Handtke's Schul-Atlas, 17e druk (1860)

See below for (a summary of) this text in English.

Hieronder staat de beschrijving van de atlas. Daarbij horen ook de volgende pagina's

• Plaatjes van de atlas
• Tabellen en lijsten bij de atlas
• Vergelijking (plaatjes) met de 8e druk

Titelgegevens

Titel: Handtke's Schul-Atlas
Uitgever: Carl Flemming, Glogau
Jaar: 1860 (17e druk)

Titelpagina: F. Handtke’s Schul-Atlas der neueren Erdbeschreibung in 25 Blättern.
17.te Auflage.
Inhalts-Verzeichniß: ...
Glogau,  Druck und Verlag von Carl Flemming.  1860. Vertaling:
F. Handtke's Schoolatlas van de hedendaagse Aardrijkskunde in 25 kaartbladen.
17e druk.
Inhoudsopgave: ...
Glogau,  gedrukt en uitgegeven door C. Flemming.  1860

• Handtke's Schul-Atlas, 1860
  Voorkant band   XL
  Dit is de 17e druk van Handtke's Schul-Atlas. Volgens de tekst op de voorkant van de band zijn van de eerste 16 uitgaven, dus in de periode 1840-1859, bij elkaar meer dan 198.000 exemplaren verkocht. De atlas was dan ook ontworpen om voor weinig geld een volledige schoolatlas te bieden die iedereen zich kon veroorloven.
• De letterlijke tekst luidt:
  "Von den ersten 16 Auflagen dieses billigsten aller vorhandenen Atlanten für Schulen sind über 198,000 Exemplare abgesetzt, und derselbe ist bereits in mehr als 1000 Schulen eingeführt worden. Viele öffentliche Blätter haben denselben rühmlichst erwähnt, mehrere hohe Staatsregierungen haben denselben empfohlen und die Einführung in den Schulen veranlasst. Bei der ausserordentlichen Billigkeit kann auch der ärmste Schüler ihn sich anschaffen."
• De prijs van de atlas was 16 Silbergroschen. Daarbij is
  1 Thaler = 30 Silbergroschen = 360 Pfennig
  De kaarten waren ook los verkrijgbaar voor ¾ Silbergroschen per stuk.
• Naast deze atlas met 25 kaarten verscheen ook een beknopte uitgave met 10 of 11 kaarten: Flemming's Elementar-Schul-Atlas.
• De auteur, Friedrich Handtke (1815-1879), was vooral ook betrokken bij het vervaardigen van Sohr-Berghaus Hand-Atlas.

Band

De atlas heeft een kartonnen band van  27 × 22 cm (B × H)  met een leren rug. Op de voorkant is een vel papier geplakt met de titel, gegevens over uitgave en prijs, en de bovengenoemde tekst over de totale oplage.

Inhoud

De atlas bevat een titelpagina met inhoudsopgave en 25 kaartbladen. Er is geen register. De kaarten zijn vervaardigd in lithografie (steendruk). De grenzen van de landen zijn met de hand gekleurd, de zeeën zijn uitgevoerd in kleurendruk (vlakkleur).

De atlas begint met twee wereldkaarten: westelijk en oostelijk halfrond, samengesteld tot één dubbel blad. Daarna komen 6 kaarten van de werelddelen, 15 kaarten van de Europese landen en een kaart van Palestina. Aan het einde is een kaart toegevoegd (uit Sohr's (Schul-)Atlas von Deutschland) van het land of de provincie waar de atlas werd verkocht. In dit exemplaar is dat de kaart van Holstein. Zie ook de inhoudsopgave en de lijst van kaarten, bijkaarten en schaal.

De afdruk van de kaarten is van goede kwaliteit; het papier is matig – dit exemplaar is nogal gehavend. Bovenaan de kaarten staat de naam van het kaartblad. Verder staat er vaak ook de tekst "Handtke's Schul-Atlas Nº " met daarachter meestal – maar niet altijd – het nummer van de kaart in Romeinse cijfers. De nummers komen zelden overeen met die in de inhoudsopgave; bovendien komen sommige nummers meer dan een keer voor. Onderaan de kaarten staat regelmatig de naam van de uitgever. Op sommige kaarten staan lijsten van berghoogten of statistische gegevens.

Vergelijking met de 8e druk (1851)

De belangrijkste veranderingen ten opzichte van de 8e druk zijn de volgende.

