Putzgera Atlas historyczny, 6e-7e druk (1923-ca. 1927)

See below for (a summary of) this text in English.

Hieronder staat de beschrijving van de atlas. Daarbij horen ook de volgende pagina's

• Plaatjes van de atlas
• Tabellen en lijsten bij de atlas

Titelgegevens

Titel: Putzgera Atlas historyczny
Uitgever 6e druk: M. Eizenkremer, Warschau
Uitgever 7e druk: Księgarnia Wysyłkowa G. Dorn, Warschau
Oorspronkelijk: Velhagen & Klasing, Bielefeld / Leipzig
Jaar: 1923 (6e druk), ca. 1927 (7e druk)

Titelpagina 6e druk: F. W. Putzgera Atlas historyczny
do dziejów starożytnych, średniowiecznych i nowożytnych
dla użytku wyższych i średnich zakładów naukowych Austro-Węgier
Wydali Alfred Baldamus i Ernest Schwabe.
Zawiera 52 map wielkich i 61 mniejszych.
Wydanie polskie opracowali J. Lewicki i Wł. Bojarski
Wydanie 6. Vertaling:
F.W. Putzgers historische schoolatlas
voor de geschiedenis van de Oudheid, de Middeleeuwen en de Nieuwe Tijd
voor gebruik in hogere en middelbare onderwijsinstellingen in Oostenrijk-Hongarije
onder redactie van Alfred Baldamus en Ernest Schwabe.
Bevat 52 hoofd- en 61 bijkaarten.
Poolse uitgave samengesteld door J. Lewicki i Wł. Bojarski.
6e druk

Omslagtitel 6e druk: F. W. Putzgera Atlas historyczny
opracowali J. Lewicki i Wł. Bojarski
Nakładem  M. Eizenkremer w Warszawie  1923

Titelpagina 7e druk: P. W. Putzgera Atlas historyczny
do dziejów starożytnych, średniowiecznych i nowożytnych
dla użytku wyższych i średnich zakładach naukowych
Zawiera 52 map wielkich i 61 mniejszych.
Opracowali J. Lewicki i Wł. Bojarski.
Wydanie VII.
Skład główny  Księgarnia Wysyłkowa G. Dorn  Warszawa. Vertaling:
F.W. Putzgers historische schoolatlas
voor de geschiedenis van de Oudheid, de Middeleeuwen en de Nieuwe Tijd
voor gebruik in hogere en middelbare onderwijsinstellingen
Bevat 52 hoofd- en 61 bijkaarten.
Samengesteld door J. Lewicki i Wł. Bojarski.
7e druk
Hoofddepot  Verzendboekhandel G. Dorn  Warschau.

Omslagtitel 7e druk: P. W. Putzgera Atlas historyczny
opracowali J. Lewicki i Wł. Bojarski
Skład główny  Księgarnia Wysyłkowa G. Dorn  Warszawa.

• Putzgera Atlas historyczny, 1923, ca. 1927
  Voorkant band   XL
  Op deze pagina staat een beschrijving van de 6e en 7e druk van de Poolse uitgave van de Duitse / Oostenrijkse "Putzgers Historischer Schul-Atlas". Van deze twee edities zijn de kaarten identiek; alleen band en titelpagina verschillen.
• De eerste drie edities werden in de periode 1903-1918 uitgegeven door A. Pichlers Weduwe & Zoon in Wenen. Ze waren samengesteld voor de Poolstalige scholen in Oostenrijk-Hongarije. Van een 4e of 5e druk heb ik geen spoor kunnen vinden, wel van deze 6e en 7e druk.
• Het lijkt erop dat dit de laatste edities van de atlas zijn, ook nog eens met verschillende uitgevers: M. Eizenkremer en G. Dorn, beide in Warschau. Van de 7e druk wordt soms ook een andere uitgever vermeld: Dom Książki Polskiej (Huis van het Poolse Boek) in Warschau. Zie verder het overzicht en de lijst van alle edities.
• Van 1795 tot 1918 was Polen verdeeld tussen Rusland, Pruisen en Oostenrijk. In Rusland was het gebruik van het Pools in het onderwijs sinds 1865 verboden. In Pruisen werd een strikt beleid van germanisering gevoerd. Alleen in Oostenrijk was het gebruik van het Pools toegestaan in het onderwijs, net als van de andere talen in dat land. Het is daarom logisch dat in het net onafhankelijke Polen lesmateriaal uit Oostenrijk werd gebruikt. Later zijn er wel 'eigen' historische schoolatlassen gemaakt, zoals die van Eugeniusz Romer.

