Reuschle, Illustrirter Volks-Atlas (1875-1876)

See below for (a summary of) this text in English.

Hieronder staat de beschrijving van de atlas. Daarbij horen ook de volgende pagina's

• Inleiding bij de atlas en toelichting bij de houtsneden
• Plaatjes van de atlas
• Tabellen en lijsten bij de atlas
• Vergelijking (plaatjes) met Bromme's Hand-Atlas (1862)

Titelgegevens

Titel: Reuschle, Illustrirter Volks-Atlas
Uitgever: Hoffmann'sche Verlags-Buchhandlung, Stuttgart
Jaar: 1875-1876

Titelpagina: Illustrirter Volks-Atlas der Geographie und Statistik in 53 colorirten Karten
mit ausführlicher Beschreibung und einem Bildersaal von 52 Tafeln in Original-Holzschnitt.
Auf Grund von Traugott Bromme's Hand-Atlas
nach dem neuesten Stande der Erdkunde herausgegeben von
Dr. C.G. Reuschle, Professor am Gymnasium in Stuttgart.
Landkarten von Ernst Serth, Bildersaal von Heinrich Merté.
Stuttgart.  Hoffmann'sche Verlags-Buchhandlung.  1875. Vertaling:
Geïllustreerde Volksatlas voor Geografie en Statistiek in 53 gekleurde kaarten
met gedetailleerde beschrijvingen en een galerij van 52 afbeelding in houtsnede.
Op basis van Traugott Bromme's Handatlas
volgens de laatste stand van de geografie bewerkt door
Dr. C.G. Reuschle, hoogleraar aan het Gymnasium in Stuttgart.
Kaarten door Ernst Serth, afbeeldingen door Heinrich Merté.
Stuttgart.  Hofmann's Uitgeverij en Boekhandel.  1875

• Reuschle, Illustrirter Volks-Atlas, 1875
  Titelpagina   XL
  Dit is de eerste uitgave van de geïllustreerde Volks-Atlas van Karl (of Carl) Gustav Reuschle. Deze uitgave verscheen in 1875. Kort daarna, waarschijnlijk in 1876, verscheen een 'Neue Ausgabe' met een iets gewijzigde titelpagina, zonder jaartal en naam van de cartograaf Serth.
• De opzet en de meeste kaarten in deze Volks-Atlas zijn overgenomen van de eerdere twee uitgaven (1862-1864) van de Hand-Atlas van Traugott Bromme, zoals ook op de titelpagina vermeld. Deze atlas van Reuschle wordt daarom wel beschouwd als een 'derde uitgave' van de Hand-Atlas van Bromme. Zie ook het overzicht.
• Karl Gustav Reuschle (1812-1875) was wiskundige en vanaf 1840 leraar – Gymnasialprofessor – aan het Gymnasium in Stuttgart.

Band

Dit exemplaar heeft een band van zwart 'calico' (gedrukt katoen) met leren rug en hoeken; de afmetingen zijn  34 × 25 cm (H × B).  Op de rug staat de titel 'Illustrirter Volks-Atlas'. De kaarten zijn gevouwen ingebonden. De latere uitgave heeft een decoratieve rode band met de titel op de voorkant.

Inhoud

De atlas heeft een titelpagina en twee bladzijden met een inhoudsopgave: een register van de tekstbladzijden en van de afbeeldingen, en een lijst van de kaarten. Verder zijn er 420 bladzijden tekst en houtsneden, en 53 kaarten. Zie voor de details de lijsten met de inhoud.

Het tekstgedeelte van de atlas begint met een inleiding van 3 bladzijden. Daarna komen 417 bladzijden met toelichting bij de afzonderlijke kaarten en, aan het einde, een toelichting bij de illustraties die de tekst afwisselen. De illustraties – in houtsnede, op een hele pagina – staan om de 8 bladzijden, zonder duidelijk verband met de tekst eromheen.

Het kaartengedeelte van de atlas begint met 2 wereldkaarten. Daarna zijn er 7 kaarten van de werelddelen, 4 kaarten van landen in Noord- en Midden-Amerika, 3 van Azië en 2 van Afrika. De resterende 35 kaarten zijn van de landen in Europa, waaronder 16 van Duitsland en 7 van Oostenrijk-Hongarije.

