Velhagen & Klasings Kleiner Geschichtsatlas, 6e druk (1913)

See below for (a summary of) this text in English.

Hieronder staat de beschrijving van de atlas. Daarbij horen ook de volgende pagina's

• Voorwoord bij de atlas
• Plaatjes van de atlas
• Tabellen en lijsten bij de atlas
• Vergelijking (plaatjes) met de 5e druk

Titelgegevens

Titel: Velhagen & Klasings Kleiner Geschichtsatlas
Uitgever: Velhagen & Klasings, Bielefeld / Leipzig
Jaar: 1913 (6e druk)

Titelpagina: Velhagen & Klasings Kleiner Geschichtsatlas
bearbeitet und herausgegeben von F.W. Putzger.
Sechste durchgesehene und verbesserte Auflage. Neue Ausgabe.
Bielefeld und Leipzig  Verlag von Velhagen & Klasing  1913. Vertaling:
Velhagen & Klasings beknopte historische atlas
bewerkt door F.W. Putzger.
Zesde herziene en verbeterde druk. Nieuwe uitgave.
Bielefeld en Leipzig  Uitgeverij Velhagen & Klasing  1913.

• Velhagen & Klasings Kleiner Geschichtsatlas, 1913
  Voorkant band   XL
  Dit is, voor zover bekend, de laatste editie van deze atlas. Hij werd uitgegeven tussen 1889 en 1913 en hij was bedoeld voor gebruik bij de beginfase van het geschiedenisonderwijs, dus voor de eerste klassen van de middelbare school. Bij het geschiedenis­onderwijs in een latere fase wordt in het voorwoord de grotere Putzgers Historischer Schul-Atlas aanbevolen.
• De auteur van deze atlas is Friedrich Wilhelm Putzger, leraar aardrijkskunde en geschiedenis, later inspecteur van het onderwijs. Volgens zijn biografie was hij vanaf 1888 niet meer betrokken bij het samenstellen van "Putzgers Historischer Schul-Atlas". Vanaf 1891 wordt hij daarin ook niet meer als auteur genoemd – de atlas draagt tot op heden nog steeds zijn naam. Blijkbaar heeft hij wel tot zijn overlijden in 1913 aan deze basisuitgave gewerkt.

Band

De atlas heeft een kartonnen band met linnen rug; de afmetingen zijn  28,5 × 22,5 cm (H × B).  Op de voorkant staan de titelgegevens binnen een Jugendstil-kader. De achterkant is leeg. Aan de binnenkant van de band is er voorin een Jugendstil-schutblad met op de achterkant een advertentie voor "F.W. Putzgers Historischer Schul-Atlas". Achterin staan advertenties voor enkele leerboeken voor geschiedenis.

Inhoud

De atlas heeft een titelpagina en een bladzijde met het voorwoord en de inhoudsopgave. Daarna komen 18 bladzijden met kaarten. De meeste daarvan beslaan één bladzijde, maar er zijn twee kaarten op ieder twee bladzijden. Er is geen register.

De eerste 7 bladzijden bevatten kaarten van de wereld in de Oudheid. Op de overige 11 bladzijden staan kaarten over de Middeleeuwen (3) en de Nieuwe Tijd (8). De kaartbladzijden bevatten in het algemeen een hoofdkaart en enkele bijkaarten. Zie voor de details de lijst van kaarten, bijkaarten en schaal.

De kaarten zijn duidelijk bedoeld voor gebruik bij de beginfase van het geschiedenisonderwijs. In tegenstelling tot die in de "Historischer Schul-Atlas" zijn ze tamelijk leeg, met weinig namen en details. Het formaat van de bladzijden is ook iets groter. De kaarten maken daardoor een heel heldere indruk.

De kaarten zijn vervaardigd in lithografie en afgedrukt in zinkdruk. Er is vlakkleur of randkleur gebruikt om de staatkundige indeling aan te geven. In de bovenmarge staan nummer en naam van de kaart. De verdere gegevens staan binnen het kaartkader.