Band

Beide edities hebben een omslag van bruin papier met afmetingen  17,5 × 26 cm (B × H).  Op de voorkant staan de titel, de namen van de Poolse medewerkers J. Lewicki en Wł. Bojarski – niet die van de Duitse auteurs A. Baldamus en E. Schwabe – en de naam van de uitgever. Bij de 6e druk staat nog het jaartal 1923 vermeld. Merkwaardigerwijs heeft Friedrich Wilhelm Putzger in de 7e druk de voorletter P gekregen, terwijl de Poolse versie van Friedrich toch Fryderyk met een F is.

Inhoud

De atlas heeft een titelpagina, twee bladzijden met de inhoudsopgave en een kaartendeel van 32 kaartbladen met, volgens de titelpagina, 52 hoofd- en 61 bijkaarten. Er is geen register. Op de titelpagina worden in de 6e druk nog de Duitse auteurs A. Baldamus en E. Schwabe en de Oostenrijks-Hongaarse herkomst vermeld, in de 7e druk niet meer. De kaartbladen bevatten een of meer hoofdkaarten en meestal veel bijkaarten. Zie voor de details de lijst van kaarten, bijkaarten en schaal.

De atlas begint met 12 kaartbladen over de Oudheid. Daarna komen 20 bladen met kaarten over de Middeleeuwen en de Nieuwe Tijd, waaronder een kaart over de geschiedenis van de noordelijke Slavische volkeren. De kaarten zijn vervaardigd in lithografie en afgedrukt in zinkdruk. Hierdoor was kleurendruk vrij eenvoudig te realiseren en kon in grote oplagen worden gedrukt. Er is gebruik gemaakt van vlakkleur en randkleur om de staatkundige indeling aan te geven. In de bovenmarge staan nummer en naam van de kaart.

Vergelijking met eerdere uitgaven

Vergeleken met de 3e druk zijn er niet veel wijzigingen. Het omslag en de titelpagina zijn veranderd, de toelichtende tekst is weggelaten, de kaarten zijn zowat dezelfde. Enkele kleine wijzigingen

• Op de kaart van de Poolse delingen op blad Nº 26 is de grens van Polen van 1922 ingetekend.
• De kaart van Italië op blad Nº 29 nu als titel "Italië 1815-1918" heeft in plaats van "Italië 1815-heden".

Voor de volledigheid is er een tabel met een vergelijking van deze Poolse edities met de oorspronkelijke Oostenrijkse uitgave.

Putzgera Atlas historyczny, 6th-7th edition (1923-ca. 1927)

• Below is a description of the atlas in keywords. Related pages
  • Pictures of the atlas
  • Tables and lists to the atlas

