Haack, Thüringer Schulatlas (1941)

See below for (a summary of) this text in English.

Hieronder staat de beschrijving van de atlas. Daarbij horen ook de volgende pagina's

• Plaatjes van de atlas
• Tabellen en lijsten bij de atlas
• Vergelijking (plaatjes) met de uitgave van 1937

Titelgegevens

Titel: Haack, Thüringer Schulatlas
Uitgever: [Justus Perthes, Gotha]
Jaar: 1941

Titelpagina: Thüringer Schulatlas
Bearbeitet von Prof. Dr. Haack unter Mitwirkung eines Ausschusses Thüringer Lehrer.
Weimar 1941
Aus der Sammlung neuer Schulbücher für die Thüringer Volksschule Vertaling:
Thüringse Schoolatlas
Onder redactie van Prof. Dr. Haack met mederwerking van een commissie van Thüringse leraren.
Weimar 1941
Uit de verzameling nieuwe schoolboeken voor de Thüringse Volksschool

• Haack, Thüringer Schulatlas, 1941
  Titelpagina   XL
  Dit is de uitgave uit 1941, vermoedelijk de laatste, van de Thüringer Schulatlas – op de kaarten zelf staat steeds 'Thüringer Heimatatlas'. De hoofdredacteur was Hermann Haack (1872-1966). Andere medewerkers worden niet genoemd.
• Een uitgever wordt niet vermeld maar op bijna alle kaarten staat onderaan de naam van uitgeverij Justus Perthes in Gotha, waar Hermann Haack ook werkzaam was.
• Deze schoolatlas voor de Duitse deelstaat Thüringen. is in feite de voortzetting van de Deutsche Schulatlas met als auteurs Richard Lüddecke (1859-1898) en Hermann Haack.

Band

De atlas heeft een bruine kartonnen band  (30 × 27 cm, H × B)  met een blauwe linnen rug. Op de voorkant staat de titel 'Thüringer Schulatlas' en (in zwart-wit) het wapen dat de deelstaat Thüringen gebruikte in de periode 1933-1945. Op een blauwe achtergrond staat daarin de 'Hessische leeuw' – symbool van de landgraven van Thüringen – met een hakenkruis in de rechter voorpoot.

Inhoud

De atlas heeft een titelpagina en een bladzijde met de inhoudsopgave. Daarna komen 32 bladzijden met kaarten in kleur, dubbelzijdig bedrukt en soms met een kaart op twee bladzijden: zie de inhoudsopgave. Aan het einde zijn er een bladzijde met verklaring van tekens en gebruikte afkortingen en een bladzijde over sterrenkunde.

Het kaartendeel begint met een kaart over landschappen en nederzettingen. Daarna komen 14 bladzijden met kaarten van Duitsland en de Alpen waaronder 3 thematische kaarten van Thüringen en 2 van Midden-Europa. Vervolgens zijn er 8 bladzijden voor Europa en 5 voor de overige werelddelen. Daarna zijn er 3 thematische kaarten van de wereld, en tenslotte een over de geschiedenis van Thüringen.

De kaarten zijn vervaardigd in kleurenlithografie. De 'algemene' kaarten zijn meestal 'natuurkundig' gekleurd: hoogtekleuring met arcering voor bergen. Er is gebruik gemaakt van een beperkt aantal schalen – zie de lijst van kaarten, bijkaarten en schaal – waardoor de kaarten goed met elkaar vergelijkbaar zijn.

Op de kaarten staat bovenaan links steeds "Thüringer Heimatatlas" (dus niet "Thüringer Schulatlas") en rechts het bladnummer – twee nummers als de kaart twee bladzijden beslaat. Onderaan de kaarten staan een schaalstok, de tekst "Gotha: Justus Perthes" en de schaal.

Vergelijking met de uitgave uit 1937

Vergeleken met de uitgave uit 1937 zijn er enkele duidelijke veranderingen, die alle te maken hebben met de tweede wereldoorlog. Het duidelijkst is dat te zien aan het verdwijnen van Polen, bezet door Duitsland en Rusland, maar bijvoorbeeld ook aan de grenzen van Hongarije en van Finland.

