Haack (Perthes) Die Weltmeere, 15e druk (1954-1962)

See below for (a summary of) this text in English.

Hieronder staat de beschrijving van de atlas. Daarbij horen ook de volgende pagina's

• Plaatjes van de atlas
• Tabellen en lijsten bij de atlas
• Vergelijking (plaatjes) met de 14e druk (1944)

en ook

• Plaatjes van de uitgave 1954
• Plaatjes van de uitgave 1962

Titelgegevens

Titel: Die Weltmeere (See-Atlas)
Uitgever: VEB Hermann Haack
Jaar: 1954-1962 (15e druk, 1e-3e uitgave)

Titelpagina 15.1 uitgave, 1954: Die Weltmeere
Mit den wichtigsten Tatsachen aus Meteorlogie und Nautik
23 mehrfarbige Karten, 11 ein- und mehrfarbige Tafeln,
20 mehrfarbige Hafenpläne und 94 Textabbildungen
1954
VEB Geographisch-Kartographische Anstalt Gotha Vertaling:
De wereldzeeën
Met de belangrijkste feiten uit meteorologie en scheepvaartkunde
23 kaarten in kleur, 11 afbeeldingen in zwart-wit en kleur
20 havenplattegronden in kleur en 94 afbeeldingen in de tekst
1954
VEB Geographisch-Kartographische Anstalt Gotha

Achterkant: Unter Mitwirkung von W. Steinfatt, Ostseebad Wüstrow
völlig neubearbeitet von H.-R. Fischer, Gotha
Kartographie: H. Peuckert, Gotha

1. Ausgabe (15. Auflage des Seeatlas)
Verlag: Liz. Nr. K 8 – Druck: Liz. Nr. K 134
MdI der DDR Nr. 1182 – AfL Nr. 320/15/54
VEB Geographisch-Kartographische Anstalt Gotha 4/53 – 10 000

Titelpagina 15.2 uitgave, 1956: Die Weltmeere
Mit den wichtigsten Tatsachen aus Meteorlogie und Nautik
23 mehrfarbige Karten, 25 ein- und mehrfarbige Tafeln,
35 mehrfarbige Hafenpläne und 125 Textabbildungen
1956
VEB Hermann Haack Geographisch-Kartographische Anstalt Gotha Vertaling:
De wereldzeeën
Met de belangrijkste feiten uit meteorologie en scheepvaartkunde
23 kaarten in kleur, 25 afbeeldingen in zwart-wit en kleur
35 havenplattegronden in kleur en 125 afbeeldingen in de tekst
1956
VEB Hermann Haack Geographisch-Kartographische Anstalt Gotha

Achterkant: Unter Mitwirkung von W. Steinfatt, Ostseebad Wüstrow
völlig neubearbeitet von H.-R. Fischer, Gotha
Kartographie: H. Peuckert, Gotha

2. neubearbeitete u. erweiterte Ausgabe (der 15. Auflage des Seeatlas)
Verlag: Liz. Nr. K 8 – Druck: Liz. Nr. K 134
MdI der DDR Nr. 2237 – AfL Nr. 320/22/55
VEB Hermann Haack Geographisch-Kartographische Anstalt Gotha 10/55 – 20 000

Titelpagina 15.3 uitgave, 1962: Die Weltmeere
Mit den wichtigsten Tatsachen aus Meteorlogie und Nautik
VEB Geographisch-Kartographische Anstalt Gotha
1962 Vertaling:
De wereldzeeën
Met de belangrijkste feiten uit meteorologie en scheepvaartkunde
VEB Geographisch-Kartographische Anstalt Gotha
1962

Achterkant: 23 mehrfarbige Karten, 25 ein- und mehrfarbige Tafeln,
35 mehrfarbige Hafenpläne und 125 Textabbildungen
Kartographie: H. Peuckert, Gotha
Redaktionsschluß für die Karten Juni 1961 [stempel]

3. erweiterte und revidierte Ausgabe (der 15. Auflage des Seeatlas)
Verlag VEB Hermann Haack Geographisch-Kartographische Anstalt Gotha
Lizenz Nr. K 8/57 und K 4/57 des MdI der DDR Nr. 6600
Ministerium für Kultur, Abteilung Literatur und Buchwesen Nr. 320/82/62
Satz und Druck des Textteils: Engelhard-Reyhersche Buchdruckerei KG, Gotha V/6/17-10
Buchbinderei: Paul Richter, Greußen
Decken: VEB Hermes, Halle

