarten.
Voor scholen en eigene studie bewerkt door E. Wagner.
Inhoud: ...
Utrecht, Dannenfelser en Doorman.
- Dit is, voor zover bekend, de enige Nederlandse uitgave van de Duitse 'Atlas der neuesten Erdkunde' van Eduard Wagner. Die schoolatlas verscheen in minstens 37 edities, onder verschillende titels en bij verschillende uitgevers, van 1840 tot ongeveer 1880; zie ook het overzicht.
- Het enige Nederlandstalige aan deze atlas is de titelpagina, en de atlas is uitgegeven door de Nederlandse uitgever Dannenfelser en Doorman in Utrecht. De kaarten zijn dezelfde als die in de Duitse uitgave van Eduard Janitsch in Mainz.
- Er wordt nergens een jaar van uitgave vermeld. De datering ca. 1850 van de atlas is dus een schatting. Op kaart 25 (Noord-Amerika) loopt de grens van de Verenigde Staten en Mexico zoals tussen 1848 en 1853. Californië hoort na de Vrede van Guadalupe Hidalgo (1848) al bij de Verenigde Staten en de Gadsdenaankoop (Gadsden Purchase: 1853), waarbij de grens van Verenigde Staten en Mexico verder naar het zuiden werd gelegd, heeft nog niet plaatsgevonden. Merkwaardigerwijs staan op kaart 26 (Verenigde Staten) de grenzen van Texas van rond 1840.
Band
Dit exemplaar heeft een kartonnen band beplakt met zwart linnen. De afmetingen zijn 25,5 × 32 cm (H × B). De titelpagina en de kaarten waren oorspronkelijk gevouwen, maar ze zijn hier opengevouwen ingebonden.
Inhoud
De atlas heeft een titelpagina (in het Nederlands) en 28 kaarten (in het Duits). Hij begint met 2 sterrenkundige kaarten en een wereldkaart. Daarna zijn er 19 kaarten van de landen in Europa, waarvan 8 van Duitsland en Oostenrijk. Tenslotte zijn er 6 kaarten van de andere werelddelen, 5 overzichtskaarten en een kaart van het oostelijk deel van de Verenigde Staten. Zie ook de inhoudsopgave.
De kaarten zijn vervaardigd in lithografie. De meeste zijn met de hand staatkundig gekleurd: randkleur met bies. De sterrenkundige kaarten (1 en 2) zijn ongekleurd, de wereldkaart (3) en de rivier- en bergkaart van Duitsland (5) hebben kleurendruk. Het reliëf op de handgekleurde kaarten is aangegeven met zwarte arcering.
In de bovenmarge staat rechts het kaartnummer in Romeinse cijfers, soms voorafgegaan door de tekst "Wagners Schul Atlas" (kaarten 1, 2, 3, 5). In de benedenmarge staat links de naam van het lithografische bedrijf Ed. Wagner of Wagner u. Kohl in Darmstadt (niet op kaart 3); in het midden staat de naam van de Duitse uitgever Ed. Janitsch in Mainz (niet op kaart 3). Op bijna alle kaarten staat binnen het kaartkader de naam van de cartograaf Eduard Wagner (niet op de kaarten 1, 2, 3, 5). Meestal is er ook een schaalstok waaruit de schaal van de kaart is af te leiden.
E. Wagner's Atlas der Geheele Aarde (ca. 1850)
- Below is a description of the atlas in keywords. Related pages
- Title description
- Title: E. Wagner's Atlas der Geheele Aarde
Publisher: Dannenfelser en Doorman, Utrecht
Year: ca. 1850 - Title page:
Atlas der Geheele Aarde, in 28 kaarten.
Voor scholen en eigene studie bewerkt door E. Wagner.
Inhoud: ...
Utrecht, Dannenfelser en Doorman. Translation:
Atlas of the Entire Earth in 28 maps.
Edited for schools and home study by E. Wagner.
Contents: ...
Utrecht, Dannenfelser en Doorman. - As far as known, this is the only Dutch edition of the German 'Atlas der neuesten Erdkunde' by Eduard Wagner. That school atlas was published in at least 37 editions, under varying titles and by several publishers, from 1840 until about 1880; see also the overview.
- The only Dutch language element in this atlas is the title page, and the atlas was published by Dannenfelser en Doorman in Utrecht, Netherlands. The maps are identical to those in the German edition from Eduard Janitsch in Mainz.
- A publication year is not mentioned in the atlas. Therefore the year (ca. 1850) is an estimate. On map 25 (North America) the border of the United States and Mexico is drawn as it was between 1848 and 1853. California already belongs to the United States after the Treaty of Guadalupe Hidalgo (1848) and the Gadsden Purchase (1853) has not yet taken place. Curiously, on map 26 (United States) the borders of Texas are depicted as in ca. 1840.
- Title: E. Wagner's Atlas der Geheele Aarde
- Binding
- This copy has a cardboard binding pasted with black cloth. It measures 25.5 × 32 cm (H × W). Originally the title page and maps were folded but here they have been bound unfolded.
- Contents
- The atlas has a title page (in Dutch) and 28 maps (in German). It begins with 2 astronomical maps and one world map. Thereafter are 19 maps of the European countries, among which 8 for Germany and Austria. In the end are 6 maps of the other continents, 5 general maps and a map of the eastern half of the United States. See also the table of contents.
- The maps have been produced in lithography. Most of them are hand colored politically, in outline color with edging. The astronomical maps (1 and 2) are uncolored, the world maps (3) and the river and mountain map of Germany (5) have printed color. Mountain areas on the hand colored maps are indicated with black hachuring.
- In the upper margin on the right is the map number in Roman numerals, sometimes preceded by the text "Wagners Schul Atlas" (maps 1, 2, 3, 5). In the lower margin on the left is the name of the lithographic shop Ed. Wagner or Wagner u. Kohl in Darmstadt (not on map 3); in the center is the name of the German publisher Ed. Janitsch in Mainz (not on map 3). Inside the map from of almost all maps the name of the cartographer Eduard Wagner is mentioned (not on maps 1, 2, 3, 5). Usually there is also a linear scale from which the map scale can be derived.
© M. Witkam, 2015
met dank aan / courtesy of: E.M. Schipper