Duitsland is intussen zo groot geworden dat het niet meer past op de oorspronkelijke kaarten 8 en 9. Die zijn daarom 90° gedraaid, waardoor er in de atlas voor het eerst sinds 1895 kaarten in 'liggende oriëntatie' voorkomen – niet ideaal voor een schoolboek.

Al deze wijzigingen zijn te zien op de pagina met plaatjes van beide edities ter vergelijking naast elkaar.

Haack, Thüringer Schulatlas (1941)

• Below is a description of the atlas in keywords. Related pages
  • Pictures of the atlas
  • Tables and lists to the atlas
  • Comparison (pictures) with the 1937 edition

• Title description
  • Title: Haack, Thüringer Schulatlas
    Publisher: [Justus Perthes, Gotha]
    Year: 1941
  • Title page: Thüringer Schulatlas
    Bearbeitet von Prof. Dr. Haack unter Mitwirkung eines Ausschusses Thüringer Lehrer.
    Weimar 1941
    Aus der Sammlung neuer Schulbücher für die Thüringer Volksschule Translation:
    Thuringian School Atlas
    Edited by Prof. Dr. Haack with the cooperation of a committee of Thuringian teachers.
    Weimar 1941
    From the collection of new textbooks for the Thuringian Elementary School
  • Haack, Thüringer Schulatlas, 1941
    Title page   XL
    This is the 1941 edition, presumably the last one, of the Thüringer Schulatlas – on the maps always 'Thüringer Heimatatlas'. Editor in chief was Hermann Haack (1872-1966). No other contributors are mentioned.
  • A publisher is not mentioned but in the lower margin of almost all maps the name of Justus Perthes in Gotha is printed, the publishing company for which Hermann Haack was working.
  • This school atlas for the German state of Thuringia is actually a continuation of the Deutsche Schulatlas by Richard Lüddecke (1859-1898) and Hermann Haack.
• Binding
  • The atlas has a brown cardboard binding  (30 × 27 cm, H × W)  with a blue cloth spine. On the front cover is the title 'Thüringer Schulatlas' and (in black and white) the coat of arms of the state of Thuringia in the 1933-1945 period. On a blue background it contains the 'Hessian lion' – symbol of the landgraves of Thuringia – with a swastika in its right paw.
• Contents
  • The atlas has a title page and a page with the table of contents. Thereafter are 32 pages with colored maps, printed on both sides, with sometimes a double page map: see the table of contents. In the back are a page with conventional signs and abbreviations used, and one on astronomy.
  • The map section starts with a map on landscapes and settlements. Thereafter are 14 pages for Germany and the Alps, among which 3 thematic maps of Thuringia and 2 of Central Europe. Next are 8 pages for Europe and 5 for the other continents. Thereafter are 3 pages of thematic world maps and in the end is a map on the history of Thuringia.
  • The maps have been produced in color lithography. The 'general' maps are mainly colored 'physically': elevation colors with hachuring for mountains. Only a few different scales have been used – see the list of maps, inset maps and scale – which makes the maps easily comparable.
  • In the upper margin is on the left the text "Thüringer Heimatatlas" (not "Thüringer Schulatlas") and on the right the sheet number – two numbers for a double page map. In the bottom margin are a linear scale, the text "Gotha: Justus Perthes" and the scale.
• In comparison with b
  • Compared with the 1937 edition several changes have occurred, all of them the result of the second world war. Most obvious is the disappearance of Poland, occupied by Germany and Russia, and also the border changes of Hungary and Finland
  • Germany has become too large to fit on the original maps 8 and 9. Therefore they have been rotated 90°, causing for the first time since 1895 the occurrence of landscape oriented maps – not ideal for a school book.
  • All these changes can be observed on the page with pictures of both editions side by side for comparison purposes.

© M. Witkam, 2015