• Haack (Perthes) Die Weltmeere, 15e druk
  Voorkant banden (1954, 1954, 1962)   XL
  Dit is de vierde en laatste reeks van zeeatlassen in zakformaat, oorspronkelijk uitgegeven door Justus Perthes. Deze atlassen zijn tot 1944 verschenen onder de titel 'See-Atlas' en daarna als 'Die Weltmeere'. Zie ook het overzicht van alle zakatlassen van Justus Perthes.
• Deze 'reeks' bevat alleen de 15e druk. Daarvan zijn wel 3 uitgaven verschenen, in 1954, 1956 en 1962.
• In 1953 werd uitgeverij Justus Perthes onteigend. Het Oost-Duitse deel werd voortgezet als 'VEB Geographisch-Kartographische Anstalt Gotha', vanaf 1955 'VEB Hermann Haack Geographisch-Kartographische Anstalt Gotha' of kort 'VEB Hermann Haack'.
• Op de achterkanten van de titelpagina's worden enkele medewerkers genoemd: W. Steinfatt, H.-R. Fischer en H. Peuckert. Er wordt daar ook verwezen naar de eerdere naam 'Seeatlas'.
• Naast deze Zeeatlas verschenen bij Perthes en Haack in dezelfde periode nog enkele zakatlassen namelijk een Wereldatlas, een Atlas van Duitsland en een Atlas van de Oudheid.

Band

De eerste uitgave (1954) heeft een lichtblauwe kartonnen band  (10 × 17 cm; B × H)  met een blauwe linnen rug. Op de voorkant en de rug staat de titel. Mijn exemplaar heeft ook een stofomslag met een – nogal vage – foto van een wereldkaart. De tweede uitgave (1956) heeft een donkerblauwe kartonnen band, de derde (1962) een donkerblauwe buigzame plastic band  (10,5 × 17 cm)  met ook op de voorkant en de rug de titel.

Inhoud

De atlas heeft een titelpagina met op de achterkant meer gegevens over druk, uitgave en auteurs. Daarna komen 4 bladzijden met de inhoudsopgave van het tekstdeel, en een of twee met de lijst van afbeeldingen en kaarten. Het tekstdeel met allerlei meteorologische en nautische informatie heeft in de eerste uitgave een omvang van 120 bladzijden. In de tweede uitgave is dat toegenomen tot 144, in de derde tot 164. De tweede uitgave bevat een apart boekje – 'Beiheft' – van 48 bladzijden met de verkeersregels op zee en in de havens van Oost-Duitsland.

Verder zijn er de afbeeldingen – 'Tafel' – 11 in de eerste uitgave en 25 in de tweede en derde, en tenslotte de 23 kaarten; zie de inhoudsopgave. Zowel de afbeeldingen als de kaarten hebben de afmetingen 19,5 × 16,5 (B × H). Ze zijn uitgevoerd in kleur en enkelzijdig gedrukt op steviger papier dan dat van de tekstpagina's. Er is geen plaatsnamenregister.

De afbeeldingen geven allerlei informatie over scheepvaartkunde, scheepstypen, navigatie en verkeersregels op zee. Het kaartendeel bestaat uit 2 kaarten van de sterrenhemel, een staatkundige kaart van de wereld en 3 bladen met thematische wereldkaarten – aardmagnetisch veld, isothermen en zeestromen, isothermen en wind. Vervolgens zijn er 2 kaarten van de oceanen met de visgronden. De overige 15 kaarten geven een beeld van de oceanen en andere zeeën, met onder andere gegevens over winden, getijden en zeestromen. Op de achterkanten van de kaarten staan plattegrondjes van havensteden: 20 in de eerste uitgave, 35 in de latere. Zie voor de details de lijst van kaarten en schaal.

Bijna alle zeekaarten zijn getekend in zijn getekend in de Mercatorprojectie. Deze is gebruikelijk op zeekaarten omdat in die projectie een vaste kompaskoers – een loxodroom – een rechte lijn op de kaart is. Een nadeel van deze projectie is dat de schaal op verschillende breedten nogal kan variëren, dus zeker op overzichtskaarten van grotere gebieden. De kaarten bevatten nauwelijks randinformatie. Alleen de naam en het nummer van het blad worden vermeld.

Uitgaven

In de periode 1954-1962 zijn drie uitgaven van deze 15e druk verschenen. Belangrijkste verschil is de toename van het aantal tekstpagina's, het aantal afbeeldingen en het aantal havenplattegronden.

Vergelijking met de 14e druk

Vergeleken met de 14e druk (1944) zijn in de 15e druk, 1e uitgave (1954) de nodige verschillen te constateren.