• Title description
  • Title: Putzgera Atlas historyczny
    Publisher 6th edition: M. Eizenkremer, Warsaw
    Publisher 7th edition: Księgarnia Wysyłkowa G. Dorn, Warsaw
    Originally: Velhagen & Klasing, Bielefeld / Leipzig
    Year: 1923 (6th edition), ca. 1927 (7th edition)
  • Title page 6th edition: F. W. Putzgera Atlas historyczny
    do dziejów starożytnych, średniowiecznych i nowożytnych
    dla użytku wyższych i średnich zakładów naukowych Austro-Węgier
    Wydali Alfred Baldamus i Ernest Schwabe.
    Zawiera 52 map wielkich i 61 mniejszych.
    Wydanie polskie opracowali J. Lewicki i Wł. Bojarski
    Wydanie 6. Translation:
    F.W. Putzger's Historical School Atlas
    for the Ancient, Medieval and Modern History
    for use in higher and secondary educational institutes in Austria-Hungary
    Edited by Alfred Baldamus and Ernst Schwabe.
    Contains 52 main and 61 inset maps.
    Polish edition developed by J. Lewicki and Wł. Bojarski
    6th edition
  • Title on cover 6th edition: F. W. Putzgera Atlas historyczny
    opracowali J. Lewicki i Wł. Bojarski
    Nakładem M. Eizenkremer w Warszawie 1923
  • Title page 7th edition: P. W. Putzgera Atlas historyczny
    do dziejów starożytnych, średniowiecznych i nowożytnych
    dla użytku wyższych i średnich zakładach naukowych
    Zawiera 52 map wielkich i 61 mniejszych.
    Opracowali J. Lewicki i Wł. Bojarski.
    Wydanie VII.
    Skład główny  Księgarnia Wysyłkowa G. Dorn  Warszawa. Translation:
    P.W. Putzger's Historical School Atlas
    for the Ancient, Medieval and Modern History
    for use in higher and secondary educational institutes
    Contains 52 main and 61 inset maps.
    Developed by J. Lewicki and Wł. Bojarski
    7th edition
    Central Depot  Mail-order bookstore G. Dorn  Warsaw.
  • Title on cover 7th edition: P. W. Putzgera Atlas historyczny
    opracowali J. Lewicki i Wł. Bojarski
    Skład główny  Księgarnia Wysyłkowa G. Dorn  Warszawa.
  • Putzgera Atlas historyczny, 1923, ca. 1927
    Front cover   XL
    This page contains a description of the 6th and 7th editions of the Polish version of the German / Austrian "Putzgers Historischer Schul-Atlas". The maps in these two editions are identical. There are only differences in cover and title page.
  • The first three editions were published between 1903 and 1918 by A. Pichlers Widow & Son in Vienna. They were developed for Polish language schools in Austria-Hungary. These 6th and 7th editions were known, but I have not been able to trace a 4th or 5th edition.
  • It seems that these are the last editions of the atlas, also with two different publishers: M. Eizenkremer and G. Dorn, both in Warsaw. For the 7th edition sometimes another publisher is mentioned: Dom Książki Polskiej (House of the Polish Book) in Warsaw. See also the overview and the list of all editions.
  • From 1795 to 1918 Poland was partitioned between Russia, Prussia and Austria. In Russia the use of Polish was forbidden in education since 1865. Prussia had a strict germanisation policy. Only in Austria the use of the Polish language was allowed in education, as it was for the other languages of Austria. It is logical therefore that in newly independent Poland at first educational material from Austria was used. 'Own' historical school atlases have been produced later on, for example those from Eugeniusz Romer.
• Binding
  • Both editions have a brown paper cover measuring  17.5 × 26 cm (W × H).  On its front are mentioned the title, the names of the Polish developers J. Lewicki and Wł. Bojarski – not those of the German authors A. Baldamus and E. Schwabe – and the name of the publisher. On the 6th editions cover the year 1923 is given. Curiously in the 7th edition Friedrich Wilhelm Putzger is given the first initial P, although the Polish version of Friedrich is Fryderyk with an F.
• Contents
  • The atlas has a title page, two pages with the table of contents and a map section of 32 map sheets with, according to the title page, 52 main and 61 inset maps. There is no index. On the title page of the 6th edition the names of the German authors A. Baldamus and E. Schwabe and the Austro-Hungarian origin are still mentioned, but not in the 7th edition anymore. Each sheet contains one or more main maps and usually several inset maps. Details can be found in the list of maps, inset maps and scale.
  • The atlas begins with 12 map sheets on the Ancient world. Thereafter are 20 sheets on the Middle Ages and modern history, among which one sheet on the history of the northern Slavic nations. The maps have been produced in lithography and printed in zincography. This allowed for an easy color printing process in high volume. Area or outline color is used to indicate the political subdivision. In the upper margin the map name and number are given.
• In comparison with earlier editions
  • There are hardly any changes in comparison with the 3rd edition. The cover and title page have altered slightly, the explanatory text is omitted, the maps are almost identical. Some minor changes
    • On the map of the Partitions of Poland on sheet Nº 26 the 1922 border of Poland has been drawn.
    • The map of Italy on sheet Nº 29 now has the title "Italy 1815-1918" instead of "Italy 1815-today"
    For completeness there is an table with a comparison of these Polish editions with the original Austrian version.

© M. Witkam, 2013