De kaarten zijn vervaardigd in lithografie en met de hand gekleurd: vlakkleur voor de staatkundige indeling. Bergen zijn aangegeven met arcering, de zeeën zijn wit gelaten. In de bovenmarge staat de naam van de kaart in het midden; rechts staat het nummer van de kaart. In de benedenmarge staat links meestal de naam van de drukker Emil Hochdanz in Stuttgart. Rechts staat vaak de naam van de cartograaf, meestal E. Serth, een enkele keer Tr. Bromme. In het midden staat de naam van de uitgever, Hoffmann'sche Verlags-Buchhandlung of Carl/Karl Hoffmann en één keer Krais & Hoffmann. Zie voor de details het overzicht van cartografie, uitgave, druk. Verder staan in de benedenmarge meestal een schaalstok en de schaal. Zie ook de lijst van kaarten, bijkaarten en schaal.

Vergelijking met Bromme's Hand-Atlas (1862)

Vergeleken met Bromme's Illustrirter Hand-Atlas zijn de volgende verschillen te constateren. Het tekstdeel van deze atlas is helemaal opnieuw geschreven door Reuschle. Ook de houtsneden zijn nieuw. De afbeeldingen van vlaggen, wapens en ridderorden in Bromme's atlas zijn niet opgenomen in deze atlas.

De meeste kaarten in deze atlas zijn wel overgenomen uit Bromme's atlas. Ze zijn nu uitgevoerd in een nogal fletse vlakkleur in plaats van in randkleur. De vlakkleur van de zeeën in Bromme's atlas is weggelaten. Twee kaarten nieuw getekend.

• Europees Turkije (Nº 20; vervangt Nº 11 in Bromme's atlas)
• Spanje en Portugal (Nº 24; vervangt Nº 14 in Bromme's atlas)

Niet nieuw maar met een opvallende naamswijziging is de kaart van Noord-Italië (Nº 23), die in Bromme's atlas werd aangeduid als Koninkrijk Lombardije-Venetië (Nº 27 in Bromme's atlas).

Verder zijn er vijf nieuwe kaarten in deze atlas opgenomen, waardoor het totale aantal op 53 komt.

• Europa, rivieren en bergen (Nº 4)
• Duitsland, natuurkundig (Nº 32)
• Mecklenburg, Sleeswijk-Holstein en Lauenburg (Nº 41)
• Hessen (Nº 43)
• Elzas en Lotharingen (Nº 44)

Zie verder de vergelijkende tabel. Er is ook een pagina met plaatjes van de kaarten in beide atlassen ter vergelijking naast elkaar.

Reuschle, Illustrirter Volks-Atlas (1875-1876)

• Below is a description of the atlas in keywords. Related pages
  • Introduction to the atlas and an explanation to the woodcuts
  • Pictures of the atlas
  • Tables and lists to the atlas
  • Comparison (pictures) with Bromme's Hand-Atlas (1862)