• Het aantal afbeeldingen is toegenomen van 8 tot 11 (latere uitgaven 25). Toegevoegd zijn onder andere afbeeldingen over radionavigatie. De afbeeldingen van oorlogsschepen zijn vervallen.
• De 17 historische kaarten uit de 14e druk zijn vervallen.
• Het aantal overige kaarten is afgenomen van 24 tot 23. Nieuw zijn de twee kaarten van oceanen en visgronden en de kaart van het Kanaal. Vervallen zijn de vier kaarten met alleen havenplattegronden.
• Ook op de andere kaarten zijn alle bijkaarten van havenplattegronden, zeestraten en kanalen uit de 14e druk vervallen. Daarvoor in de plaats zijn er 20 (latere uitgaven 35) havenplattegronden op de achterkanten van de kaarten.
• De opzet van het tekstdeel is niet wezenlijk veranderd.

Zie voor de details de vergelijkende tabellen. Er is ook een pagina met plaatjes van beide uitgaven ter vergelijking naast elkaar.

Bronnen:

• Aardrijksunde & Geschiedenis
  • jaargang 2002, http://www.a-en-g.nl/frames-www/agwww_archiefbestanden/archief_2002/agwww_archief_2002.htm nummer 6 (uitgave 1954)
  • jaargang 2001, nummer 4 (uitgave 1956)
  • jaargang 2001, nummer 1 (uitgave 1962)

Geraadpleegde exemplaren: jaar (uitgave)

• 1954 (1), 1962 (3)

Haack (Perthes) Die Weltmeere, 15th edition (1954-1962)

• Below is a description of the atlas in keywords. Related pages
  • Pictures of the atlas
  • Tables and lists to the atlas
  • Comparison (pictures) with the 14th edition (1944)
  and also
  • Pictures of the 1954 edition
  • Pictures of the 1962 edition

• Title description
  • Title: Die Weltmeere (See-Atlas)
    Publisher: VEB Hermann Haack
    Year: 1954-1962 (15th edition, 1st-3rd printing)
  • Title page 15.1 edition, 1954:
    Die Weltmeere
    Mit den wichtigsten Tatsachen aus Meteorlogie und Nautik
    23 mehrfarbige Karten, 11 ein- und mehrfarbige Tafeln,
    20 mehrfarbige Hafenpläne und 94 Textabbildungen
    1954
    VEB Geographisch-Kartographische Anstalt Gotha Translation:
    Seas of the World
    With the main facts on meteorology and nautical science
    23 colored maps, 11 black-and-white and colored images
    20 colored harbor plans and 94 text images
    1954
    VEB Geographisch-Kartographische Anstalt Gotha
  • Verso: Unter Mitwirkung von W. Steinfatt, Ostseebad Wüstrow
    völlig neubearbeitet von H.-R. Fischer, Gotha
    Kartographie: H. Peuckert, Gotha
    
    1. Ausgabe (15. Auflage des Seeatlas)
    Verlag: Liz. Nr. K 8 – Druck: Liz. Nr. K 134
    MdI der DDR Nr. 1182 – AfL Nr. 320/15/54
    VEB Geographisch-Kartographische Anstalt Gotha 4/53 – 10 000
  • Title page 15.2 edition, 1956:
    Die Weltmeere
    Mit den wichtigsten Tatsachen aus Meteorlogie und Nautik
    23 mehrfarbige Karten, 25 ein- und mehrfarbige Tafeln,
    35 mehrfarbige Hafenpläne und 125 Textabbildungen
    1956
    VEB Hermann Haack Geographisch-Kartographische Anstalt Gotha Translation:
    Seas of the World
    With the main facts on meteorology and nautical science
    23 colored maps, 25 black-and-white and colored images
    35 colored harbor plans and 125 text images
    1956
    VEB Hermann Haack Geographisch-Kartographische Anstalt Gotha
  • Verso: Unter Mitwirkung von W. Steinfatt, Ostseebad Wüstrow
    völlig neubearbeitet von H.-R. Fischer, Gotha
    Kartographie: H. Peuckert, Gotha
    
    2. neubearbeitete u. erweiterte Ausgabe (der 15. Auflage des Seeatlas)
    Verlag: Liz. Nr. K 8 – Druck: Liz. Nr. K 134
    MdI der DDR Nr. 2237 – AfL Nr. 320/22/55
    VEB Hermann Haack Geographisch-Kartographische Anstalt Gotha 10/55 – 20 000
  • Title page 15.3 edition, 1962:
    Die Weltmeere
    Mit den wichtigsten Tatsachen aus Meteorlogie und Nautik
    VEB Geographisch-Kartographische Anstalt Gotha
    1962 Translation:
    Seas of the World
    With the main facts on meteorology and nautical science
    VEB Geographisch-Kartographische Anstalt Gotha
    1962
  • Verso: 23 mehrfarbige Karten, 25 ein- und mehrfarbige Tafeln,
    35 mehrfarbige Hafenpläne und 125 Textabbildungen
    Kartographie: H. Peuckert, Gotha
    Redaktionsschluß für die Karten Juni 1961 [stempel]
    