• De zeeën zijn uitgevoerd in kleurendruk waardoor de kaarten duidelijker worden.
• De kaarten van Noord-Amerika (Nº 6), Frankrijk (Nº 9), en Zweden en Noorwegen (Nº 22) zijn nieuw getekend.
• De kaarten zijn geactualiseerd. Zo is bijvoorbeeld Lombardije niet langer Oostenrijks (Nº 11) en Neuchâtel / Neuenburg niet langer Pruisisch (Nº 19).

Zie ook de pagina met plaatjes van beide atlassen ter vergelijking naast elkaar

Handtke's Schul-Atlas, 17th edition (1860)

• Below is a description of the atlas in keywords. Related pages
  • Pictures of the atlas
  • Tables and lists to the atlas
  • Comparson (pictures) with the 8th edition

• Title description
  • Title: Handtke's Schul-Atlas
    Publisher: Carl Flemming, Glogau
    Year: 1860 (17th edition)
  • Title page:
    F. Handtke’s Schul-Atlas der neueren Erdbeschreibung in 25 Blättern.
    17.te Auflage.
    Inhalts-Verzeichniß: ...
    Glogau,  Druck und Verlag von Carl Flemming.  1860. Translation:
    F. Handtke's School Atlas of Modern Geography in 25 map sheets.
    17th edition
    Table of contents: ...
    Glogau,  printed and published by C. Flemming.  1860.
  • Handtke's Schul-Atlas, 1860
    Front cover   XL
    This is the 17th edition of Handtke's Schul-Atlas. According to the text on the front cover more than 198,000 copies have been sold of the first 16 editions, between 1840 and 1859. It was designed to offer a complete school atlas at a low price that everyone could afford.
  • The literal wording:
    "Von den ersten 16 Auflagen dieses billigsten aller vorhandenen Atlanten für Schulen sind über 198,000 Exemplare abgesetzt, und derselbe ist bereits in mehr als 1000 Schulen eingeführt worden. Viele öffentliche Blätter haben denselben rühmlichst erwähnt, mehrere hohe Staatsregierungen haben denselben empfohlen und die Einführung in den Schulen veranlasst. Bei der ausserordentlichen Billigkeit kann auch der ärmste Schüler ihn sich anschaffen."
  • The price of the atlas was 16 Silbergroschen, where
    1 Thaler = 30 Silbergroschen = 360 Pfennig
    The maps were also available separately at ¾ Silbergroschen each.
  • Parallel to this atlas with 25 maps there was a concise edition with 10 or 11 maps: Flemming's Elementar-Schul-Atlas.
  • The author, Friedrich Handtke (1815-1879), was mainly involved in the production of Sohr-Berghaus Hand-Atlas.
• Binding
  • The atlas has a cardboard binding measuring  27 × 22 cm (W × H)  with a leather spine. On the front cover is a sheet of paper with the title, information on edition and price, and the text about the total circulation mentioned above.
• Contents
  • The atlas contains a title page wit table of contents and 25 map sheets. There is no index. The maps have been produced in lithography and colored in outline (hand color); seas are printed in area color.
  • The atlas starts with two world maps: western and eastern hemispheres, joined to form one double sheet. Thereafter are 6 maps of the continents, 15 maps of European countries and a map of Palestine. In the end is added a map (from Sohr's (Schul-)Atlas von Deutschland) of the country or province where the atlas was sold. In this copy it is the maps of Holstein. See also the table of contents and the list of maps, inset maps and scale.
  • The impression of the maps has a good quality; the paper quality is only fair – this copy is rather battered. In the upper margin of the maps is the name of the sheets, usually followed by the text "Handtke's Schul-Atlas Nº " with mostly – but not always – the map number in roman numerals. Those numbers rarely correspond to those in the table of contents; some of them are used more than once. In the lower margin the name of the publisher is often mentioned. On some maps are lists of mountain altitudes or statistical data.
• In comparison with the 8th edition (1851)
  • The most noticeable differences with regard to the 8th edition are as follows.
    • The seas are printed in area color which makes the maps much clearer.
    • The maps of North America (Nº 6), France (Nº 9) and Sweden and Norway (Nº 22) are newly drawn.
    • The maps have been updated: Lombardy is no longer Austrian (Nº 11) and Neuchâtel / Neuenburg no longer Prussian (Nº 19).
    There is a also page with pictures of both atlases side by side for comparison purposes.

© M. Witkam, 2012