• Title description
  • Title: Reuschle, Illustrirter Volks-Atlas
    Publisher: Hoffmann'sche Verlags-Buchhandlung, Stuttgart
    Year: 1875-1876
  • Title page: Illustrirter Volks-Atlas der Geographie und Statistik in 53 colorirten Karten
    mit ausführlicher Beschreibung und einem Bildersaal von 52 Tafeln in Original-Holzschnitt.
    Auf Grund von Traugott Bromme's Hand-Atlas
    nach dem neuesten Stande der Erdkunde herausgegeben von
    Dr. C.G. Reuschle, Professor am Gymnasium in Stuttgart.
    Landkarten von Ernst Serth, Bildersaal von Heinrich Merté.
    Stuttgart.  Hoffmann'sche Verlags-Buchhandlung.  1875. Translation:
    Illustrated Popular Atlas of Geography and Statistics in 53 colored maps
    with detailed descriptions and a gallery of 52 images in woodcut.
    On the basis of Traugott Bromme's Hand Atlas
    according to the latest state of geography edited by
    Dr. C.G. Reuschle, Professor at the Gymnasium in Stuttgart.
    Maps by Ernst Serth, images by Heinrich Merté.
    Stuttgart. Hoffmann's Publishers and Booksellers. 1875.
  • Reuschle, Illustrirter Volks-Atlas, 1875
    Title page   XL
    This is the first edition of the illustrated Volks-Atlas by Karl (or Carl) Gustav Reuschle. This edition appeared in 1875. Shortly thereafter, probably in 1876, a 'Neue Ausgabe' (new edition) was published, with a slightly modified title page, without a year and the name of the cartographer Serth.
  • The design and most maps were derived from the earlier two editions (1862-1864) of the Hand-Atlas by Traugott Bromme, as mentioned on the title page. Therefore this atlas by Reuschle can be considered as a 'third edition' of Bromme's Hand-Atlas. See also the overview.
  • Karl Gustav Reuschle (1812-1875) was a mathematician and. from 1840 a teacher – Gymnasialprofessor – at the Gymnasium in Stuttgart.
• Binding
  • This copy has a black calico binding with leather spine and corners; it measures  34 × 25 cm (H × W).  On the spine is the title 'Illustrirter Volks-Atlas'. The maps have been bound folded. The later edition has a decorative red binding with the title on the front cover.
• Contents
  • The atlas has a title page and two pages with a table of contents: an index of the text pages and the images, and a list of the maps. Furthermore there are 420 pages of text and woodcuts and 53 maps. Details can be found in the contents lists.
  • The text section of the atlas begins with an introduction of three pages. Thereafter are 417 pages of explanations to the individual maps and, in the end, an explanation to the illustrations interspersed in the text. The space between the illustrations – in woodcut, on a full page – is always eight pages, without a clear relationship with the surrounding text.
  • The map section of the atlas begins with 2 world maps. Then there are 7 maps of the continents, 4 maps of countries in North and Central America, 3 for Asia and 2 for Africa. The remaining 35 maps depict the countries in Europe, including 16 for Germany and 7 for Austria-Hungary.
  • The maps are produced in lithography and hand colored: area color for the political division. Mountains are indicated by hachuring, the seas are left blank. In the upper margin is the name of the map in the center; on the right is the map number. In the lower left margin is usually the name of the printer Emil Hochdanz in Stuttgart. On the right is often the name of the cartographer, usually E. Serth, occasionally Tr. Bromme. In the center is the publisher's name, Hoffmann'sche Verlags-Buchhandlung or Carl/Karl Hoffmann and once Krais & Hoffmann. Details can be found in the overview of cartography, publishing, printing. Scale indications can usually be found in the lower margin as well. See also the list of maps, inset maps and scale.
• In comparison with Bromme's Hand-Atlas (1862)
  • Compared to Bromme's Illustrirter Hand-Atlas the following differences can be noticed. The text section of this atlas has been completely re-written by Reuschle. The woodcuts are also new. The images of flags, weapons and decorations in Bromme's atlas are not included in this atlas.
  • Most of the maps in this atlas were derived from Bromme's atlas. They are now produced in a rather faint area color instead of in outline color. The area color of the seas in Bromme's atlas was omitted. Two maps were drawn anew.
    • Turkey in Europe (Nº 20, replaces Nº 11 in Bromme's atlas)
    • Spain and Portugal (Nº 24, replaces Nº 14 in Bromme's atlas)
    Not new but with a striking name change is the map of Northern Italy (Nº 23), which in Bromme's atlas was named Kingdom of Lombardy-Venetia (Nº 27 in Bromme's atlas).
  • There are five new maps in this atlas, increasing the total to 53.
    • Europe, rivers and mountains (Nº 4)
    • Germany, physical (Nº 32)
    • Mecklenburg, Schleswig-Holstein and Lauenburg (Nº 41)
    • Hesse (Nº 43)
    • Alsace and Lorraine (Nº 44)
  • Details can be found in the comparison table. There is also a page with pictures of the maps in both atlases side by side for comparison purposes.

© M. Witkam, 2015