    3. erweiterte und revidierte Ausgabe (der 15. Auflage des Seeatlas)
    Verlag VEB Hermann Haack Geographisch-Kartographische Anstalt Gotha
    Lizenz Nr. K 8/57 und K 4/57 des MdI der DDR Nr. 6600
    Ministerium für Kultur, Abteilung Literatur und Buchwesen Nr. 320/82/62
    Satz und Druck des Textteils: Engelhard-Reyhersche Buchdruckerei KG, Gotha V/6/17-10
    Buchbinderei: Paul Richter, Greußen
    Decken: VEB Hermes, Halle
  • Haack (Perthes) Die Weltmeere, 15th edition
    Front covers (1954, 1954, 1962)   XL
    This is the fourth and last series of pocket size sea atlases, originally published by Justus Perthes. These atlases have been published until 1944 under the title 'See-Atlas' and thereafter as 'Die Weltmeere'. See also the overview of all pocket atlases from Justus Perthes.
  • This 'series' contains only the 15th edition. It appeared in three different printing though, in 1954, 1956 and 1962.
  • In 1953 the Justus Perthes publishing company was nationalized. The East German part was continued as 'VEB Geographisch-Kartographische Anstalt Gotha', from 1955 on 'VEB Hermann Haack Geographisch-Kartographische Anstalt Gotha' or shortly 'VEB Hermann Haack'.
  • On the versos of the title pages some authors are mentioned: W. Steinfatt, H.-R. Fischer and H. Peuckert. There is also a reference to the former name 'Seeatlas'.
  • Complementary to this Sea Atlas several other pocket atlases were published by Perthes and Haack in the same period: a World Atlas, an Atlas of Germany and an Atlas of the Ancient World.
• Binding
  • The first printing (1954) has a light blue cardboard binding  (10 × 17 cm; W × H)  with a blue cloth spine. On front cover and spine is the title. My copy also has a dust cover with a – rather vague – picture of a world map. The second printing (1956) has a dark blue cardboard binding, the third (1962) a dark blue flexible plastic binding  (10.5 × 17 cm)  with also the title on front cover and spine.
• Contents
  • The atlas has a title page with on the verso details on edition, printing and authors. Thereafter are 4 pages with the table of contents of the text section, and one or two with a list of images and maps. In the first printing the text section, with all kinds of meteorological and nautical information, has 120 pages. In the second printing this has increased to 144, in the third to 164. The second printing includes a separate booklet – 'Beiheft' – with 48 pages on traffic regulations at sea and in the harbors of East Germany.
  • Then there are the images – 'Tafel' – 11 in the first printing and 25 in the second and third, and finally the 23 maps; see the table of contents. Both images and maps measure  19.5 × 16.5 (W × H).  They are printed in color one side only of a sturdier paper than the text pages. There is no index.
  • The images give all kinds of information on nautical science, ship types, navigation and maritime traffic regulations. The map sections contains 2 maps of the skies, a political map of the world and 3 sheets with thematic maps of the world – Earth's magnetic field, isotherms and sea currents, winds and isotherms. Then there are 2 maps of the oceans with fishing grounds. The remaining 15 maps depict the oceans and seas, including data on winds, tides and currents. On the versos of the maps are plans of harbors: 20 in the first printing, 35 in the later ones. Details can be found in the list of maps and scale.
  • Almost all nautical charts have been drawn in Mercator projection. This is usual for navigation maps because a fixed initial bearing – a rhumb line or loxodrome – gives a straight line on maps in this projection. A disadvantage is the varying scale for different latitudes, especially noticeable on maps of larger regions.
• Printings
  • From 1954 to 1962 three printings of this 15th editions were published. Main difference is the increase of text pages, number of images and number of harbor plans.
• In comparison with the 14th edition
  • Compared with the 14th edition (1944) several changes can be observed in the 15th edition (1st printing, 1954).
    • The number of images has increased from 8 to 11 (later editions 25). Added are, among others, images on radio navigation. The images of warships were omitted.
    • The 17 historic maps from the 14th edition were omitted.
    • The number of remaining maps has decreased from 24 to 23. New are the two maps of oceans and fishing grounds, and the map of the Channel. Omitted are the four maps with only harbor plans.
    • On the other maps as well all inset maps of harbors, straits and channels from the 14th edition were omitted. Instead, there are 20 (later editions 35) harbor plans on the versos of the maps.
    • The structure of the text part has not essentially changed.
  • Details can be found in the comparison table. There is also a page with pictures of both editions side by side for comparison purposes.

• Sources:
  • Aardrijksunde & Geschiedenis (in Dutch)
    • year 2002, number 6 (1954 printing)
    • year 2001, number 4 (1956 printing)
    • year 2001, number 1 (1962 printing)

• Copies consulted: year (printing)
  • 1954 (1), 1962 (3)

© M. Witkam, 2012