Vergelijking met de 5e druk

Vergeleken met de 5e druk zijn er enkele wijzigingen. In de titelpagina wordt niet langer het gebruik van de atlas in "gehobene Volksschulen" vermeld. In het voorwoord wordt de atlas ook aanbevolen voor andere schooltypen.

Ook op enkele kaarten zijn wijzigingen aangebracht.

• Kaart 14.15 (Europa 1812) heeft een extra bijkaartje van veldslagen in België.
• Kaart 17 (Duitse eenwording) heeft een andere indeling en gedeeltelijk andere bijkaarten.
• Kaart 18 (Ontwikkeling van Pruisen) heeft andere bijkaarten.

Alle details zijn te zien op de aparte pagina met plaatjes van beide edities ter vergelijking naast elkaar.

Velhagen & Klasings Kleiner Geschichtsatlas, 6th edition (1913)

• Below is a description of the atlas in keywords. Related pages
  • Preface to the atlas
  • Pictures of the atlas
  • Tables and lists to the atlas
  • Comparison (pictures) with the 5th edition

• Title description
  • Title: Velhagen & Klasings Kleiner Geschichtsatlas
    Publisher: Velhagen & Klasings, Bielefeld / Leipzig
    Year: 1913 (6th edition)
  • Title page: Velhagen & Klasings Kleiner Geschichtsatlas
    bearbeitet und herausgegeben von F.W. Putzger.
    Sechste durchgesehene und verbesserte Auflage. Neue Ausgabe.
    Bielefeld und Leipzig  Verlag von Velhagen & Klasing  1913. Translation:
    Velhagen & Klasings concise historical atlas
    edited by F.W. Putzger.
    Fifth revised and improved edition. New edition.
    Bielefeld and Leipzig  Velhagen & Klasing Publishers  1913.
  • Velhagen & Klasings Kleiner Geschichtsatlas, 1913
    Front cover   XL
    As far as known, this is the last edition of the atlas. It was published between 1889 and 1913, meant to be used in the first phase of history education, for the first classes of secondary school therefore. For subsequent history education the more comprehensive Putzgers Historischer Schul-Atlas is recommended in the preface.
  • The author of this atlas is Friedrich Wilhelm Putzger, geography and history teacher, later inspector of education. From 1888, according to his biography, he was not involved in the compilation of "Putzgers Historischer Schul-Atlas" anymore. From 1891 he is no longer mentioned as an author – the atlas bears his name until today. Apparently he has been working on this basic edition until his death in 1913.
• Binding
  • The atlas has a cardboard binding with a cloth spine; its dimensions are  28.5 × 22.5 cm (H × W).  On the front cover the title information is given inside an art nouveau frame. The back cover is empty. Inside the front cover is an art nouveau endpaper with an advertisement for "Putzgers Historischer Schul-Atlas", Inside the back cover are advertisements for some history textbooks.
• Contents
  • The atlas has a title page and a page with the preface and the table of contents. Thereafter are 18 pages with maps. Most maps are single page but two maps are double page. There is no index.
  • On the first 7 pages are maps of the Ancient world. The other 11 pages contain maps on the Middle Ages (3) and modern history (8). Usually the pages contain one main maps and several inset maps. Details can be found in the list of maps, inset maps and scale.
  • The maps are designed to be used in the first phase of history education. In contrast with those in the "Historischer Schul-Atlas" they are relatively empty, without many names and details. The page size is also slightly larger. The maps thus make a very clear impression.
  • The maps have been produced in lithography and printed in zincography. Area or outline color is used to indicate the political subdivision. In the upper margin the map name and number are given. All other information is inside the map frame.
• In comparison with the 5th edition
  • Some changes have been made in comparison with the 5th edition. The title page no longer recommends the use of the atlas in "gehobene Volksschulen". In the preface, other school types are mentioned as well.
  • Some maps also have minor changes.
    • Map 14.15 (Europe 1812) has an additional inset map of the battle fields in Belgium.
    • Map 17 (German unification) has a different lay-out and partially different inset maps.
    • Map 18 (Development of Prussia) has other inset maps.
  • All details can be seen on the separate page with pictures of both editions side by side for comparison purposes.

© M. Witkam, 2015